جای قانون در سمفونی ساخت‌وساز خالی است
سمانه سوادی کارشناس ارشد حقوق آلودگی صوتی از آن دست مسائلی است که در سال‌های اخیر مورد توجه روانشناسان و محققان قرار گرفته است و اینان در خصوص اثرات تخریبی آلودگی صوتی بر روح و روان شهروندان هشدار می‌دهند، متاسفانه از همان ساعات اولیه روز که زندگی در شهر جریان می‌یابد این آلودگی ایجاد می‌شود و هر ساعت بیشتر و بیشتر می‌شود. اختلال در گردش سیستم خون و پمپاژ قلب، افزایش فشار خون، کاهش قدرت یادگیری و کاهش وزن از جمله آثاری است که آلودگی‌های صوتی شبانه بر سلامت شهروندان می‌گذارد. آلودگی‌های صوتی آپارتمانی: برای ما ایرانی‌ها که سال‌های زیادی نیست به آپارتمان‌نشینی رو آورده‌ایم پذیرش محدودیت‌هایی که این سبک از شهرنشینی با خود به همراه دارد کمی سخت است. شنیدن صدای موزیک بلند از خانه همسایه، مشاجرات، مهمانی‌ها، تعمیر و بازسازی آپارتمان از جمله آلودگی‌های صوتی است که در همه ساختمان‌ها دیده می‌شود و هیچ قانون مشخصی نیز برای آن وجود ندارد و صرفا می‌توان با ایجاد فضای همدلی و گفتمان بین ساکنان ساختمان مرتفع گردد. اما از اینها گذشته در سالیان اخیر و با گسترش ساخت‌وسازها شهروندان با انواع دیگری از آلودگی‌های صوتی نیز روبه‌رو می‌شوند. صدای تخلیه مصالح ساختمانی در شب از بارزترین صداهایی است که این روزها کمتر کسی است که آن را نشنیده باشد و گاهی محدود بودن منابع مالی مالک، مشکلات شهرداری، تغییرات فصلی و... باعث توقف کار برای مدتی و طولانی شدن این سیر طاقت فرسا می‌شود. ممنوعیت قانونی دردسرساز: یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث ایجاد سر و صدای ساخت‌وساز در شب می‌شود اجازه نیافتن خودروهای سنگین برای تردد در محدوده‌های داخل شهر در ساعات روز است که باعث شده رانندگان این خودروها به گونه‌ای اجباری مصالح ساختمانی از جمله تیرچه بلوک، آجر سفالی، تیرآهن، میل گرد و سیمان را از حدود ساعت 22 شب تا بامداد روز بعد به مقصد برسانند. راهنمایی و رانندگی اجازه تردد کامیون‌های بالای ظرفیت چهار تن را در طول روز در معابر پایتخت نمی‌دهد و از این رو تردد آنها که بسیاری از مصالح ساختمانی از طریق آنها حمل می‌شود در ساعات روز صورت نمی‌گیرد و ناگزیر این دست جابه‌جایی‌ها و نخلیه‌ها باید در شب صورت بگیرد. قوانین حامی مالک: قانون تمام قد از حقوق مالکان حمایت می‌کند و مالک حق دارد براساس ماده ۳۰ قانون مدنی، در مایملک خود همه گونه تصرف و انتفاع را داشته باشد. این قاعده در اصطلاح حقوقی «قاعده تسلیط» نامیده می‌شود، اما این قاعده محدود بر این است که مستلزم تضرر همسایه نباشد یا به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا رفع ضرر از مالک باشد. به موجب ماده ۱۳۲ قانون مدنی، کسی نمی‌تواند در ملک خود تصرفی کند که مستلزم تضرر همسایه شود مگر تصرفی که به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا رفع ضرر از خود باشد. این قاعده در اصطلاح حقوقی «قاعده لاضرر» نامیده می‌شود. در تزاحم این دو اصل همیشه قاعده لاضرر مرجّح است. نکته‌ای که وجود دارد این است که طبیعتا نمی‌توان تمام کسانی را که به ساخت‌وساز اقدام می‌کنند مجبور کرد که رضایت همسایه‌ها را جلب کنند. با توجه به گسترش آپارتمان‌نشینی و جمعیت فراوانی که گاهی در ساختمان‌ها ساکن هستند، این امر تا حدی غیرممکن و غیرکاربردی به نظر می‌رسد هرچند که در مواردی دیده می‌شود که شهروندان اصل را بر همسایه‌مداری می‌گذارند و خودشان بدون آنکه قانون خاصی وجود داشته باشد، رضایت همسایه‌ها را جلب می‌کنند تا از مشکلات آتی پیشگیری کنند. قانون روشنی وجود ندارد: هیچ قانون مشخص و روشنی برای ممنوع کردن افراد از ساخت‌وساز در شب وجود ندارد، اما مطمئنا قانونگذاران می‌توانند با وضع قوانین ویژه‌ای در این خصوص آرامش بیشتری را در ساعات شب برای شهروندان فراهم کنند. راهکاری که پیشنهاد می‌شود اجبار به حمل مصالح ساختمانی توسط کامیون‌هایی با ظرفیت کمتر از 4 تن است، در این صورت دیگر منع قانونی برای تردد این وسایل در ساعات روز وجود ندارد و شهروندان می‌توانند ساعات آرام‌تری را در شب سپری کنند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد بتوان زمان تقریبی برای ساخت‌وساز را توسط کارشناسان تخمین زد و قوانینی وضع کرد که مالک را اجبار کند به پایان فعالیت خود در زمان مقرر. همچنین اجبار مالک به استفاده از تکنولوژی و ابراز پیشرفته می‌تواند در کاهش سر و صدای حاصل از ساخت‌وساز موثر باشد. با اینکه در این زمینه با خلأ قانونی شدید روبه‌رو هستیم، اما شهروندان که از مزاحمت ساخت‌وسازهای شبانه همسایه‌شان گلایه دارند می‌توانند مراتب را با 137 و 1888 در میان بگذارند یا مشکل را به شهرداری منطقه و ناحیه خود اطلاع دهند تا شهرداری اقدامات لازم را به عمل آورد.