«دنیای اقتصاد» وضعیت بسته‌بندی‌های کاغذی را بررسی می‌کند؛
استانداردی که رعایت نمی‌شود
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- بسته‌بندی باکیفیت، زیبا و مستحکم از مهمترین فاکتورهای مشتریان در خرید کالاهاست اما متاسفانه برخی از تولیدکنندگان داخلی به این موضوع توجه نمی‌کنند.
یکی از مهمترین نکات بسته‌بندی محصولات و کالاها مقاوم بودن کارتن است اما برخی از تولیدکنندگان تنها به شکل ظاهری آن توجه کرده و اینجاست که کارتن‌های خرید برخی از مشتریان سالم به مقصد نمی‌رسد. البته در این بین تولیدکنندگان کارتن نیز استدلال‌های خود را داشته و از عدم کیفیت کاغذها و مواد اولیه ساخت کارتن گلایه دارند. برای بررسی این موضوع به گفت‌وگو با تعدادی از کارشناسان امر پرداختیم:
مردم نباید هزینه بسته‌بندی را پرداخت کنند
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در خراسان رضوی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هزینه‌های تولید محصولات باکیفیت برای حفظ سلامت مصرف‌کنندگان ایجاب می‌کند تا این کالاها در بسته‌های استاندارد بسته‌بندی و به بازار عرضه شود.
یکی از مهمترین نکات بسته‌بندی محصولات و کالاها مقاوم بودن کارتن است اما برخی از تولیدکنندگان تنها به شکل ظاهری آن توجه کرده و اینجاست که کارتن‌های خرید برخی از مشتریان سالم به مقصد نمی‌رسد. البته در این بین تولیدکنندگان کارتن نیز استدلال‌های خود را داشته و از عدم کیفیت کاغذها و مواد اولیه ساخت کارتن گلایه دارند. برای بررسی این موضوع به گفت‌وگو با تعدادی از کارشناسان امر پرداختیم:
مردم نباید هزینه بسته‌بندی را پرداخت کنند
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در خراسان رضوی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هزینه‌های تولید محصولات باکیفیت برای حفظ سلامت مصرف‌کنندگان ایجاب می‌کند تا این کالاها در بسته‌های استاندارد بسته‌بندی و به بازار عرضه شود.
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- بسته‌بندی باکیفیت، زیبا و مستحکم از مهمترین فاکتورهای مشتریان در خرید کالاهاست اما متاسفانه برخی از تولیدکنندگان داخلی به این موضوع توجه نمی‌کنند.
یکی از مهمترین نکات بسته‌بندی محصولات و کالاها مقاوم بودن کارتن است اما برخی از تولیدکنندگان تنها به شکل ظاهری آن توجه کرده و اینجاست که کارتن‌های خرید برخی از مشتریان سالم به مقصد نمی‌رسد. البته در این بین تولیدکنندگان کارتن نیز استدلال‌های خود را داشته و از عدم کیفیت کاغذها و مواد اولیه ساخت کارتن گلایه دارند. برای بررسی این موضوع به گفت‌وگو با تعدادی از کارشناسان امر پرداختیم:
مردم نباید هزینه بسته‌بندی را پرداخت کنند
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در خراسان رضوی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هزینه‌های تولید محصولات باکیفیت برای حفظ سلامت مصرف‌کنندگان ایجاب می‌کند تا این کالاها در بسته‌های استاندارد بسته‌بندی و به بازار عرضه شود. بسته‌بندی مناسب و استاندارد علاوه بر اینکه در ایجاد انگیزه خرید و انتخاب کالا نقش موثری دارد عامل مهمی در جلوگیری از اثرات نامطلوب عوامل خارجی در کیفیت کالاهاست. در سطح کشور بسته‌بندی کالاها به خصوص برای صنایع غذایی باید مشمول استاندارد اجباری باشد و به مرحله اجرا برسد و در صورت عرضه کالای غیراستاندارد در یکی از استان‌ها، آن کالا در دیگر استان‌ها عرضه نشود.
علیرضا کیوانی می‌افزاید: به طور مثال عرضه بطری‌های آب معدنی در کارتن‌ها باعث جلوگیری از اثرات مضر نور آفتاب بر محصول شده و محصول به صورت سالم و استاندارد به دست مصرف‌کننده می‌رسد، کارتن و شانه تخم‌مرغ استاندارد و با کیفیت نیز موجب حفظ کیفیت این محصول از مرحله تولید تا مصرف می‌شود.
مجری جایزه ملی کیفیت ایران در خراسان رضوی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر در خراسان رضوی علاوه بر آزمایشگاه‌های مجهز استاندارد استان، آزمایشگاه همکار نیز در زمینه بسته‌بندی کالاها فعالیت می‌کند و پیشنهاد می‌شود اگر بسته‌بندی برای محصولی اجباری بوده بهتر است استفاده از بسته‌های دارای نشان استاندارد برای این محصولات اجباری شود تا در خط تولید برای بسته‌بندی محصولات به‌ویژه صنایع غذایی مورد استفاده قرار گیرد.
کیوانی با اشاره به مشکل هزینه‌های بالای تولید در بحث بسته‌بندی، می‌گوید: با توجه به مشکل فروش و پایین آمدن قدرت خرید مردم، کارخانجات سعی می‌کنند قیمت تولید شده کاهش یابد، اما این کاهش قیمت تمام‌شده نباید با پایین آوردن کیفیت بسته‌بندی باشد زیرا روی کیفیت محصول اثرگذار است و در این زمینه اداره نظارت بر مواد غذایی و اداره استاندارد باید برای کنترل کیفیت بسته‌بندی محصولات غذایی با یکدیگر همکاری کنند.
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در استان اظهار می‌کند: پایین بودن قدرت خرید مردم باعث شده که به طور جدی‌تری با موضوع کیفیت نامطلوب بسته‌بندی‌ها برخورد نشود. در بحث فروش هیچ شکی نیست که بسته‌بندی در جذب مشتری تاثیرگذار است و همه تولیدکنندگان این را می‌دانند اما قدرت خرید مردم پایین است و آن‌ها به ناچار به دنبال بسته‌بندی‌های نامطلوب می‌روند.
کیوانی یادآور می‌شود: ورق‌های کارتنی وارداتی مشمول استاندارد اجباری است و باید مطابق استاندارد ایران باشد اما متاسفانه در حال حاضر منابع ورود کالای غیراستاندارد زیاد شده و در این میان کنترل دقیق کیفیت محصولات وارداتی بهترین کاری است که باید انجام شود.
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در خراسان رضوی اظهار می‌کند: لازم است فرهنگ‌سازی لازم صورت بگیرد و واحدهای بسته‌بندی به مصرف کمتر با بسته‌بندی مطلوب و مناسب نسبت به حجم خرید بالا کمک کنند. یکی از موضوعات دیگری که در استان شاهد هستیم، روی آوردن و رغبت مردم به خرید کالاها به صورت فله‌ای نسبت به کالاهای بسته‌بندی شده است، این درحالیست که در بسیاری از استان‌ها کالاهایی مثل تخم‌مرغ و حتی میوه‌ها بسته‌بندی است. فرهنگ خرید فله باید تغییر کند و این موضوع نیازمند همکاری رسانه‌ها در تغییر الگوی مصرف است.
کیوانی می‌گوید: در صورت تدوین استاندارد الگوی نحوه مصرف بهینه کالا با همکاری اتاق بازرگانی، آموزش‌های لازم برای خرید کالاهایی با بسته‌بندی مناسب به مردم داده می‌شود.
مجری جایزه ملی کیفیت ایران در خراسان رضوی درباره استفاده برخی از تولیدکنندگان از کارتن‌های سنگین‌تر برای شانه تخم‌مرغ، اظهار می‌کند: قیمت ورق کارتن پایین‌تر از تخم‌مرغ است و برخی از تولیدکنندگان، کارتن را با وزن سنگین‌تری انتخاب می‌کنند تا روی قیمت تخم‌مرغ تاثیر بگذارد و ما از طریق سازمان تعزیرات و سازمان صنعت، معدن و تجارت به دنبال پیگیری این موضوع هستیم، زیرا معتقدیم مردم نباید به جای پول کالا پول بسته‌بندی را بدهند. از طرفی بسته‌بندی برخی از کالاها نباید برای دیگر محصولات استفاده شود و این باید با همکاری سازمان صنعت و اداره استاندارد که نقش موثری در این زمینه نسبت به جریمه واحدهای متخلف دارند، صورت بگیرد.
بسته‌بندی نوعی مزیت رقابتی است
معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی درباره اهمیت مرحله بسته‌بندی در عرضه کالا به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: بسته‌بندی یکی از حساس‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین مراحل عرضه و مصرف کالا بوده و می‌تواند عامل تمایز از رقبا و نوعی مزیت رقابتی باشد. انتخاب بسته‌بندی مناسب موجب اطمینان از رسیدن کالاهای صادراتی به مقصد بدون هیچ ایرادی می‌شود. همچنین بسته‌بندی مطلوب کالا و رضایت مصرف‌کننده، سبب رونق فروش محصول در بازارهای هدف می‌شود، بنابراین سرمایه‌گذاری در بخش بسته‌بندی می‌تواند سهم بازار را افزایش دهد.
علی باخرد می‌افزاید: بسته‌بندی محصولات غذایی یکی از روش‌هایی است که برای جلوگیری از ضایعات و جلب رضایت مشتری همواره در حال تحول بوده و در واقع نقش اصلی را در ایجاد ارزش‌افزوده ایفا می‌کند. یکی از مهمترین کارکردهای بسته‌بندی ایجاد ارزش افزوده در محصولات تولیدی است زیرا براساس آمار و اطلاعات موجود، متوسط هزینه بسته‌بندی 10 درصد قیمت تمام شده کالاهای صادراتی است اما تا 90 درصد می‌تواند موجب افزایش ارزش‌افزوده شود.
باخرد خاطرنشان می‌کند: با توجه به مزیت بسته‌بندی در نگهداری و حفاظت کالا در برابر عوامل شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی به مدت طولانی و همچنین کاهش احتمال آسیب‌دیدگی برای حفاظت در برابر عوامل مختلف محیطی، در صورت سالم نبودن بسته‌بندی این مزیت با خلل روبرو شده و در نتیجه منجر به ایجاد ضایعات و نزول کیفیت کالا می‌شود که به تبع آن جذب و حفظ مصرف‌کننده نیز دچار افت می‌شود.
معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی درباره استانداردهای بسته‌بندی نیز اظهار می‌کند: وظیفه اصلی بسته‌بندی محافظت از محصول است. بسته‌بندی با برچسب‌های استاندارد این امکان را به ما می‌دهد تا متوجه شویم چه نوع محصولی داخل بسته قرار دارد و شرایط حفظ و نگهداری آن چگونه است. سازمان جهانی استاندارد و سازمان‌های معتبر و ملی استاندارد کشورهای پیشرفته، گام‌های مهمی در تدوین استانداردهای بسته‌بندی و مشخصات فنی آن برداشته‌اند.
باخرد به راه‌حل مشکلات و معضلات صنعت بسته‌بندی اشاره و اظهار می‌کند: ضروری است به بحث تولید و تامین مواد اولیه، ماشین‌آلات، تحقیقات مرتبط با بسته‌بندی و به‌ویژه ایمنی مصرف‌کننده و مسائل زیست‌محیطی توجه بیشتری شود. امروزه بسته‌بندی کالاهای صادراتی غیرنفتی، چنان جدی و مساله‌ساز شده که دولت باید به عنوان گامی مثبت در راه گسترش صادرات، تسهیلاتی را برای وارد کردن دستگاه‌های جدید بسته‌بندی و مواد لازم فراهم کرده و امکانات لازم را در اختیار شرکت‌های صادرکننده قرار دهد.
در بسته‌بندی‌های کاغذی،
هیچ استانداردی اجباری نیست
یک کارشناس استاندارد در رشته بسته‌بندی‌های کاغذی نیز می‌گوید: متاسفانه کشور ما در بحث صادرات، به دلیل بسته‌بندی نادرست، آسیب زیادی دیده است. در داخل کشور بسیاری از محصولات به طور استاندارد و باکیفیت تولید می‌شود اما به دلیل بسته‌بندی نادرست، به خوبی به مقصد نمی‌رسد و مصرف‌کننده هم در هنگام مصرف آنچه را از آن محصول توقع داشته نمی‌بیند.
غلامرضا یاوری می‌افزاید: در مورد میوه‌ها نیز، براساس برخی از آمارها حدود 30 درصد محصولات کشاورزی به دلیل بسته‌بندی نادرست، در سال زایل می‌شود که حجم بالایی است. در کالاهای صنعتی هم وضعیت همین‌گونه است، به‌طورمثال بستنی‌ها به دلیل بسته‌بندی در کارتن‌هایی با کیفیت نه چندان خوب و یا در نظر نگرفتن مقاومت کارتن در هنگام مصرف، تغییر شکل داده و دفرمه هستند. بخشی از بسته‌بندی نادرست، بر روی محصول مشکلات فیزیکی داشته و بخشی مشکلات آلودگی را به‌دنبال دارد.
یاوری ادامه می‌دهد: برای برخی از محصولات مانند تخم‌مرغ و میوه‌ها کارتن و بسته‌بندی به طور مستقیم با کالا در ارتباط است اما کنترلی صورت نمی‌گیرد و احتمال سرایت آلودگی وجود دارد. بسته‌بندی آب معدنی نیز به‌گونه‌ای است که براساس تحقیقات انجام شده، در معرض تابش خورشید، آلودگی ایجاد می‌کند و باید کنترل‌های لازم صورت گیرد.
مدیر فنی آزمایشگاه همکار صنایع بسته‌بندی اظهار می‌کند: بسته‌بندی جزیی از کالاست و کالای استانداردی که بسته‌بندی نامطلوبی دارد، استاندارد به‌نظر نمی‌رسد. تولیدکنندگان باید مانند مواد اولیه‌ای که در تولید کالا استفاده می‌کنند تا به‌طور مطلوب به دست مشتری برسد، به بسته‌بندی هم اهمیت بدهند.
در حال حاضر برخی از کارتن‌های مقاوم برای بسته‌بندی از خارج از کشور وارد می‌شود و مقاومت آن‌ها به حدی است که می‌توان چند باز از آن‌ها استفاده کرد، این درحالیست که برخی از کارتن‌های تولیدی ایران همان بار اول سالم به مقصد نمی‌رسد چه برسد به اینکه چند بار دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
یاوری خاطرنشان می‌کند: کشورهای پیشرفته استانداردهای گسترده‌ای در بحث بسته‌بندی دارند و به آن توجه می‌کنند اما استانداردهای ما یا قدیمی هستند یا تعداد معدودی آن‌ها را رعایت می‌کنند زیرا این استانداردها در صنعت بسته‌بندی به ویژه در صنعت کاغذ و کارتن و مقوا اجباری نیست و خیلی هم توسط واحدهای تولیدی استقبال نمی‌شود، برخی از تولیدکنندگان وقتی می‌بینند با هزینه کمتری می‌توانند بسته‌بندی را انجام دهند، کیفیت را مدنظر قرار نمی‌دهند.
این کارشناس استاندارد ادامه می‌دهد: استانداردهای مربوط به بسته‌بندی کالاها در ایران در گذشته تدوین شده و مربوط به سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ است اما به دلیل اینکه رعایت نشده، یا استانداردها با ویرایش آن سال‌ها باقی مانده و یا استانداردهای تجدیدنظر شده اجباری نیست، مورد استفاده قرار نگرفته و به نوعی در حال خاک خوردن است. به طور مثال استاندارد کارتن برای بسته‌بندی هر یک از صنایع فلزی، خشکبار، لوازم خانگی و بسته‌بندی عمومی وجود دارد اما به دلیل اجباری نبودن رعایت نمی‌شود.
یاوری می‌گوید: واحدهای تولیدی کارتن، چنین استدلال می‌کنند که مواد اولیه آن‌ها کاغذ است و وقتی کاغذها استاندارد اجباری ندارند، نمی‌توان مواد اولیه استاندارد خریداری کرد. به طور مثال نوعی از کاغذ که ماده اولیه کارتن محسوب می‌شود در کشور ما استاندارد نیست و در کل می‌توان گفت در بحث بسته‌بندی‌های کاغذی کشور ما هیچ استانداردی اجباری نیست.
مدیر فنی آزمایشگاه همکار تصریح می‌کند: بهتر است ابتدا استانداردها به مرحله اجرا در بیاید اما می‌بینیم که در بحث استانداردها نابسامانی وجود دارد و واحدهای زیرپله‌ای و کوچک به دلیل اینکه نظارت و کنترلی در عرضه محصولاتشان وجود ندارد، با هزینه‌هایی کمتر، تولید بدون کیفیت خود را به بازار ارائه می‌دهند و واحدهای
بزرگ تر باوجود اینکه برخی‌هایشان نشان استاندارد در بسته‌بندی دارند، توجه چندانی به این زمینه از فعالیت آن‌ها نمی‌شود.
یاوری تاکید می‌کند: کیفیت بسته‌بندی در کشور به اندازه‌ای که باید باشد، نیست؛ زیرا مواد اولیه بی‌کیفیت است و به ویژه در بحث مقاومت کارتن‌ها مشکل داریم، برخی از کارتن‌ها باید در شرایط خاص مانند سردخانه سالم بماند.
این کارشناس استاندارد با اشاره به اهمیت موضوع بسته‌بندی کالاهایی مانند تخم‌مرغ و امکان سرایت آلودگی از بسته‌بندی به کالا، اظهار می‌کند: در بحث تخم‌مرغ با وجود اینکه از کالاهای اساسی مورد استفاده مردم است و ارتباط مستقیمی با شانه تخم‌مرغ دارد و امکان سرایت آلودگی از شانه به این محصول زیاد است، اما در بسته‌بندی شانه و کارتن تخم‌مرغ نظارتی نیست و برخی از کارتن‌ها بار دیگر برای تخم مرغ و یا میوه استفاده می‌شود. در حالی که این کارتن‌ها باید معدوم شود و یکبار مصرف است و در برخی از استانداردها به این موضوع اشاره شده است.
شانه تخم‌مرغ امروز از مواد اولیه و ضایعات کاغذی درست می‌شود که بسیاری از آن‌ها آلودگی داشته و امکان سرایت آلودگی به تخم‌مرغ وجود دارد و باید در این زمینه نظارت لازم از سوی سازمان‌های نظارتی مثل استاندارد و وزارت بهداشت صورت بگیرد.
یاوری می‌افزاید: علاوه بر این برای بسته‌بندی تخم‌مرغ از کارتن‌ها و شانه‌های با وزن سنگین‌تری استفاده می‌کنند که این به ضرر مصرف‌کننده است و پیشنهاد می‌شود یا استانداردها رعایت شود و یا اینکه کارتن و شانه تخم‌مرغ در وزن محصول محاسبه نشود. این اتفاق در برخی از شیرینی فروشی‌ها هم دیده می‌شود اما آن‌ها برای وزن محدودیت دارند و لازم است با تجدیدنظر، وزن خالص برای فروش شیرینی درنظرگرفته شود.
این کارشناس استاندارد تاکید می‌کند: امروز که موضوع صادرات غیرنفتی مطرح است هر چه بیشتر به موضوع بسته‌بندی اهمیت بدهیم یعنی به کیفیت کالا توجه کرده‌ایم و هر چه بسته‌بندی بهتر باشد، در صادرات هم موفق‌تر خواهیم بود.
یکی از مهمترین نکات بسته‌بندی محصولات و کالاها مقاوم بودن کارتن است اما برخی از تولیدکنندگان تنها به شکل ظاهری آن توجه کرده و اینجاست که کارتن‌های خرید برخی از مشتریان سالم به مقصد نمی‌رسد. البته در این بین تولیدکنندگان کارتن نیز استدلال‌های خود را داشته و از عدم کیفیت کاغذها و مواد اولیه ساخت کارتن گلایه دارند. برای بررسی این موضوع به گفت‌وگو با تعدادی از کارشناسان امر پرداختیم:
مردم نباید هزینه بسته‌بندی را پرداخت کنند
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در خراسان رضوی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هزینه‌های تولید محصولات باکیفیت برای حفظ سلامت مصرف‌کنندگان ایجاب می‌کند تا این کالاها در بسته‌های استاندارد بسته‌بندی و به بازار عرضه شود. بسته‌بندی مناسب و استاندارد علاوه بر اینکه در ایجاد انگیزه خرید و انتخاب کالا نقش موثری دارد عامل مهمی در جلوگیری از اثرات نامطلوب عوامل خارجی در کیفیت کالاهاست. در سطح کشور بسته‌بندی کالاها به خصوص برای صنایع غذایی باید مشمول استاندارد اجباری باشد و به مرحله اجرا برسد و در صورت عرضه کالای غیراستاندارد در یکی از استان‌ها، آن کالا در دیگر استان‌ها عرضه نشود.
علیرضا کیوانی می‌افزاید: به طور مثال عرضه بطری‌های آب معدنی در کارتن‌ها باعث جلوگیری از اثرات مضر نور آفتاب بر محصول شده و محصول به صورت سالم و استاندارد به دست مصرف‌کننده می‌رسد، کارتن و شانه تخم‌مرغ استاندارد و با کیفیت نیز موجب حفظ کیفیت این محصول از مرحله تولید تا مصرف می‌شود.
مجری جایزه ملی کیفیت ایران در خراسان رضوی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر در خراسان رضوی علاوه بر آزمایشگاه‌های مجهز استاندارد استان، آزمایشگاه همکار نیز در زمینه بسته‌بندی کالاها فعالیت می‌کند و پیشنهاد می‌شود اگر بسته‌بندی برای محصولی اجباری بوده بهتر است استفاده از بسته‌های دارای نشان استاندارد برای این محصولات اجباری شود تا در خط تولید برای بسته‌بندی محصولات به‌ویژه صنایع غذایی مورد استفاده قرار گیرد.
کیوانی با اشاره به مشکل هزینه‌های بالای تولید در بحث بسته‌بندی، می‌گوید: با توجه به مشکل فروش و پایین آمدن قدرت خرید مردم، کارخانجات سعی می‌کنند قیمت تولید شده کاهش یابد، اما این کاهش قیمت تمام‌شده نباید با پایین آوردن کیفیت بسته‌بندی باشد زیرا روی کیفیت محصول اثرگذار است و در این زمینه اداره نظارت بر مواد غذایی و اداره استاندارد باید برای کنترل کیفیت بسته‌بندی محصولات غذایی با یکدیگر همکاری کنند.
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در استان اظهار می‌کند: پایین بودن قدرت خرید مردم باعث شده که به طور جدی‌تری با موضوع کیفیت نامطلوب بسته‌بندی‌ها برخورد نشود. در بحث فروش هیچ شکی نیست که بسته‌بندی در جذب مشتری تاثیرگذار است و همه تولیدکنندگان این را می‌دانند اما قدرت خرید مردم پایین است و آن‌ها به ناچار به دنبال بسته‌بندی‌های نامطلوب می‌روند.
کیوانی یادآور می‌شود: ورق‌های کارتنی وارداتی مشمول استاندارد اجباری است و باید مطابق استاندارد ایران باشد اما متاسفانه در حال حاضر منابع ورود کالای غیراستاندارد زیاد شده و در این میان کنترل دقیق کیفیت محصولات وارداتی بهترین کاری است که باید انجام شود.
مدیر نمایندگی انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران در خراسان رضوی اظهار می‌کند: لازم است فرهنگ‌سازی لازم صورت بگیرد و واحدهای بسته‌بندی به مصرف کمتر با بسته‌بندی مطلوب و مناسب نسبت به حجم خرید بالا کمک کنند. یکی از موضوعات دیگری که در استان شاهد هستیم، روی آوردن و رغبت مردم به خرید کالاها به صورت فله‌ای نسبت به کالاهای بسته‌بندی شده است، این درحالیست که در بسیاری از استان‌ها کالاهایی مثل تخم‌مرغ و حتی میوه‌ها بسته‌بندی است. فرهنگ خرید فله باید تغییر کند و این موضوع نیازمند همکاری رسانه‌ها در تغییر الگوی مصرف است.
کیوانی می‌گوید: در صورت تدوین استاندارد الگوی نحوه مصرف بهینه کالا با همکاری اتاق بازرگانی، آموزش‌های لازم برای خرید کالاهایی با بسته‌بندی مناسب به مردم داده می‌شود.
مجری جایزه ملی کیفیت ایران در خراسان رضوی درباره استفاده برخی از تولیدکنندگان از کارتن‌های سنگین‌تر برای شانه تخم‌مرغ، اظهار می‌کند: قیمت ورق کارتن پایین‌تر از تخم‌مرغ است و برخی از تولیدکنندگان، کارتن را با وزن سنگین‌تری انتخاب می‌کنند تا روی قیمت تخم‌مرغ تاثیر بگذارد و ما از طریق سازمان تعزیرات و سازمان صنعت، معدن و تجارت به دنبال پیگیری این موضوع هستیم، زیرا معتقدیم مردم نباید به جای پول کالا پول بسته‌بندی را بدهند. از طرفی بسته‌بندی برخی از کالاها نباید برای دیگر محصولات استفاده شود و این باید با همکاری سازمان صنعت و اداره استاندارد که نقش موثری در این زمینه نسبت به جریمه واحدهای متخلف دارند، صورت بگیرد.
بسته‌بندی نوعی مزیت رقابتی است
معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی درباره اهمیت مرحله بسته‌بندی در عرضه کالا به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: بسته‌بندی یکی از حساس‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین مراحل عرضه و مصرف کالا بوده و می‌تواند عامل تمایز از رقبا و نوعی مزیت رقابتی باشد. انتخاب بسته‌بندی مناسب موجب اطمینان از رسیدن کالاهای صادراتی به مقصد بدون هیچ ایرادی می‌شود. همچنین بسته‌بندی مطلوب کالا و رضایت مصرف‌کننده، سبب رونق فروش محصول در بازارهای هدف می‌شود، بنابراین سرمایه‌گذاری در بخش بسته‌بندی می‌تواند سهم بازار را افزایش دهد.
علی باخرد می‌افزاید: بسته‌بندی محصولات غذایی یکی از روش‌هایی است که برای جلوگیری از ضایعات و جلب رضایت مشتری همواره در حال تحول بوده و در واقع نقش اصلی را در ایجاد ارزش‌افزوده ایفا می‌کند. یکی از مهمترین کارکردهای بسته‌بندی ایجاد ارزش افزوده در محصولات تولیدی است زیرا براساس آمار و اطلاعات موجود، متوسط هزینه بسته‌بندی 10 درصد قیمت تمام شده کالاهای صادراتی است اما تا 90 درصد می‌تواند موجب افزایش ارزش‌افزوده شود.
باخرد خاطرنشان می‌کند: با توجه به مزیت بسته‌بندی در نگهداری و حفاظت کالا در برابر عوامل شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی به مدت طولانی و همچنین کاهش احتمال آسیب‌دیدگی برای حفاظت در برابر عوامل مختلف محیطی، در صورت سالم نبودن بسته‌بندی این مزیت با خلل روبرو شده و در نتیجه منجر به ایجاد ضایعات و نزول کیفیت کالا می‌شود که به تبع آن جذب و حفظ مصرف‌کننده نیز دچار افت می‌شود.
معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی درباره استانداردهای بسته‌بندی نیز اظهار می‌کند: وظیفه اصلی بسته‌بندی محافظت از محصول است. بسته‌بندی با برچسب‌های استاندارد این امکان را به ما می‌دهد تا متوجه شویم چه نوع محصولی داخل بسته قرار دارد و شرایط حفظ و نگهداری آن چگونه است. سازمان جهانی استاندارد و سازمان‌های معتبر و ملی استاندارد کشورهای پیشرفته، گام‌های مهمی در تدوین استانداردهای بسته‌بندی و مشخصات فنی آن برداشته‌اند.
باخرد به راه‌حل مشکلات و معضلات صنعت بسته‌بندی اشاره و اظهار می‌کند: ضروری است به بحث تولید و تامین مواد اولیه، ماشین‌آلات، تحقیقات مرتبط با بسته‌بندی و به‌ویژه ایمنی مصرف‌کننده و مسائل زیست‌محیطی توجه بیشتری شود. امروزه بسته‌بندی کالاهای صادراتی غیرنفتی، چنان جدی و مساله‌ساز شده که دولت باید به عنوان گامی مثبت در راه گسترش صادرات، تسهیلاتی را برای وارد کردن دستگاه‌های جدید بسته‌بندی و مواد لازم فراهم کرده و امکانات لازم را در اختیار شرکت‌های صادرکننده قرار دهد.
در بسته‌بندی‌های کاغذی،
هیچ استانداردی اجباری نیست
یک کارشناس استاندارد در رشته بسته‌بندی‌های کاغذی نیز می‌گوید: متاسفانه کشور ما در بحث صادرات، به دلیل بسته‌بندی نادرست، آسیب زیادی دیده است. در داخل کشور بسیاری از محصولات به طور استاندارد و باکیفیت تولید می‌شود اما به دلیل بسته‌بندی نادرست، به خوبی به مقصد نمی‌رسد و مصرف‌کننده هم در هنگام مصرف آنچه را از آن محصول توقع داشته نمی‌بیند.
غلامرضا یاوری می‌افزاید: در مورد میوه‌ها نیز، براساس برخی از آمارها حدود 30 درصد محصولات کشاورزی به دلیل بسته‌بندی نادرست، در سال زایل می‌شود که حجم بالایی است. در کالاهای صنعتی هم وضعیت همین‌گونه است، به‌طورمثال بستنی‌ها به دلیل بسته‌بندی در کارتن‌هایی با کیفیت نه چندان خوب و یا در نظر نگرفتن مقاومت کارتن در هنگام مصرف، تغییر شکل داده و دفرمه هستند. بخشی از بسته‌بندی نادرست، بر روی محصول مشکلات فیزیکی داشته و بخشی مشکلات آلودگی را به‌دنبال دارد.
یاوری ادامه می‌دهد: برای برخی از محصولات مانند تخم‌مرغ و میوه‌ها کارتن و بسته‌بندی به طور مستقیم با کالا در ارتباط است اما کنترلی صورت نمی‌گیرد و احتمال سرایت آلودگی وجود دارد. بسته‌بندی آب معدنی نیز به‌گونه‌ای است که براساس تحقیقات انجام شده، در معرض تابش خورشید، آلودگی ایجاد می‌کند و باید کنترل‌های لازم صورت گیرد.
مدیر فنی آزمایشگاه همکار صنایع بسته‌بندی اظهار می‌کند: بسته‌بندی جزیی از کالاست و کالای استانداردی که بسته‌بندی نامطلوبی دارد، استاندارد به‌نظر نمی‌رسد. تولیدکنندگان باید مانند مواد اولیه‌ای که در تولید کالا استفاده می‌کنند تا به‌طور مطلوب به دست مشتری برسد، به بسته‌بندی هم اهمیت بدهند.
در حال حاضر برخی از کارتن‌های مقاوم برای بسته‌بندی از خارج از کشور وارد می‌شود و مقاومت آن‌ها به حدی است که می‌توان چند باز از آن‌ها استفاده کرد، این درحالیست که برخی از کارتن‌های تولیدی ایران همان بار اول سالم به مقصد نمی‌رسد چه برسد به اینکه چند بار دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
یاوری خاطرنشان می‌کند: کشورهای پیشرفته استانداردهای گسترده‌ای در بحث بسته‌بندی دارند و به آن توجه می‌کنند اما استانداردهای ما یا قدیمی هستند یا تعداد معدودی آن‌ها را رعایت می‌کنند زیرا این استانداردها در صنعت بسته‌بندی به ویژه در صنعت کاغذ و کارتن و مقوا اجباری نیست و خیلی هم توسط واحدهای تولیدی استقبال نمی‌شود، برخی از تولیدکنندگان وقتی می‌بینند با هزینه کمتری می‌توانند بسته‌بندی را انجام دهند، کیفیت را مدنظر قرار نمی‌دهند.
این کارشناس استاندارد ادامه می‌دهد: استانداردهای مربوط به بسته‌بندی کالاها در ایران در گذشته تدوین شده و مربوط به سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ است اما به دلیل اینکه رعایت نشده، یا استانداردها با ویرایش آن سال‌ها باقی مانده و یا استانداردهای تجدیدنظر شده اجباری نیست، مورد استفاده قرار نگرفته و به نوعی در حال خاک خوردن است. به طور مثال استاندارد کارتن برای بسته‌بندی هر یک از صنایع فلزی، خشکبار، لوازم خانگی و بسته‌بندی عمومی وجود دارد اما به دلیل اجباری نبودن رعایت نمی‌شود.
یاوری می‌گوید: واحدهای تولیدی کارتن، چنین استدلال می‌کنند که مواد اولیه آن‌ها کاغذ است و وقتی کاغذها استاندارد اجباری ندارند، نمی‌توان مواد اولیه استاندارد خریداری کرد. به طور مثال نوعی از کاغذ که ماده اولیه کارتن محسوب می‌شود در کشور ما استاندارد نیست و در کل می‌توان گفت در بحث بسته‌بندی‌های کاغذی کشور ما هیچ استانداردی اجباری نیست.
مدیر فنی آزمایشگاه همکار تصریح می‌کند: بهتر است ابتدا استانداردها به مرحله اجرا در بیاید اما می‌بینیم که در بحث استانداردها نابسامانی وجود دارد و واحدهای زیرپله‌ای و کوچک به دلیل اینکه نظارت و کنترلی در عرضه محصولاتشان وجود ندارد، با هزینه‌هایی کمتر، تولید بدون کیفیت خود را به بازار ارائه می‌دهند و واحدهای
بزرگ تر باوجود اینکه برخی‌هایشان نشان استاندارد در بسته‌بندی دارند، توجه چندانی به این زمینه از فعالیت آن‌ها نمی‌شود.
یاوری تاکید می‌کند: کیفیت بسته‌بندی در کشور به اندازه‌ای که باید باشد، نیست؛ زیرا مواد اولیه بی‌کیفیت است و به ویژه در بحث مقاومت کارتن‌ها مشکل داریم، برخی از کارتن‌ها باید در شرایط خاص مانند سردخانه سالم بماند.
این کارشناس استاندارد با اشاره به اهمیت موضوع بسته‌بندی کالاهایی مانند تخم‌مرغ و امکان سرایت آلودگی از بسته‌بندی به کالا، اظهار می‌کند: در بحث تخم‌مرغ با وجود اینکه از کالاهای اساسی مورد استفاده مردم است و ارتباط مستقیمی با شانه تخم‌مرغ دارد و امکان سرایت آلودگی از شانه به این محصول زیاد است، اما در بسته‌بندی شانه و کارتن تخم‌مرغ نظارتی نیست و برخی از کارتن‌ها بار دیگر برای تخم مرغ و یا میوه استفاده می‌شود. در حالی که این کارتن‌ها باید معدوم شود و یکبار مصرف است و در برخی از استانداردها به این موضوع اشاره شده است.
شانه تخم‌مرغ امروز از مواد اولیه و ضایعات کاغذی درست می‌شود که بسیاری از آن‌ها آلودگی داشته و امکان سرایت آلودگی به تخم‌مرغ وجود دارد و باید در این زمینه نظارت لازم از سوی سازمان‌های نظارتی مثل استاندارد و وزارت بهداشت صورت بگیرد.
یاوری می‌افزاید: علاوه بر این برای بسته‌بندی تخم‌مرغ از کارتن‌ها و شانه‌های با وزن سنگین‌تری استفاده می‌کنند که این به ضرر مصرف‌کننده است و پیشنهاد می‌شود یا استانداردها رعایت شود و یا اینکه کارتن و شانه تخم‌مرغ در وزن محصول محاسبه نشود. این اتفاق در برخی از شیرینی فروشی‌ها هم دیده می‌شود اما آن‌ها برای وزن محدودیت دارند و لازم است با تجدیدنظر، وزن خالص برای فروش شیرینی درنظرگرفته شود.
این کارشناس استاندارد تاکید می‌کند: امروز که موضوع صادرات غیرنفتی مطرح است هر چه بیشتر به موضوع بسته‌بندی اهمیت بدهیم یعنی به کیفیت کالا توجه کرده‌ایم و هر چه بسته‌بندی بهتر باشد، در صادرات هم موفق‌تر خواهیم بود.
ارسال نظر