قاچاقچیان به سراغ بازار قطعه خودرو رفتند

گروه خودرو: از سه سال گذشته تاکنون، موضوع اصل بودن قطعات یدکی به‌طور مرتب از سوی شرکت‌های تامین‌کننده قطعه به مشتریان گوشزد می‌شود. تا جایی که حتی برخی از شرکت‌ها با قراردادن هولوگرام یا کد پاسخ سریع در پی تشخیص اصالت قطعات یدکی هستند. در حال حاضر با مراجعه به بازار قطعات یدکی که بیشتر در خیابان ملت و خیابان اکباتان مستقر هستند، با انواع قطعات اصلی، تقلبی، استوک و دست دوم با قیمت‌های متفاوت روبه‌رو می‌شوید. آنچه به وضوح در بازار می‌توان دید قیمت بالای قطعات داخلی است که توسط خودروسازان توزیع می‌شود حال آنکه مشتری در مواجهه با قیمت بالای این قطعات ترجیح می‌دهد قطعه را با هزینه کمتری خریداری کند. در این بین فروشندگانی هم هستند که با توجه به بی‌اطلاعی مشتریان قطعه ارزان قیمت را به نام قطعه اروپایی به چندین برابر به فروش می‌رسانند و قطعه تقلبی را به جای قطعه خوب ایرانی به اصطلاح به مشتری قالب می‌کنند. بر این اساس به نظر می‌رسد که قیمت حرف اول را در بازار می‌زند. این در شرایطی است که شاید کمتر کسی به دنبال منشا ورود قطعات تقلبی و ارزان قیمت برود. اینکه این قطعات چگونه و از چه مسیری به بازار راه پیدا می‌کند سوالی است که چندین سال است از سوی مشتریان این نوع قطعات مطرح می‌شود اما پاسخ قانع‌کننده‌ای نمی‌شنوند.در هر صورت آنچه مشخص است تمایل مشتریان به خرید قطعات ارزان قیمت که بیشتر از کشور چین وارد می‌شود رونق فراوانی به این بازار داده است.

مبادی ورودی قطعات ارزان

طی هفته جاری دو اظهارنظر در مورد قاچاق قطعات یدکی به کشور جلب توجه کرد؛ اظهارنظر اول مربوط به قائم مقام وزارت صنعت و معدن بود که در بازدید از یک واحد قطعه‌سازی در این زمینه سخن گفته بود. مجتبی خسروتاج عنوان کرده بود که در میان کشفیات کالاهای قاچاق طی سال‌های گذشته، قطعات یدکی خودرو نیز وجود داشته است. وی با تاکید بر اینکه خودروسازان باید دقت لازم را مبنی بر عدم استفاده از کالاهای قاچاق در نمایندگی‌های خود به کار بگیرند، از تدوین و ارائه طرحی جامع برای مقابله با قطعات قاچاق خبر داده است. به گفته خسروتاج، وزارت صنعت، معدن و تجارت در اولین اقدام برای مبارزه با این مساله، طی بخشنامه‌ای از تامین‌کنندگان اصلی قطعه است یدکی خودرو (شرکت ساپکو و سازه‌گستر) خواسته که در تهیه و تامین قطعات مورد نیاز به اصالت کالا از بابت اینکه قاچاق نباشد و همچنین کیفیت آنها، توجه بیشتری کنند. خسروتاج در اظهارات خود اگرچه به قاچاق قطعات اشاره کرده اما آنچه بیش از قاچاق قطعات جلب توجه می‌کند ورود این قطعات به خطوط تولید خودروسازان است. بنابراین به نظر می‌رسد که تنها مشتریان به دنبال قطعات ارزان‌قیمت نیستند بلکه خودروسازان نیز برای تامین قطعه خطوط تولیدی خود از این قطعات بهره می‌برند.

اما در این هفته خبرگزاری فارس نیز از قاچاق قطعه خودرو پرده برداشت و به واردات ۴۰ کانتینر قطعه‌ای اشاره کرد که براساس یک شیوه ساده در میان کالاهای اظهار شده، توسط یک خودروساز جاسازی شده بود و ظاهرا این شیوه به دلیل کمبود یا نبود اسکنرها در گمرک یکی از شیوه‌های رایج قاچاق قانونی مطرح می‌شود، زیرا امکان بازرسی فیزیکی تمام کانتینرهای وارداتی برای گمرک مقدور نیست. در این بین گفته می‌شود ورود محموله‌های وارداتی به شکل ترانزیت داخلی از مرزهای بازرگان، انزلی، جلفا و دیگر بنادر به گمرکات داخلی به‌ویژه پایتخت صورت می‌گیرد. اما در مورد چرایی قاچاق قطعه اظهارنظر‌های مختلفی صورت می‌گیرد به‌طوری که برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو یکی از عوامل آن را کاهش تولید قطعه توسط خودروسازان می‌خوانند. در حال حاضر به نظر می‌رسد که قطعه‌سازان از شرایط خوبی برخوردار نباشند چرا که کمبود نقدینگی شرکت‌های خودروساز مانع از تسویه بدهی این شرکت‌ها می‌شود به همین دلیل مشکلات نقدینگی منجر به کاهش تولید نیز شده است.

از سوی دیگر برخی از دست‌اندرکاران عنوان می‌کنند که هم اکنون تولید با مشکلات زیادی روبه‌رو است، به همین دلیل قطعه‌سازان به جای رونق‌دهی به واحدهای قطعه‌سازی ترجیح می‌دهند قطعات مشابه را از کشور چین وارد کنند، به همین دلیل برخی از قطعات چه از مبادی رسمی یا غیررسمی، با کیفیت نازلی وارد کشور می‌شود. اما قطعات قاچاق چگونه و از کجا وارد کشور می‌شوند؟ به گفته کارشناسان، هر قطعه‌ای که خارج از مبادی گمرک به کشور بیاید حکم قاچاق را دارد، زیرا عوارض و حقوق گمرکی آن پرداخت نمی‌شود و به‌صورت پنهانی از مرزهای مختلف به داخل نفوذ می‌کند. آن‌طور که سید مهدی کاظمی نایب رئیس اتحادیه لوازم یدکی می‌گوید: قطعات قاچاق از مرزهای غربی و شرقی وارد کشور می‌شوند و بخشی از آنها در بازار همان شهرهای اطراف مورد مصرف قرار گرفته و بخشی دیگر نیز روانه پایتخت و شهرهای بزرگ می‌شوند. وی می‌افزاید: بخشی از قطعات قاچاق از کیفیت بهتر و قیمت کمتری در مقایسه با قطعات ورودی از مبادی گمرک، برخوردارند و طبعا از آنها در بازار داخل استقبال می‌شود. کاظمی تاکید می‌کند:گاهی قطعات قاچاق (از نظر کیفی و قیمتی) برای مشتریان به‌صرفه‌تر است و به رفع نیاز آنها کمک می‌کند، بنابراین اگر می‌خواهیم قاچاق قطعه را کنترل کنیم، باید بیشتر به تولید داخلی بها بدهیم.

اظهارات کاظمی در شرایطی است که محمدرضا نجفی‌منش عضو انجمن قطعه‌سازان تاکید دارد که بازار لوازم یدکی کشور رقمی حدودا ۱۲هزار میلیارد تومان (حدود ۳میلیارد و ۲۰۰میلیون دلار) را در سال به خود می‌بیند، که بخش کمی از آن از ناحیه تولید داخل تامین می‌شود. وی با بیان اینکه حدود یک میلیارد دلار از قطعات مربوطه از ناحیه واردات تامین می‌شود، می‌افزاید: به‌نظر می‌رسد حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار نیز از گردش مالی بازار لوازم یدکی کشور را قطعات قاچاق تشکیل می‌دهد. در هر حال به‌نظر می‌رسد ریشه قاچاق قطعات را باید در مسائلی مانند قیمت پایین‌تر، ضعف تولید‌کنندگان داخلی و همچنین کم‌توجهی به بازار لوازم یدکی جست‌وجو کرد. در این بین، فاکتور قیمت از اهمیت بالایی برای مشتریان برخوردار است، چه آنکه سبب می‌شود آنها گاهی قید کیفیت را نیز زده و از قطعات کم کیفیت قاچاق استفاده کنند.