شاخصه‌های بانکداری اسلامی
دین اسلام، همانند دیگر ادیان الهی با ظالمانه خواندن قرض ربوى، به شدّت با آن مبارزه کرده‌ و درصدد ریشه کن ساختن آن برآمده است. در حالی که نظام بانکداری متعارف (ربوی) برای همه نیازها اعم از مصرفی و سرمایه‌گذاری از قرارداد قرض با بهره استفاده‌ می‌کند، بانکداری اسلامی ‌‌متناسب با نیازهای واقعی از انواع قراردادهای مالی بهره می‌‌گیرد؛ این بانک برای تأمین مالی نیازهای مصرفی و سرمایه‌ای مقطعی و کوتاه مدت، راه‌هایی چون قرض‌الحسنه، مرابحه، اجاره به شرط تملیک و برای نیازهای سرمایه‌گذاری اساسی و بلند مدت، راه‌هایی چون مشارکت، مضاربه، مزارعه و مساقات را معرفی کرده‌ و به جای نرخ بهره، از نرخ سود که بر گرفته از اقتصاد واقعی است استفاده‌ می‌کند.
مهم‌ترین تفاوت بانکداری اسلامی‌‌ با سیستم بانکداری متعارف، ممنوعیت ربا است، اسلام ربا را به شدت مورد نهی قرار داده است، به طوری که قرآن از آن به عنوان جنگ با خدا و رسولش تعبیر کرده و آن را از گناهان کبیره برشمرده‌ است. ربا و بهره، خصیصه اصلی بانکداری متعارف در جهان امروزی است و به اشکال مختلف از جمله در سپرده‌ها، وامها، اعتبارات بانکی و به طور کلی همه معاملات بانکی جریان دارد. بنابراین مهمترین شاخصه های بانکداری اسلامی عبارتند از :
۱-به قراردادهای قرض در بانکداری اسلامی بهره و سودی تعلق نمی‌گیرد و سودی که در سایر قراردادهای بانکی و در قالب سایر عقود شرعی جهت تامین مالی در بستر اقتصاد واقعی گرفته می‌شود، مصداقی از ربا نیست.
۲-معاملات بانکی در یک بانک اسلامی در قالب دو دسته عقود انجام می گیرد:
الف: عقود مبادله‌ای که سود ثابت دارند و از ابتدا سودشان مشخص است. مانند عقود اجاره به شرط تملیک، فروش اقساطی، جعاله و مرابحه.
ب: عقود مشارکتی که سود متغیر دارند و بر اساس اصل سهیم شدن در سود و زیان استوارند مثل مشارکت مدنی و مضاربه.
۳- در قراردادهای مشارکتی بانکداری اسلامی،‌ سود ثابت یا از پیش تعیین شده ای وجود ندارد، زیرا در پروژه های مشارکتی نرخ سود ، انتظاری است و با توجه به ریسک و بازده پروژه پیش بینی می شود. اساس قراردادهای مشارکتی، مشارکت و سهیم شدن شرکاء در سود و زیان است. لذا سود قطعی فقط هنگامی پرداخت می شود که منافع واقعی در نتیجه معامله حاصل شود. لذا در این گونه قراردادها سود ممکن است متغیر باشد.
*تهیه شده در واحد بانکداری اسلامی بانک مهر اقتصاد