ایران دومین تولیدکننده بزرگ چینی دنیاست

زیر لوگویشان نوشته شده ۱۸۸۱؛ یعنی از ۱۳۵ سال پیش در تولید انواع ظروف فعالیت داشته‏اند. قصاع در فرهنگ لغت به معنای جام، قدح و ظرف بزرگ است. خاندان قصاعی در سه نسل به تولید ظروف چینی و سرامیک در این شغل خانوادگی مشغول بوده و نزدیک به یک قرن و نیم از آن حراست کرده‏اند. عباسعلی قصاعی، نسل سوم این خانواده و بنیانگذار چینی زرین ایران است که این واحد تولیدی را با صدها کارگر سرپا نگه داشته. او از جمله صنعتگرانی است که توانسته محصولی را با تکیه بر دانش و توان ایرانی تولید کرده و در بازارهای جهانی به فروش برساند. قصاعی در گفت و گو با دنیای اقتصاد شرح می‏دهد که صنعت چینی ایران در دنیا چه جایگاهی دارد و چگونه می‌توان این جایگاه را ارتقا داد.

صنعت چینی ایران به رغم تمام محدودیت‌های بین‏المللی و رقابت شدیدی که در بازار داخلی و خارجی وجود دارد، توانسته خود را به عنوان صنعتی پیشتاز و صادرات محور در دنیا مطرح کند. به عنوان رئیس انجمن چینی سازان چه توقعی از سیاست‌گذاران برای رشد و توسعه این صنعت دارید؟

سیاست‌گذاران و قانونگذاران کشور باید بدانند که صنعت چینی ایران محصول انقلاب بوده و عمده واحدهای چینی سازی در ایران بعد از انقلاب اسلامی به وجود آمده و توانسته‏اند راهی بازارهای جهانی شوند. از این رو تمام تلاش من به عنوان رئیس انجمن طی سال‏های بعد از انقلاب این بوده است که خدماتی درخور به این صنعت ارائه دهم و سیاست‌گذاران و قانونگذاران را متوجه اهمیت آن کنم. تلاش کرده‏ام مواد اولیه این صنعت را با حداقل تعرفه البته با کمک گمرک و دولت، وارد کشور کنیم و اجازه ندهیم ظروف ساخته‏شده‏ای که بیشتر از چین می‏آید، کم‏اظهاری شود. همچنین سعی‏ کرده ایم این کالاها با تعرفه معقولی وارد کشور شوند و توان رقابت پذیری را از صنعت ما نگیرند. یکی از آرزوهایم این است که دولت کنونی با همراهی مجلس، به حذف قوانین و مقررات اضافی، دست و پاگیر، ضد ونقیض و مزاحم بر سر راه تولید روی آورند و با کم کردن بوروکراسی اجازه دهند پهنا و سرعت رودخانه تولید بیشتر شود، نه اینکه شریان‌های تولید را به صورت آب باریکه هایی به جریان بیاندازند. اقتصاد ایران در صورتی مقاومتی خواهد شد که همه قوا دست به دست هم دهند و برنامه‌های خود را به نفع تولید پیش ببرند. در این صورت همه ما برنده‌ایم و خواهیم توانست با رشد تولید، اشتغالزایی بالا داشته باشیم و رفاه بیشتری را برای مردم به ارمغان آوریم، کیفیت‏ها و کمیت‏ها را بالا ببریم و قیمت‏ها و تورم را پائین آوریم.

با توجه به اینکه صنعت چینی از صنایع انرژی‏بر محسوب می‏شود، افزایش قیمت انرژی به‏ویژه گاز چه تاثیری در قیمت تمام‏شده محصولات داشته است؟

به همان نسبت که قیمت حامل‌های انرژی افزایش یابد، هزینه تولید در واحدهای چینی سازی بالا می‌رود. این موضوع سبب می‌شود قدرت رقابت پذیری ما با چین به عنوان مهد تولید چینی کم شود. البته مدافع ارزان فروشی انرژی نیستم و خود را از طرفداران واقعی سازی قیمت های انرژی می‌دانم. بهتر است قیمت انواع کالا و خدمات در ایران واقعی شوند. فرقی نمی‌کند این کالا انواع ارز باشد یا سبد حامل‌های انرژی، آب و برق. واقعی سازی قیمت‌ها ما را به سمت رقابتی سازی می‌برد، اما این کار نیازمند ایجاد زیرساخت هایی در اقتصاد است که انصافا دولت یازدهم در بخش اقتصاد کلان توانسته به سمت ایجاد این زیرساخت‌ها پیش برود. بنده به عنوان یک ایرانی به هیچ وجه نمی‌پسندم قیمت کالایی چون بنزین آنقدر ارزان باشد که برخی آن را از ایران به کشورهای همسایه قاچاق کنند. سود این کار را یک عده قاچاقچی می‌برند. از این رو مدافع واقعی سازی قیمت‌ها در اقتصاد هستم، چون معتقدم در این صورت خواهیم توانست تولید رقابتی و به دور از رانت داشته باشیم و از نظر قیمت و کیفیت با رقبایمان رقابت کنیم. در چنین شرایطی اگر قیمت انرژی واقعی شود و به طور سیستماتیک سایر کالاها نیز دارای قیمت واقعی شوند، برآیند آنها کالایی خواهد شد که با قیمت رقابتی به دست مصرف کننده می‌رسد. به نظر می‌رسد. همچنین باید در بخش عوامل تولید بسیار کار کنیم و با اصلاح برخی قوانین اقتصادی و برطرف کردن مقررات مزاحم به نفع تولید، فضا را عوض کنیم.

با توجه به کاهش درآمد خانواده‏های ایرانی، صنعت چینی در بخش فروش با چه مشکلاتی مواجه است؟

این صنعت هم مثل بسیاری از صنایع لوازم خانگی در چند سال اخیر دچار رکود بوده و مردم کمتر برای خرید ظروف چینی به بازار آمده‌اند. چنین شرایطی سبب شده انبار کارخانه های چینی سازی از محصولات ساخته‏شده اشباع شود و خطوط تولید با ظرفیت کمتری محصول تولید کنند. به طور کلی شرایط سال‏های گذشته سبب شده نزدیک به ۶۰ درصد از واحدهای تولیدی انواع ظروف چینی که اغلب واحدهای کوچک‏ با محصولات کم‏کیفیت‏ بودند تعطیل شوند، اما واحدهای بزرگ‏تر که محصولاتی باکیفیت‏تر تولید می‌کنند کماکان به کار خود ادامه می‌دهند.

سالانه چه میزان ظروف چینی در کشور تولید می‏شود؟ آیا تولید داخل کفاف تقاضای موجود را می‏دهد؟

سرانه سالانه تقاضای ایرانی‌ها برای مصرف ظروف چینی در حدود یک کیلوگرم است و تولیدکنندگان موجود در کشور به راحتی به این تقاضا پاسخ می‌دهند. کارخانه‌های فعال در این عرصه سالانه در شرایط رکود فعلی ۵۰ هزار تن انواع ظروف چینی تولید می‏کنند که این رقم در مقابل تولیدات میلیون تنی چین بسیار ناچیز است. بنابراین اگر هم صادرات داشته باشیم سهم بسیار ناچیزی از بازارهای جهانی را در اختیار داریم، چون کشوری مانند چین با حجم انبوهی از تولیدات خود عرصه رقابت را در این کالا برای سازندگان دنیا تنگ کرده و به راحتی اجازه نمی‌دهد تولیدکنندگانی از کشورهای دیگر وارد بازارهای آنها شوند. همین که توانسته‌ایم در داخل کشور با محصولات وارداتی چین به رقابت بپردازیم کار بسیار دشواری انجام داده‌ایم. در چنین شرایطی بهتر است سیاست‌گذار به منظور حمایت واقعی از تولیدکنندگان کشور با ابزار تعرفه اجازه ورود آسان ظروف ساخت چین را به کشور ندهد. صنعت چینی ما عمر کمی دارد و بیشتر واحدهای تولید کننده ظروف چینی پس از انقلاب ایجاد شده و توانسته‌اند با به کارگیری آخرین فناوری‌ها محصولی روانه بازار کنند که از کیفیت لازم برخوردار بوده و نظر مشتریان ایرانی را به خود جلب کند. در چنین شرایطی نیاز است سیاست‌گذاران هم مشکلات داخلی موجود بر سر راه کسب و کار تولیدکنندگان ایرانی را برطرف کرده و اجازه ندهند تولیدکنندگان بزرگ دنیا، تولیدات ما را در سیل واردات خود غرق کنند.

آیا صنعت چینی مانند صنایع دیگر کشور گرفتار معضل قاچاق شده است؟

به نظر می‌رسد کالایی همچون چینی که ریسک حمل و نقلش بالاست و جزو کالاهای شکستنی به شمار می‌آید، سهم بسیار ناچیزی در قاچاق کالا داشته باشد. البته آمار دقیقی از قاچاق ندارم ولی معتقدم بهتر است بازتعریفی از قاچاق داشته باشیم. قاچاق فقط به کالایی گفته نمی‌شود که شبانه از طریق کول‏برها وارد کشور می‌شود، بلکه برخی قاچاق‏های رسمی در کشور داریم که دولت باید جلوی آنها را که کالایشان را با دور زدنِ قانون و تفسیرهای نابجا وارد می‌کنند، بگیرد. در این زمینه رانت و فساد زیادی وجود دارد که مبارزه‌ای جدی می‌طلبد و به نظر می‌رسد بخشی از جامعه هم به این فساد آلوده شده است. ولی درخصوص صنعت چینی مشکل زیادی از کالاهای قاچاق نداریم، اما نگرانیم وزارت صنعت ابزار تعرفه را به موقع به کار نگیرد و صنعت چینی ایران هم چین زده شود.

بازیگران بزرگ صنعت چینی دنیا چه کشورهایی هستند؟ ایران رتبه چندم را به خود اختصاص داده است؟

چین زادگاه صنعت چینی است و واژه چینی هم از کشور چین آمده، کمااینکه کلمه کاشی در فارسی بیشتر منتسب به شهر کاشان است، چرا که در آنجا هزاران سال پیش سفالگری و کاشی‏سازی داشته‌ایم. بنابراین حرف اول را در این صنعت، کشور چین می‏زند که هم مواد اولیه فراوان در اختیار دارد و هم با توجه به نیروی کار ارزان توانسته محصولی کم هزینه را وارد بازار ایران کند. صنعت چینی بسیار کارگربر است و کارگر ارزان هم به‏خصوص در چین فراوان است. آنها نیروی کار ارزان و مواد اولیه فراوان دارند و ما با توجه به فقر ماده معدنی موردنیاز و گران بودن نیروی کار نسبت به چین نمی‌توانیم رقابت برابر با آنها داشته باشم. تنها برگ برنده ما انرژی فراوان، تقریبا ارزان و در دسترس است که توانسته قدرت رقابت با تولیدکنندگان چینی را به ما بدهد. اگر بتوانیم در بخش اصلاح ساختار قوانین و مقررات مزاحم، اقدامات عاجلانه‌ای به عمل آوریم و قوانین ضد و نقیض را از عرصه مقررات کشور حذف کنیم، خواهیم توانست توان رقابتی خود را با چینی‌ها حفظ کرده و با روح هنرمند ایرانی محصولاتی روانه بازار کنیم که رقبای ما توان ارائه آن را نداشته باشند. در رابطه با رتبه جهانی مان باید بگویم، هر چند که تولید کمی نسبت به چین داریم اما هنوز هم با تولید حدود ۵۰ هزار تن ظروف چینی رتبه دوم تولید چینی جهان را در اختیار داریم و کشورهایی نظیر ژاپن، انگلیس و آلمان که روزگاری در این صنعت پیشتاز بودند، با توجه به انرژی بر بودن و گران بودن حقوق و دستمزد آن، تولید گذشته را ندارند. این افتخار خوبی برای کشورمان است که می‌توانیم با توسعه فعالیت‌هایمان در پسابرجام دارای بازارهای جدید بین المللی بشویم و چینی تولید ایران را بر سر سفره‌های مردم دنیا ببریم.

با توجه به اینکه شرکت زرین یکی از پیشتازان تولید چینی در کشور است، تولیدات آن به چه کشورهایی صادر می‌شود؟

چینی زرین ایران تاکنون سه بار واحد نمونه ملی صادراتی شده است. حدودا به ۳۰ کشور دنیا صادرات داریم و بیشترین صادراتمان به ترکیه است. البته ترکیه هم یک کشور چینی‏خیز است و سالانه حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار تن انواع ظروف چینی تولید می‌کند، ولی کیفیت بالای چینی زرین باعث شده این کالا حتی به عنوان چینی ساخت آلمان در ترکیه به فروش برسد. البته ما روی بسته بندی و ظروف ذکری از کشور دیگری نمی‏کنیم، اما چون محصولات خود را با برند برخی از عرضه کنندگان بزرگ تولید و صادر می‏کنیم، آنها هم محصول ما را در بازار به خاطر کیفیت به عنوان کالای آلمانی به فروش می‌رسانند. به غیر از ترکیه نیز صادرات قابل توجهی به آلمان، اسپانیا، فرانسه و ایتالیا داریم و توانسته‌ایم با ورود به این کشورها تلفیقی از هنر و تولید ایرانی را وارد بازارهای جهان کنیم. در بازار کشورهای همسایه هم نفوذ کرده‌ایم، به طوری که هم اکنون محصولات خود را به افغانستان، پاکستان، عراق، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، روسیه و تاجیکستان صادر می‌کنیم.چینی زرین جزو بهترین چینی‏های دنیاست. البته هیچ کس نمی‏گوید ماست من ترش است، ولی این واقعیت است و دلیل آن هم صادرات بالا و مقبولیتی است که محصولات ما در بازارهای اروپایی کسب کرده است.البته در سال‏های تحریم با زحمت زیاد اقدام به صادرات کالاهایمان می‌کردیم، ولی چینی زرین هیچ سال تولید خود را کاهش نداد، هرچند انبارهایش در آن دوران پر شد. در سال ۹۵ تورم و رکود تا حدی کاهش یافته و به عنوان یک تولیدکننده می‌بینم که کشور به دوران رشد و رونق خود وارد شده و بستری به وجود آمده تا کالاهای تولیدی فروش بیشتری در بازارهای داخلی و خارجی داشته باشند.

چینی ایران چه تفاوتی با همتای چینی اش از نظر کیفیت دارد؟

به طورکلی کیفیت چینی ایران از کیفیت چینی چین بهتر و محصولات چینی زرین از بسیاری از تولیدات این کشور و خیلی از کشورهای مشابه با کیفیت‌تر است. اما به هرحال شرایط بازار جهانی تعیین می‌کند که ما براساس خواست مشتریانمان کالاهای تولیدی را با چه برندی عرضه کنیم. اگرچه جمله «ساخت ایران» را در کالاهایمان نمی زنیم و آن را با برند خودمان در بازار جهانی عرضه نمی‌کنیم، اما توانسته‌ایم نظر برندهای بزرگ دنیا را به خود جلب کرده و از این طریق با نام و نشان آنها وارد بازارهای معتبر دنیا شویم. این نوع تولید و فروش روشی است که در دنیا کاربرد دارد و مشتریان هم با اعتماد به برند مورد علاقه شان کالا می‌خرند و کاری به کشور تولید کننده آن ندارند.

اشتغال‏زایی چینی زرین به چه صورت است؟

اشتغال زایی صنعت چینی در کل بسیار بالاست و ما توانسته‌ایم در چینی زرین بیش از ۱۴۰۰ نفر را به طور مستقیم مشغول کار کنیم و با حدود ده هزار تجار و کسبه ارتباط تجاری داشته باشیم. هم اکنون نیز وارد فضای مجازی شده ایم و محصولات خود را به طور مستقیم از طریق فروشگاه‌های اینترنتی به دست مشتریان می‏رسانیم تا کالا بدون واسطه و با اصالت در اختیار آنان قرارگیرد. فکر می‌کنم با توجه به رکودزدایی از اقتصاد ایران و اجرایی شدن برجام بتوانیم باقیمانده سال ۹۵ را به افزایش تولید بپردازیم و درصورت بهبود شرایط، طرح‌های توسعه‌ای مان را برای سال ۹۶ به بعد نیز به اجرا درآوریم.