چرا بازارهای آب راه‌حل آسانی برای مشکلات آب زیرزمینی نیستند؟

اهمیت و ارزش آب هم در کشورهای توسعه‌یافته و هم در حال توسعه، روز به روز بیشتر می‌شود و بر همین اساس نیاز به مدیریت کارآتر و موثرتر از این منبع کمیاب رو به افزایش است. یکی از رویکردهای مدیریتی آب که مورد توجه کشورها قرار گرفته است، بازار آب است که در حال حاضر در اشکال مختلف در ایالات متحده، استرالیا، اسپانیا، برزیل، شیلی، هند، استرالیا و بسیاری از کشورهای دیگر وجود دارد. بازار یک نهاد مبادله است که فعالیت‌های اقتصادی را تنظیم و به ‌وسیله‌ تعیین قیمت، اطلاعات مربوط به نیازهای مطرح شده و امکانات موجود را به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برای انتخاب‌های بهینه منتقل می‌کند.

اهمیت و ارزش آب هم در کشورهای توسعه‌یافته و هم در حال توسعه، روز به روز بیشتر می‌شود و بر همین اساس نیاز به مدیریت کارآتر و موثرتر از این منبع کمیاب رو به افزایش است. یکی از رویکردهای مدیریتی آب که مورد توجه کشورها قرار گرفته است، بازار آب است که در حال حاضر در اشکال مختلف در ایالات متحده، استرالیا، اسپانیا، برزیل، شیلی، هند، استرالیا و بسیاری از کشورهای دیگر وجود دارد. بازار یک نهاد مبادله است که فعالیت‌های اقتصادی را تنظیم و به ‌وسیله‌ تعیین قیمت، اطلاعات مربوط به نیازهای مطرح شده و امکانات موجود را به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برای انتخاب‌های بهینه منتقل می‌کند. اما آیا بازار آب راه‌حلی آسان برای مشکلات آبی است؟

بازارها ممکن است به مدیریت منابع محدود کمک کنند؛ اگر شرایط بازار برای بازار آب نیز حاکم باشد، می‌توان کالا یا نهاده‌ آب را به بهترین شیوه‌ مصرف کرده و با روشی مقرون به صرفه تامین و به نیازمندترین مصرف‌کننده اختصاص داد. اما بازارها می‌توانند پیامدهای ناخواسته‌ای نیز داشته باشند؛ این دلیلی است که چرا ایالت کالیفرنیا در آمریکا باید در مورد این ریسک‌ها با دقت فراوان فکر کند. استدلال‌کنندگان بازار می‌توانند بازارها را به‌عنوان یک راه‌حل بهتر و حتی گاهی تنها راه‌حل منحصربه‌فرد برای چالش‌های آبی در ایالتی مانند کالیفرنیا نشان دهند. اما اعتقاد به کارآیی بازار باید با درک جدی از زمینه فیزیکی و نهادی برای آب ترکیب شود. بازارها ممکن است بخشی از این راه‌حل باشند، اما در صورتی که با دقت اجرا شوند. آب‌های زیرزمینی را در نظر بگیرید. در بسیاری از مناطق، دهه‌ها استفاده نامحدود از آب، موجب شده سفره‌های آب زیرزمینی تهی شود و این فرآیند به چاه‌های خشک، بد شدن کیفیت آب و آسیب‌های زیرساختی نیز منجر شده است. با همه اینها این وضعیت طی خشکسالی‌های اخیر بدتر نیز شده است. به‌طوری که مجلس قانون‌گذاری آمریکا، قانون مدیریت پایدار آب‌های زیرزمینی (SGMA) را تصویب کرد؛ اولین دستور در کل آمریکا برای مدیریت منابع آب‌های زیرزمینی.

SGMA درها را برای بازارهای آب زیرزمینی باز می‌کند. این قانون به نهادهای محلی آب‌های زیرزمینی مسوولیت مدیریت حوزه‌های آب زیرزمینی و مجموعه‌ای از ابزارها برای کار با آنها را می‌دهد. بازارهای آب زیرزمینی می‌توانند به کاربران آب کمک کنند تا با محدودیت‌های پمپاژ که برای دستیابی به پایداری ضروری است، تطبیق یابند. اما بازارها نوشدارویی برای این معضل نیستند. آنها می‌توانند موتورهای قابل‌توجه برای بازتخصیص کارآی منابع محدود باشند و گاهی در مسیرهایی عمل کنند که به جامعه و محیط‌زیست منفعت برسانند. اما می‌توانند پیامدهای مضر و ناخواسته نیز ایجاد کنند. برای آب‌های زیرزمینی، قدم‌های اشتباه می‌توانند بر آینده نیز تاثیر بگذارند. بازارهای آب‌های زیرزمینی می‌توانند پمپاژ آب را متمرکز کنند و به جوامع و اکوسیستم‌هایی که به منابع آبی وابسته‌اند آسیب بزنند.

به‌عنوان مثال، تجارت آب‌های زیرزمینی در ناحیه شمال دشت‌های Adelaide در استرالیا به سرعت پمپاژ آب را متمرکز کرد و موجب کاهش شدید سطوح آب‌های زیرزمینی شد. قوانین خاص تجاری برای حل این مشکل مورد نیاز بودند و اکنون این قوانین به‌طور عادی در بازارهای آب استرالیا به‌کار برده می‌شوند. کسانی که به پایداری آینده آب علاقه دارند، باید به دقت در مورد ریسک‌ها و همچنین مزایای بازارهای آب زیرزمینی فکر کنند. بنگاه‌های آب زیرزمینی باید نه تنها در نظر بگیرند که چگونه بازارها کارآیی و ثروت خلق می‌کنند؛ بلکه همچنین باید در مورد اینکه چگونه آنها پایدارتر می‌شوند و اجتناب از اثرات جانبی مضر آنها نیز تحقیق کنند. علاوه بر این، هر بنگاه آب زیرزمینی نیاز به تصویری واضح از اثرات احتمالی بازارها دارد تا به دولت‌ها نشان دهد آنها مسیری به سوی پایداری ایجاد کرده‌اند. آنها نیاز به قوانین روشن دارند تا از اثرات ناخواسته تجاری جلوگیری کنند.

قانون حقوق آب‌های زیرزمینی می‌تواند برای بازارها مانند یک مانع عمل کند. به‌عنوان مثال، معمول‌ترین نوع حق آب زیر‌زمینی مالکیت زمین است و واضح نیست تخصیص‌های پمپاژ آب همراه با چنین حقوقی می‌تواند به‌طور قانونی مورد معامله قرار بگیرد یاخیر. شفافیت بسیار مهم و ضروری خواهد بود. آژانس‌های آب‌های زیرزمینی باید به دنبال مشارکت ذی‌نفعان در طراحی بازار باشند؛ به این ترتیب آنها می‌توانند نگرانی‌های جامعه را درک و شناسایی کنند. بازارها رایگان نیستند. مانند دیگر گزینه‌های مدیریت آنها دارای هزینه‌های معامله هستند. نهادهای آب‌های زیرزمینی نیاز به گسترش و تامین سرمایه زیرساخت‌های فیزیکی، تکنولوژیک و مدیریتی برای حمایت از طراحی و اجرای بازار خواهند داشت. ممکن است بازارها یکی از ابزارهایی باشند که به کشورها کمک کنند تا مسیری به سوی مدیریت بهتر آب‌های زیرزمینی ایجاد کنند. گرچه، بازارها که فاقد اهداف مشخص، قوانین مناسب یا نظارت موثر هستند، ریسک و پیامدهای ناخواسته ایجاد می‌کنند. طرفداران بازار باید بدانند که این شکست‌ها می‌تواند به استدلال‌های آنها برای بازارهای آب زیرزمینی آسیب بزنند. جایی که نهادهای آب‌های زیرزمینی با تکیه بر بازارها برنامه‌ریزی می‌کنند، پیش‌بینی و آمادگی دقیق برای موفقیت بسیار ضروری و مهم هستند.