صحبت های حسام‌الدین سراج پس از اجرای آلبوم «وداع» در مشهد؛
موسیقی آئینی؛ از حرام تا حریم
دنیای اقتصاد، ضحی زردکانلو- مراسم «آیین وداع» با اجرای موسیقی زنده توسط گروه موسیقی حسام‌الدین سراج پنجشنبه شب گذشته در سالن آمفی‌تئاتر هتل ثامن‌الائمه مشهد برگزار شد. حسام‌الدین سراج پس از پایان اجرای «آلبوم وداع» در نشست خبری، سخنان خود را با شعر «خدایا مطربان را انگبین ده، برای ضرب دستی آهنین ده» آغاز کرد و گفت: من قبل از هر چیز باید بگویم که موسیقی حرام نیست، حریم دارد و باید به برخی افراد گوشزد کنم که با حرام اعلام کردن موسیقی و مجوز ندادن به هنرمندان باعث می‌شوند یک کانال فرهنگی بسته و حق هنرمندان زایل شود.
دنیای اقتصاد، ضحی زردکانلو- مراسم «آیین وداع» با اجرای موسیقی زنده توسط گروه موسیقی حسام‌الدین سراج پنجشنبه شب گذشته در سالن آمفی‌تئاتر هتل ثامن‌الائمه مشهد برگزار شد. حسام‌الدین سراج پس از پایان اجرای «آلبوم وداع» در نشست خبری، سخنان خود را با شعر «خدایا مطربان را انگبین ده، برای ضرب دستی آهنین ده» آغاز کرد و گفت: من قبل از هر چیز باید بگویم که موسیقی حرام نیست، حریم دارد و باید به برخی افراد گوشزد کنم که با حرام اعلام کردن موسیقی و مجوز ندادن به هنرمندان باعث می‌شوند یک کانال فرهنگی بسته و حق هنرمندان زایل شود. من به‌عنوان انسانی که در این زمینه تحقیق کرده است باید به این آقایان گوشزد کنم اگر موسیقی را به‌طورکل حرام اعلام کنند ظلم کرده اند و باید در آن دنیا پاسخ دهند.
سراج در خصوص آلبوم وداع گفت: این اجرا، موسیقی آئینی برنامه‌ریزی شده‌ای برای بیان یک حقیقت و روایت موسیقایی واقعه کربلا و عرض ادبی به پیشگاه حضرت سیدالشهداست که باید در ماه محرم یا صفر برگزار می‌شد ولی به لحاظ شرایط اجتماعی کشور ما در آغاز ماه ربیع‌الاول برگزار شد. وی با تاکید بر نفوذ کلام موسیقی بر اذهان آحاد مردم گفت: اجرای اثر وداع با رضایت‌مندی مردم همراه بود به‌طوری‌که عده‌ای بعد از شنیدن این موسیقی احساس تحول کرده و برای شناخت هرچه بیشتر این واقعه ابراز تمایل داشتند و فکر می‌کنم این ایده فرهنگی باید توسط مسئولان کشور حمایت شود.pic۱
این هنرمند موسیقی سنتی کشورمان در خصوص روند شکل‌گیری موسیقیایی روایت‌های آئینی و مذهبی گفت: اولین قدم انتخاب درست شعر است، کسی که به این عرصه وارد می‌شود باید شعر را بشناسد، انتخاب من اشعار عمان سامانی است که حماسه را عاشقانه بیان می‌کند و در مرثیه سرایی واقعه کربلا از سرآمدان زمان خود است، وی سال‌ها تصمیم به سرودن این مثنوی داشته تا اینکه یک سال در دهه اول محرم انزوا گزیده و این اثر را خلق می‌کند، این یعنی هنرمند معبری است برای عبور حقیقت و مانیز تا خودمان را نبینیم به جایی نخواهیم رسید.
سراج با خواندن شعر «شگفتا بی سروسامانی عشق به روی نیزه سرگردانی عشق» از قیصر امین‌پور، از وی به‌عنوان دیگر شاعر الهام‌بخش این اثر یاد کرد. وی در تعریف مرحله بعدی که انتخاب موسیقی است، اظهار کرد: به غیر از گوشه‌ها و دستگاه‌های ایرانی که باید با فضای نینوا مناسبت می‌داشت، از گام وامق یا شور ادبی نیز که پرسوزتر است در این اثر استفاده کردیم.
سراج در مورد چگونگی اجرای موسیقی در مشهد با توجه به محدودیت‌های موجود در این شهر گفت: برای اجرای کنسرت در مشهد خیلی تلاش شده بود که به نتیجه نرسید، این‌بار هم مشکلاتی وجود داشت که موجب شد مجوز دیر صادر شود و فرصت تبلیغ کم باشد. وی با یاد کردن از حاج قربان سلیمانی و استاد سرور احمدی به عنوان اساتید تکرارنشدنی این حوزه گفت: این مسئولیت رسانه‌ها و وزارت ارشاد است که بیشتر به موسیقی آئینی بپردازند. کار آئینی در حوزه موسیقی سنتی انجام می‌شود و رویکرد به این موسیقی نیازمند دانش و علاقه است.
رسانه‌ها به موسیقی آئینی
و سنتی نمی‌پردازند
این محقق موسیقی در پاسخ به خبرنگار دنیای اقتصاد درباره مهجور ماندن موسیقی آئینی و مقامی به ویژه در خراسان که مهد پرورش آن است، توضیح داد: هجوم رسانه‌های ما سبب شده فرهنگ اصیل و ماندگار آرام آرام به انزوا رود، در سالن‌های ما در ازای هر 10 کنسرت پاپ شاید یک کنسرت سنتی اجرا شود، علت این امر رسانه‌ها هستند که به موسیقی آئینی و سنتی نمی‌پردازند، گوش انسان موسیقی را براساس عادت برمی‌گزیند، نسل جدید ما کمتر موسیقی سنتی را شنیده است. pic2
سراج در خصوص چرایی پدیده پاشایی در قیاس با سایر هنرمندان مطرح کشور گفت: این موضوع پارامترها و دلایل زیادی دارد و باید تک تک به آن پرداخته شود، رسانه‌ها در دوره ما آنقدر پیچیده عمل می‌کنند که ما نمی‌توانیم تحلیلشان کنیم، رسانه فقط تلویزیون و رادیو نیست، فیس بوک و وایبر و غیره هم رسانه هستند، می‌توان گفت که اصولا باید دید آیا آنچه اکثر مردم به آن رای می‌دهند حقیقت است یا حقیقت جور دیگری است؟ اگر هزار نفر بگویند دو دوتا می‌شود ۱۰ تا و یک نفر بگوید می‌شود ۴ تا شما کدامیک را قبول می‌کنید؟ به طبع اگر انسان منصفی باشید حرف آن یک نفر را قبول می‌کنید، متاسفانه در زمانه ما پرده‌های ابهامی روی بعضی از چیزها وجود دارد، نمی‌خواهم آقای پاشایی را قضاوت کنم چون به واقع ایشان را نمی‌شناختم و تنها پس از فوت ایشان برخی از کارهایشان را شنیدم. من نمی‌دانم این عوامل به چه چیزی بستگی دارد.
هر موسیقی‌ای موسیقی خوشگذرانی دربار بنی امیه و بنی عباس نیست
سراج در پاسخ به این سوال که آیا برای متقاعد کردن رهبران فکری به منظور نیل به اهداف موسیقایی خود اقدامی انجام داده است یا خیر، تصریح کرد: من در سنین نوجوانی با علمای قم مباحثه و مجموعه‌ای به نام مبانی فقهی موسیقی را تهیه کردم که در دانشگاه هم تدریس شد، خداوند در قرآن می‌فرمایند: ما تمام آنچه در آسمان و زمین است به ملعبه و بازی خلق نکرده‌ایم. قاعدتا موسیقی هم مخلوق خدا است، اگر بگوییم موسیقی علی‌الاطلاق حرام است، نامعقول حرف زده‌ایم. مثل اینکه بگوییم چاقو حرام است، موسیقی عاملی در جهان است که می شود برای تعالی روح و رسیدن به زیبایی و آرامش آن را به کار گرفت، خود آقایان نیز در این موضوع با یکدیگر اجماع فکری ندارند، بنابراین پایه‌های تحریم موسیقی سست می‌شود. من فکر می‌کنم این آقایان، موسیقی که در دربار بنی امیه و بنی‌عباس بوده را حرام می‌دانند، ولی هر موسیقی‌ای موسیقی خوشگذرانی دربار بنی‌امیه و بنی‌عباس نیست.
توقع حمایت معنوی از سوی مسئولان
حمیدرضا شعشعانی، مجری این برنامه نیز با بیان اینکه به دعوت حسام الدین سراج برای حضور در مشهد و اجرای موسیقی زنده افتخار می‌کنم، گفت: این اولین حرکت فرهنگی مجموعه آرمان فردا در حوزه موسیقی فاخر و اصیل ایرانی است که امیدواریم با انتخاب‌های درست، تداوم و پیوستگی داشته باشدکه حضور سراج و اجرای آلبوم وداع را به فال نیک می‌گیریم.
شعشعانی با انتقاد از تردید و سردرگمی مسئولان و تعیین تکلیف موسیقی گفت: به همین دلیل برای صدور مجوز تعلل‌هایی صورت می‌گیرد.
مجموعه‌های خصوصی در کل کشور متولی حمایت از فرهنگ و موسیقی سنتی در برابر تبلیغات رسانه های بیگانه شدند، از چنین مجموعه‌هایی باید حمایت معنوی شود، ما توقع سرمایه‌گذاری از مسئولان نداریم؛ بلکه تنها خواهان هموار کردن این مسیر هستیم و امیدواریم کار وداع را در سایر شهرهای ایران با کیفیت بهتر و در موعد مقرر اجرا کنیم.
حواشی:
- مراسم با وجود استقبال زیاد مردم در یک سانس و با تاخیر یک ساعت و نیمه برگزار شد.
- کنفرانس خبری پس از پایان یافتن مراسم آغاز وتا دقایقی از بامداد جمعه ادامه داشت.
- آخرین ردیف سالن برای خبرنگاران در نظر گرفته شده بود که البته با گذشت ساعتی از مراسم، به چند ردیف جلوتر راهنمایی شدند.
سراج در خصوص آلبوم وداع گفت: این اجرا، موسیقی آئینی برنامه‌ریزی شده‌ای برای بیان یک حقیقت و روایت موسیقایی واقعه کربلا و عرض ادبی به پیشگاه حضرت سیدالشهداست که باید در ماه محرم یا صفر برگزار می‌شد ولی به لحاظ شرایط اجتماعی کشور ما در آغاز ماه ربیع‌الاول برگزار شد. وی با تاکید بر نفوذ کلام موسیقی بر اذهان آحاد مردم گفت: اجرای اثر وداع با رضایت‌مندی مردم همراه بود به‌طوری‌که عده‌ای بعد از شنیدن این موسیقی احساس تحول کرده و برای شناخت هرچه بیشتر این واقعه ابراز تمایل داشتند و فکر می‌کنم این ایده فرهنگی باید توسط مسئولان کشور حمایت شود.pic۱
این هنرمند موسیقی سنتی کشورمان در خصوص روند شکل‌گیری موسیقیایی روایت‌های آئینی و مذهبی گفت: اولین قدم انتخاب درست شعر است، کسی که به این عرصه وارد می‌شود باید شعر را بشناسد، انتخاب من اشعار عمان سامانی است که حماسه را عاشقانه بیان می‌کند و در مرثیه سرایی واقعه کربلا از سرآمدان زمان خود است، وی سال‌ها تصمیم به سرودن این مثنوی داشته تا اینکه یک سال در دهه اول محرم انزوا گزیده و این اثر را خلق می‌کند، این یعنی هنرمند معبری است برای عبور حقیقت و مانیز تا خودمان را نبینیم به جایی نخواهیم رسید.
سراج با خواندن شعر «شگفتا بی سروسامانی عشق به روی نیزه سرگردانی عشق» از قیصر امین‌پور، از وی به‌عنوان دیگر شاعر الهام‌بخش این اثر یاد کرد. وی در تعریف مرحله بعدی که انتخاب موسیقی است، اظهار کرد: به غیر از گوشه‌ها و دستگاه‌های ایرانی که باید با فضای نینوا مناسبت می‌داشت، از گام وامق یا شور ادبی نیز که پرسوزتر است در این اثر استفاده کردیم.
سراج در مورد چگونگی اجرای موسیقی در مشهد با توجه به محدودیت‌های موجود در این شهر گفت: برای اجرای کنسرت در مشهد خیلی تلاش شده بود که به نتیجه نرسید، این‌بار هم مشکلاتی وجود داشت که موجب شد مجوز دیر صادر شود و فرصت تبلیغ کم باشد. وی با یاد کردن از حاج قربان سلیمانی و استاد سرور احمدی به عنوان اساتید تکرارنشدنی این حوزه گفت: این مسئولیت رسانه‌ها و وزارت ارشاد است که بیشتر به موسیقی آئینی بپردازند. کار آئینی در حوزه موسیقی سنتی انجام می‌شود و رویکرد به این موسیقی نیازمند دانش و علاقه است.
رسانه‌ها به موسیقی آئینی
و سنتی نمی‌پردازند
این محقق موسیقی در پاسخ به خبرنگار دنیای اقتصاد درباره مهجور ماندن موسیقی آئینی و مقامی به ویژه در خراسان که مهد پرورش آن است، توضیح داد: هجوم رسانه‌های ما سبب شده فرهنگ اصیل و ماندگار آرام آرام به انزوا رود، در سالن‌های ما در ازای هر 10 کنسرت پاپ شاید یک کنسرت سنتی اجرا شود، علت این امر رسانه‌ها هستند که به موسیقی آئینی و سنتی نمی‌پردازند، گوش انسان موسیقی را براساس عادت برمی‌گزیند، نسل جدید ما کمتر موسیقی سنتی را شنیده است. pic2
سراج در خصوص چرایی پدیده پاشایی در قیاس با سایر هنرمندان مطرح کشور گفت: این موضوع پارامترها و دلایل زیادی دارد و باید تک تک به آن پرداخته شود، رسانه‌ها در دوره ما آنقدر پیچیده عمل می‌کنند که ما نمی‌توانیم تحلیلشان کنیم، رسانه فقط تلویزیون و رادیو نیست، فیس بوک و وایبر و غیره هم رسانه هستند، می‌توان گفت که اصولا باید دید آیا آنچه اکثر مردم به آن رای می‌دهند حقیقت است یا حقیقت جور دیگری است؟ اگر هزار نفر بگویند دو دوتا می‌شود ۱۰ تا و یک نفر بگوید می‌شود ۴ تا شما کدامیک را قبول می‌کنید؟ به طبع اگر انسان منصفی باشید حرف آن یک نفر را قبول می‌کنید، متاسفانه در زمانه ما پرده‌های ابهامی روی بعضی از چیزها وجود دارد، نمی‌خواهم آقای پاشایی را قضاوت کنم چون به واقع ایشان را نمی‌شناختم و تنها پس از فوت ایشان برخی از کارهایشان را شنیدم. من نمی‌دانم این عوامل به چه چیزی بستگی دارد.
هر موسیقی‌ای موسیقی خوشگذرانی دربار بنی امیه و بنی عباس نیست
سراج در پاسخ به این سوال که آیا برای متقاعد کردن رهبران فکری به منظور نیل به اهداف موسیقایی خود اقدامی انجام داده است یا خیر، تصریح کرد: من در سنین نوجوانی با علمای قم مباحثه و مجموعه‌ای به نام مبانی فقهی موسیقی را تهیه کردم که در دانشگاه هم تدریس شد، خداوند در قرآن می‌فرمایند: ما تمام آنچه در آسمان و زمین است به ملعبه و بازی خلق نکرده‌ایم. قاعدتا موسیقی هم مخلوق خدا است، اگر بگوییم موسیقی علی‌الاطلاق حرام است، نامعقول حرف زده‌ایم. مثل اینکه بگوییم چاقو حرام است، موسیقی عاملی در جهان است که می شود برای تعالی روح و رسیدن به زیبایی و آرامش آن را به کار گرفت، خود آقایان نیز در این موضوع با یکدیگر اجماع فکری ندارند، بنابراین پایه‌های تحریم موسیقی سست می‌شود. من فکر می‌کنم این آقایان، موسیقی که در دربار بنی امیه و بنی‌عباس بوده را حرام می‌دانند، ولی هر موسیقی‌ای موسیقی خوشگذرانی دربار بنی‌امیه و بنی‌عباس نیست.
توقع حمایت معنوی از سوی مسئولان
حمیدرضا شعشعانی، مجری این برنامه نیز با بیان اینکه به دعوت حسام الدین سراج برای حضور در مشهد و اجرای موسیقی زنده افتخار می‌کنم، گفت: این اولین حرکت فرهنگی مجموعه آرمان فردا در حوزه موسیقی فاخر و اصیل ایرانی است که امیدواریم با انتخاب‌های درست، تداوم و پیوستگی داشته باشدکه حضور سراج و اجرای آلبوم وداع را به فال نیک می‌گیریم.
شعشعانی با انتقاد از تردید و سردرگمی مسئولان و تعیین تکلیف موسیقی گفت: به همین دلیل برای صدور مجوز تعلل‌هایی صورت می‌گیرد.
مجموعه‌های خصوصی در کل کشور متولی حمایت از فرهنگ و موسیقی سنتی در برابر تبلیغات رسانه های بیگانه شدند، از چنین مجموعه‌هایی باید حمایت معنوی شود، ما توقع سرمایه‌گذاری از مسئولان نداریم؛ بلکه تنها خواهان هموار کردن این مسیر هستیم و امیدواریم کار وداع را در سایر شهرهای ایران با کیفیت بهتر و در موعد مقرر اجرا کنیم.
حواشی:
- مراسم با وجود استقبال زیاد مردم در یک سانس و با تاخیر یک ساعت و نیمه برگزار شد.
- کنفرانس خبری پس از پایان یافتن مراسم آغاز وتا دقایقی از بامداد جمعه ادامه داشت.
- آخرین ردیف سالن برای خبرنگاران در نظر گرفته شده بود که البته با گذشت ساعتی از مراسم، به چند ردیف جلوتر راهنمایی شدند.
ارسال نظر