آغاز عصر پسا تولید در اصفهان!

باران مدرس- نام اصفهان از آن زمان که با سوت کارخانه های نساجی و زنگ دوچرخه های کارگران در سپیده دم، ثبت شد؛ با تولید گره خورد و بعدها، ظهور ذوب آهن و فولاد مبارکه، شهرک‌های صنعتی و ایجاد بیش از هشت هزار واحد صنعتی و تولیدی به همراه رتبه های تک رقمی تولید محصولات زراعی و دامی، وجهه تولیدی نصف جهان را پررنگ تر کرد. در سال‌های رکود، تحریم و پساتحریم و حذف زاینده رود خروشان از اصفهان، همواره بخش صنعت بیشترین ارزش افزوده را برای استان به همراه داشته است. این سال‌ها به سبب آنچه که "بحران زیست محیطی" لقب گرفته، چشم انداز توسعه اصفهان، مسیر دیگری را انتخاب کرده: مسیری که به کاهش جمعیت تولیدکننده در روستاها، کاهش ظرفیت تولید واحدهای صنعتی، رشد مهاجرپذیری و اصفهان گریزی به صورت توام و در نهایت اقبال بخش خدماتی، منجر شده است. بدین ترتیب می‌توان گفت که اصفهان در ابتدای "عصر پساتولید" قرار گرفته، عصری که نه تنها ناامنی غذایی را رقم می‌زند که برای هجوم توریست‌ها و هتل‌هایی که سر به آسمان می‌آسایند باید به فکر واردات بود!

تاخت و تاز اصناف

اصفهان نه تنها در تعداد واحدهای صنعتی زبانزد است که تعداد اصنافش را باید در میان رکوردهای گینس ثبت‌کرد. در شهر اصفهان به قولی۱۷۰هزار و به قول دیگری بیش از۴۰۰هزار واحد صنفی فعالیت می‌کنند. واحدهایی که این روزها بیش از شش ماه عمر ندارند و به سادگی تغییر شغل می‌دهند. آشفتگی شهری به جایی رسیده که مدیریت شهری پای ایجاد "شهرک‌های صنفی "را به شهر بازکرده تا شاید کلمه"ساماندهی"، بهتر معنی شود. به هر۱۲شهروند اصفهان یک واحد صنفی اختصاص یافته و این در حالیست که سرانه جهانی هر واحد صنفی را برای۴۰۰نفر تعریف می‌کند!

در سال۹۴، استان اصفهان بر اساس برآورد دبیرخانه هیات عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور با ۱۵۷ هزارو ۷۵۲ واحد صنفی ثبت‌شده، پس از تهران و خراسان رضوی در رتبه سوم کشوری قرارگرفته و بنابراین بیش از ۷.۵ درصد اقتصاد صنفی کشور در اصفهان، جریان دارد. استان اصفهان در سال ۹۳ و اوج رکود و افزایش نرخ بیکاری، با ۵۵ درصد رشد در صدور مجوز اصناف، بالاترین میزان رشد را در کشور کسب کرد که نشانه رکود بالاتر از متوسط کشوری در این استان است. اصفهان با۴۰ هزار و۳۶۷ واحد تولیدی، در رتبه دوم اصناف تولیدی قرار گرفته و با۵۴ هزار و ۳۰۳ واحد خدماتی، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. بزرگ‌ترین سهم اصناف استان با ۳۹.۹ درصد، مربوط به بخش توزیعی است که نام اصفهان را در جایگاه چهارم کشور ثبت کرده و بنابراین استان اصفهان در دو بخش تولیدی و خدماتی، جایگاه ممتازی نسبت به سایر استان‌ها به دست آورده است.

صنعت از پا افتاد

۱۰ درصد واحدهای صنعتی استان در تعطیلی مطلق و ۴۰ درصد نیز با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند. استان اصفهان دارای ۶۸ شهرک صنعتی دولتی و خصوصی بوده و هشت درصد از شهرک‌های صنعتی کشور را در اختیار دارد. از این تعداد حدود ۲۵ شهرک فعال و ۴۳ شهرک دیگر با مجموعه ای از مشکلات و محدودیت ها مواجه هستند. در هفت ماه پایانی سال جاری، استان اصفهان در رتبه‌بندی از لحاظ شروع سرمایه‌گذاری جدید، در رتبه ششم کشور قرار گرفت و در این مدت، ۴۷۵ جواز تاسیس صادر کرد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، کاهش ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد. سال گذشته در استان اصفهان ۶۳۳ فقره جواز تاسیس صنعتی صادر شده بود. میزان اشتغال پیش‌بینی شده در این استان در سال جاری ۱۳ هزار و ۵۲۳ نفر است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته۲.۲۱ درصد افت داشته و از لحاظ پیش‌بینی سرمایه‌گذاری نیز آمارها حکایت از افت۲۷ درصدی دارد. از اواخرسال ۹۲ سرمایه گذاری در حوزه صنعت و معدن استان، منفی شد به گونه ای که در سه ماهه چهارم۹۳به حدودمنفی۵۰درصد رسید.

از سال۹۲و با حضور دکترزرگرپور در جایگاه استاندار اصفهان، او اعلام کرد که "حفظ اشتغال موجود و واحدهای تولیدی فعلی، بزرگترین کاریست که می‌توان انجام داد." امروز پس از چهار سال نه تنها چنین اتفاقی نیفتاد که در سال جاری حدود۱۱هزارنفر نیز بیکار شدند. پلی اکریل، صنایع سنگ و کاشی از نفس افتادند و ذوب آهن در مرز ورشکستگی دست و پا می‌زند. "تکمیل طرح‌های صنعتی با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد و تکمیل و راه‌اندازی ۳۳ طرح مهم و ملی و رونق تولید و تعیین تکلیف۷ هزار و ۵۰۰ واحد تولیدی مشکل‌دار با هدف فعال کردن آن‌ها از دیگر پروژه‌هایی است که در برش استانی به آن‌ها پرداخته شده است." این را زرگرپور مرداد امسال اعلام می کند با این تاکید که استان باید ۷۳۴ واحد نیمه‌فعال و غیر‌فعال را فعال کند.

جایگاه از دست رفته کشاورزی

در سایت جهاد کشاورزی استان،مساحت اراضی کشاورزی استان ۲.۵درصد از کل کشور، سطح زیرکشت در سال نرمال ۳درصد از اراضی کشاورزی کشور، تولید محصولات کشاورزی ۶ درصد محصولات تولیدی کشور، جمعیت روستایی ۳.۳درصد از کل کشور، جمعیت عشایری ۷درصد از کل کشور عنوان شده و اصفهان در تولید گلرنگ، ذرت علوفه‌ای، پیاز، جو و سیب زمینی به ترتیب رتبه های اول، دوم، دوم، سوم و سوم کشوری را به خود اختصاص داده است. این استان رتبه اول محصولات باغی کشور، رتبه سوم سیب، رتبه سوم انار کشور، در تولیدگل محمدی رتبه چهارم کشور را داشته و میزان تولید سالیانه سبزی و صیفی گلخانه ای در رتبه سوم کشوری و برای تولید گل شاخه بریده، رتبه اول کشور را دارد. در حوزه محصولات دامی، شیر و مرغ نیز رتبه های اول تا سوم را به نام خود ثبت کرده است.

مدیر تنظیم بازار محصولات و نهاده های کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان به ایرنا اعلام می‌کند که در هفت ماهه اول سالجاری بیش از ۳۹ هزار ۹۲۳ تن محصولات کشاورزی این استان به خارج از کشور صادر شده که نسبت به زمان مشابه سال گذشته از نظر وزنی ۹۸ درصد و از نظر ارزش ارزی ۴۰ درصد رشد داشته است. در حالی در سایت این سازمان از وضعیت درخشان حوزه کشاورزی اصفهان، آمار قابل توجهی ارایه شده که در حوزه صادرات، نام محصولات زراعی و باغی دیده نمی‌شود. در هفت ماهه امسال۱۳ هزار و ۶۹ تن حیوانات زنده و محصولات حیوانی،یک هزار و ۷۰۸ تن محصولات نباتی، ۲۳ هزار و ۶۵۴تن محصولات صنایع غذایی، یک هزار و ۳۲۲ تن محصولات صنایع تبدیلی و صنایع وابسته به آن و ۱۳ تن چربی‌ها و روغن حیوانی و نباتی و تعدادی ماشین آلات کشاورزی از استان اصفهان صادر شده است!

GDPبدون تغییر!

سهم استان اصفهان از GDP به طور متوسط، ۶.۵ درصد در ۱۲ سال گذشته بوده است. اصفهان در سه دهه گذشته سهم مناسبی از جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و عمومی داشته ولی نرخ رشد اقتصادی اصفهان در۱۲ سال گذشته در حد متوسط و پایین‌تر از سطح متوسط ملی باقی مانده است. به عبارت دیگر نرخ رشد اقتصادی اصفهان با حجم سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در این استان با پتانسیل هایی همانند سرمایه انسانی، مالی و بنگاه‌های بزرگ صنعتی، تناسبی ندارد. خروج متخصصان و مشکلات زیست‌محیطی به همراه ضعف مدیریت، از جمله مهمترین دلایل عدم رشد GDPدر استان است.

در چنین شرایطی، رییس کمیسیون تجارت، خدمات و ارتباطات اتاق بازرگانی اصفهان، برکارآفرینی در حوزه گردشگری، صنایع دستی و خدمات مهندسی تاکید می‌کند و معتقد است که استان اصفهان با وجود مشکلات محیط زیستی باید به سمت خدمات تغییر مسیردهد. با حذف زاینده رود نه تنها صنعت آسیب دید که کشاورزی، باغداری و به خصوص زراعت استان از دست رفت. نبود الگوی کشت و عدم مطالعات و پژوهش های لازم برای کشت‌های جایگزین، زمین‌های ارزشمند شرق اصفهان را با واژه"بایر" پیوند زد. در چنین شرایطی در حالی مدیریت شهری و استان از گردشگری به عنوان چشم انداز توسعه اصفهان یاد می‌کنند که برای تبدیل حوزه تولید به صنعت پاک، بازگشت زاینده رود و تعیین تکلیف حوزه کشاورزی، کار خاصی انجام نداده و همواره بر گسترش حوزه خدمات در اصفهان تاکیدکرده اند.