نفت همچنان اصفهان را می‌سوزاند

علیرضا پویانسب

درآمد نفتی و غیر نفتی دو موضوع اساسی در اقتصاد ایران محسوب می شوند که از قضا گستردگی آنها در کل کشور متفاوت است و استان ها در این موضوعات با یکدیگر تمایز دارند و اصل رقابت اقتصادی استان ها در این موضوعات خلاصه می‌شود. توسعه صادرات غیرنفتی در شرایط کنونی اقتصاد ایران از مهم ترین مسائل سیاسی و اقتصادی است و از این رو توسعه صادرات غیرنفتی نه تنها از دیدگاه ارزآوری، بلکه از نظر ایجاد اشتغال در داخل کشور از اولویت و اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تنوع صادرات غیرنفتی نه تنها از دیدگاه اقتصادی، بلکه به عنوان یک راه حل سیاسی در راستای پیشبرد اهداف دولت موثر واقع می شود، به همین سبب اندیشه گسترش صادرات غیرنفتی از دیرباز در سطحی گسترده مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. این موضوعات به اضافه بند ۱۰ سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر انقلاب نشان می دهد که اقتصاد غیر نفتی از جایگاه بسیار مهمی در کشور برخوردار است. اصفهان که سال ها است یکی از صنعتی ترین استان های کشور محسوب می شود همواره جزو سه استان اول اقتصاد غیرنفتی بوده است. به طوری که طبق آمار اعلامی مدیر ارشد استان ۴۶ درصد صادرات فولاد کشور ، ۲۵ درصد فرش ماشینی و ۷۱ درصد از مصنوعات طلای کشور از استان اصفهان صورت می‌گیرد.

البته باید در کنار اینها لوازم خانگی،کالاهای مواد پتروشیمی، فرش، محصولات سرامیکی و مصنوعات آهن را نیز قرار دهیم کشاورزی با زیر مجموعه دام و طیور نیز اصفهان را به شدت در کشور به لحاظ اقتصادی نسبت به استان های دیگر بالاتر برده است و البته به واسطه وجود پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان در اقتصاد نفتی هم حرف برای گفتن کم ندارد. تولید ناخالص داخلی یا GDP یکی از مقیاس‌های اندازه گیری اقتصاد است که ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولید شده در کشور در یک بازه زمانی معین را با توجه به واحد پول جاری اندازه‌گیری می‌کند. بر این اساس و طبق آمار بانک مرکزی تا سال ۹۲ وضعیت اصفهان نسبت به سایر استان ها وضعیت نسبتا مطلوبی محسوب می شود.

البته اینکه صحبت از وضع مطلوب به میان می آید حتما نسبت به سایر استان های کشور است و نه مطلوب به لحاظ اقتصادی به طوری که از سال ۷۹ تا ۹۲ همواره میزان تولید ناخالص داخلی اصفهان همانند دیگر استان های کشور رشد داشته است و به همین منظور چهار سال پایانی آمار به شکل ذیل مطرح می شود.اگر به سال ۱۳۸۹ رجوع کنیم اصفهان پس از تهران و خوزستان قراردارد که به ترتیب ۱.۳۳۱.۱۱۴.۱۳۸ ریال و ۶۱۶.۰۱۷.۰۴۴ میلیون ریال میزان تولید ناخالص داشته اند. اصفهان درست در همین سال عدد ۳۰۹.۵۸۹.۸۰۸ میلیون ریال را به ثبت رسانده است. پس از اصفهان نیز استان خراسان رضوی با ۲۵۴.۸۴۰.۷۰۵ میلیون ریال قرار گرفته است. این وضعیت که همزمان با دولت دهم و در کوران وضع تحریم ها علیه کشور است باز هم در سال ۹۰ رشد پیدا می کند و پس از تهران و خوزستان، اصفهان در رتبه سوم قرار می گیرد و عدد ۴۲۴.۵۰۲.۷۵۵ میلیون ریال را برای تولید ناخالص داخلی ثبت می کند و نشان از رشد ۱۴ درصدی طی یکسال دارد. اوضاع اقتصاد اصفهان در تولید ناخالص داخلی در سال۹۱ هم که سال پایانی دولت محمود احمدی نژاد محسوب می شود تغییری ندارد و در همان جایگاه سوم پس از تهران و خوزستان قرار می گیرد و تولید ناخالص داخلی اصفهان در این سال روی ۵۱۹.۶۳۵.۳۵۰ میلیون ریال می ایستد و تقریبا با رشد ۱۳ درصد و تغییر اندک نسبت به گذشته ادامه پیدا می کند.

اما در سال ۹۲ و روی کار آمدن روحانی طبق آمارهای بانک مرکزی از تولید ناخالص در استان اصفهان آمار باز هم افزایش دارد ولی این بار افزایش کمی بیشتر از سال های گذشته است و پس از پایان سال طبق اعلام بانک مرکزی استان اصفهان ۷۱۳.۶۲۰.۳۳۳ میلیون ریال تولید ناخالص داخلی را به ثبت رسانده است همین موضوع برای استان تهران و خوزستان و خراسان رضوی هم تکرار شده است و آنها هم رشد قابل توجهی را تجربه کرده اند، اما استان اصفهان همچنان در جایگاه سوم قرار دارد و رشد تولید ناخالص داخلی نسبت به گذشته ۱۶ درصد افزایش را نشان می دهد. اصفهان در اقتصاد نفتی هم در سال ۹۲ بیش از۲۹۵ هزار تن فرآورده نفتی صادر می کند که به نسبت نفتی نبودن این استان وضع مناسبی است و در واقع این میزان صادرات نزدیک به ۲۰ درصد صادرات را در سال ۹۲ به خود اختصاص داده است.

در خصوص اقتصاد نفتی و غیر نفتی اصفهان رسول زرگرپور استاندار می گوید: توسعه صادرات نفتی و غیر نفتی را از سیاست‌های دولت برشمرد و اصفهان از جمله استان‌هایی است که در توسعه صادرات حرفی برای گفتن دارد، از طرف دیگر اصفهان علاوه بر بازارهای مهم موجود که در دست دارد و در سر لیست آنها فولاد ایستاده است بازارهای جدیدی با نام های گردشگری و صنایع دستی را پیش روی خود می بیند بازارهایی که سال ها از آن غفلت شده بود و امروز از آنها به عنوان صنعت هایی پول ساز نام می برند. صنایعی که می‌تواند اقتصاد غیرنفتی اصفهان را تکانی شدید بدهد. طبق آمار موجود استان اصفهان در سال ۹۲ در بحث بازار صنایع دستی ۶۲ درصد صادرات کشور را داشته است

آنچه از آمارها بر می آید اصفهان همواره رتبه سوم را در اقتصاد غیر نفتی و نفتی به خود اختصاص داده است که این برای اصفهان می تواند دستاوردی خوب باشد؛ چراکه بی شک فروش نفت از پایانه های گمرکی خوزستان نمی گذارد که هیج استانی به گرد پایش برسد و از طرف دیگر در رتبه اول هم تهران قرار می‌گیرد که بیش از نیمی از گردش مالی کشور را در خود دارد اصفهان سومین اقتصاد بزرگ کشور محسوب می شود. این در حالی است که اقتصاد اصفهان جزئی از اقتصاد کشور و در پایان این نفت است که برای این استان هم تصمیم سازی می‌کند. همانطور که بودجه ریزی و بودجه دهی این استان بر اساس کشور بوده و اصلا به چنین آماری توجه نمی شود. در جدول ذیل می توان میزان صادرات مواد مختلف از اصفهان و کل کشور را به نسبت مشاهده کنیم.