شرایط یکسان با رقبا نداریم

استان اصفهان دارای پتانسیل‌های صنعتی زیادی است و اغلب صنایع کوچک و خرد استان در اختیار بخش خصوصی است که نشان از توانمندی این بخش دارد. با این همه واحدهای صنعتی استان درگیر مشکلات متعددی هستند که به گفته رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی اصفهان بین واحدهای تولیدی مشترک است. بر این اساس کمیسیون صنایع اتاق اصفهان سعی دارد با شناسایی موانع، راهکارهای لازم را به تولیدکنندگان ارائه دهد. مشروح گفت‌وگو با بهرام سبحانی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق اصفهان را می‌خوانید.

مهم‌ترین برنامه‌هایی که کمیسیون صنایع در اتاق اصفهان دنبال می‌کند، چیست؟

اعضای این کمیسیون، صنعتگران، کارآفرینان و صاحبان کارخانه‌های تولیدی استان اصفهان هستند که مشکلات هرکدام به یک صنف و صنعت مربوط می‌شود. حل و فصل بعضی از موارد بر عهده کمیسیون صنایع است و برخی دیگر در حیطه کاری سایر کمیسیون‌هاست. در اتاق اصفهان پیرامون مباحث مالیات، فضای کسب و کار و آموزش موضوعات مختلفی مطرح می‌شود که در برخی موارد کمیسیون صنایع به طور مستقیم وارد عمل شده و برخی موارد هم به سایر کمیسیون‌ها ارجاع می‌شود. بخش عمده‌ای از مشکلات واحدهای تولیدی موضوعات مشترکی همچون کمبود نقدینگی و اختلاف با سازمان های تامین اجتماعی و اداره مالیات است که مربوط به یک صنف خاص نیست. از سوی دیگر برخی مشکلات برای واحدهایی که در شهرک‌های صنعتی مستقرند پیش می‌آید که در موارد مختلف سعی کرده‌ایم با دعوت از مسوولان مربوطه مسائل را حل و فصل کنیم.

یکی دیگر از اقداماتی که در دستور کار کمیسیون صنایع اتاق اصفهان قرار دارد، تدوین بانک اطلاعاتی منسجم از صنعتگران و تولیدکنندگان استان اصفهان است. در حال حاضر سازمان‌های مختلف نظیر صنایع، خانه صنعت و معدن و شهرک‌های صنعتی هر کدام براساس نیازهایشان فایل‌های اطلاعاتی ای طراحی کرده‌اند که اطلاعات موردنیاز آنها را تامین می‌کند، اما هیچ یک از آنها بانک‌های اطلاعاتی کامل و جامع نیستند. بر این اساس تدوین یک بانک اطلاعاتی منسجم در دستور کار کمیسیون صنایع اتاق اصفهان قرار گرفته تا سرمایه‌گذاران، تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان در بخش‌‌های مختلف بتوانند از این بانک اطلاعاتی برای محصولات و خدمات مختلف استفاده کنند.

نکته دیگری که برای کمیسیون صنایع حائز اهمیت است، نرخ ارز است. در حال حاضر بحث یکسان‌سازی نرخ ارز از سوی دولت مطرح شده، اما مهم تر از آن بحث واقعی کردن نرخ ارز است که باید به آن توجه شود. واقعی کردن نرخ ارز بحث پیچیده‌ای است که مخالفان و موافقان زیادی دارد. برخی معتقدند نرخ ارز باید افزایش یابد و برخی معتقدند برای تقویت پول ملی نرخ ارز باید کاهش یابد و به طورکلی در این زمینه دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. اگر تولیدکننده‌ای صادرات محور باشد و از درآمد ارزی بدون وابستگی ارزی برخوردار باشد، دنبال افزایش نرخ ارز است. از سوی دیگر، رشد نرخ ارز از واردات جلوگیری می‌کند و اگر ارزان باشد دست واردکننده‌ها را باز می‌گذارد. در حالی که رشد نرخ ارز می‌تواند کاهش واردات را در پی داشته باشد و قیمت محصولات وارداتی را که تولیدکنندگان ما توان رقابت با آنها را ندارند، افزایش دهد. هرچند در کنار قیمت ارز، بهره‌وری و نیروی کار هم از عوامل تعیین‌کننده در قیمت محصولات هستند، اما نرخ ارز تاثیرگذاری بالایی در قیمت تمام‌شده محصولات داخلی دارد که باید برای آن تصمیم‌گیری شود. موضوعاتی از این دست در کمیسیون صنایع مطرح می‌شود و مورد مشورت قرار می‌گیرد تا با برگزاری جلسات با هیات رئیسه، شورای گفت‌وگو و حتی اتاق ایران راهکارهای مناسب اتخاذ شود.

شرایط استان اصفهان را برای حضور سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی چطور ارزیابی می‌کنید؟

در اصفهان اغلب صنایع کوچک و خرد خصوصی وجود دارند و می توان گفت شرکت‌های بزرگ استان دولتی اند. درواقع این شرکت ها از نظر مالکیت خصوصی و به لحاظ مدیریتی خصولتی هستند و قوانین بخش خصوصی بر آنها حاکم است. اما همه شرکت‌های کوچک، خصوصی اند. استان اصفهان از ویژگی‌های مثبتی به ویژه در نیروی کار ماهر، مواد اولیه و دسترسی جغرافیایی به نقاط مختلف برخوردار است. این پتانسیل‌ها در استان وجود دارد و بقیه موارد به روش‌های اتخاذ شده مسوولان برای جذب سرمایه‌گذار مربوط می‌شود. برخی قوانین ملی و سراسری وجود دارد که در تمام استان‌ها یکسان است، ولی در چارچوب قوانین استانی، انعطاف‌پذیری در جذب یا دفع سرمایه‌گذار می‌تواند موثر باشد. در این خصوص باید گفت اصفهان درمجموع عملکرد بدی نداشته اما می‌تواند برای جذب سرمایه‌گذار بهتر عمل کند.

آیا بنگاه‌های اقتصادی اصفهان توانسته‌اند از شرایط رکودی عبور کنند؟

در بحث تولید چند نکته مهم وجود دارد که یکی از آنها قیمت تمام‌شده است. در حال حاضر بنگاه‌ها را به لحاظ قیمت تمام‌شده نمی‌توان با رقبای خارجی مقایسه کرد چون شرایط یکسانی ندارند. نرخ تسهیلات و نقدینگی بنگاه‌های تولیدی ایران را نمی‌توان با کشورهای دیگر مقایسه کرد، زیرا در سایر کشورها تولیدکنندگان دسترسی راحت‌تری به پول ارزان دارند. در مجموع یکسری مزایا و موانع داریم که در صنایع مختلف فرق دارند. شاید نرخ تسهیلات در صنایع مختلف یکسان باشد، اما بعضی مسائل مانند مواد اولیه، انرژی و... یکسان نیستند و البته کشور ما در این زمینه ها مزیت دارد. در بخش‌هایی که عدم مزیت با رقبای خارجی داریم باید مدیریت بهتری داشته‌باشیم تا بهای تمام شده ما با رقبای دیگر فاصله و اختلاف زیادی نداشته باشد. اگر بنگاه‌ها بتوانند این موضوعات را مدیریت کنند از شرایط رکودی و بحرانی کنونی عبور خواهند کرد.

رکود در هر کشوری پیش می آید و تمام می‌شود. اینکه کدام شرکت‌ها می‌توانند در شرایط رکودی دوام بیاورند و کدام ها آسیب می‌بینند یا تعطیل می‌شوند، بستگی به این دارد که اولا چقدر برای محصولات پایین‌دستی آنها بازار وجود دارد؟ دوما چقدر می‌توانند خود را با کمک‌های وارداتی، با تعرفه‌های معقول تنظیم کنند؟ واقعیت این است که سهم دولت برای حمایت از تولید در مقابل واردات با وضع تعرفه ها منطقی است. موضوع دیگری که بنگاه‌های اقتصادی باید به آن توجه کنند بحث فرآیند، فناوری و نوع تولید آن است. هرچه زمان می‌گذرد، فناوری پیشرفت می‌کند که اگر نتوانیم خود را با فناوری‌های مدرن تطبیق دهیم و تولیدات صنعتی را مطابق با نیاز جامعه تولید و عرضه کنیم، در این بحران آسیب می‌بینیم، زیرا به‌روز کردن فناوری و صنعت، قدرت رقابت را با رقبای خارجی افزایش می‌دهد.

چند درصد از صنایع ما خود را به‌روزرسانی کرده‌ و توانسته‌اند به تکنولوژی مدرن دسترسی داشته باشند؟

اگر صنایع را به دو گروه تقسیم کنیم، یک بخش صنایعی اند که خوراک واحدهای صنعتی پایین‌دستی را فراهم می‌کنند و اگر خود را به‌روز نکنند، واحدهای پایین‌دستی سراغ شرکت‌های دیگر می‌روند. به‌ طور مثال، زمانی بود که برای هر تن فولاد ۱۸ کیلو نسوز مصرف می‌شد، اما در حال حاضر کیفیت نسوزها به قدری بالا رفته که با ۸-۷ کیلو یک تن فولاد تولید می‌شود. به این ترتیب فولادسازها نیز به دنبال نسوزهایی با فناوری روز می‌روند و اگر شرکتی نسوز خود را به‌روز نکند، فولادی‌ها دیگر سراغ آن نمی‌روند و سراغ رقبای داخلی و خارجی دیگری خواهند رفت که از تکنولوژی‌های روز دنیا استفاده کرده باشند و بهای تمام‌شده آنها را کاهش دهند. بنابراین این شرکت‌ها باید از نیاز واحدهای پایین‌دستی خود تبعیت کنند. شرکت‌هایی که تولیدات آنها مصرف عام دارد مانند مبلمان، لوازم خانگی و... ، اگر متناسب با کاربری‌ها و قیمتی که ارائه می‌کنند به‌روز نباشند، آسیب خواهند دید. بنابراین بازار تولیدکنندگان را مجبور می کند خود را به‌روز کنند.

مهم‌ترین صنایع فعال اصفهان در چه بخش‌هایی است؟

حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد فولاد کشور در استان اصفهان با رویکرد تامین نیاز داخل و صادرات توسط واحدهای بزرگ و کوچک استان تولید می‌شود. در کنار فولاد، نفت و پتروشیمی، سیمان، صنایع غذایی، لوازم خانگی، کاشی و صنایع سنگ نیز نقش فعالی هم در داخل و هم در صادرات دارند. این در حالی است که صنایع دستی در این استان حرف اول را می‌زند و نقش پررنگی به خصوص درجلب توریست‌ها دارد.

به نظر شما چه صنایعی در استان اصفهان مغفول مانده اند که توانایی جذب سرمایه‌گذار را دارند؟

صنعت توریسم در این استان مغفول مانده ، زیرا اصفهان کلکسیونی از جاذبه‌های توریستی است؛ هم دارای گردشگاه‌های تفریحی بی‌نظیر است و هم در بخش‌های معماری و صنایع دستی جذابیت‌های فوق‌العاده‌ای دارد. با این همه، تعداد توریست هایی که به اصفهان سفر می‌کنند قابل مقایسه با شهرهایی نظیر استانبول نیست و بسیار کمتر است. این در حالی است که صنعت توریسم به لحاظ اشتغال پتانسیل بالایی دارد و وقتی یک مجموعه توریستی به یک شهر سفر می‌کنند، از لحظه ورود تا خروج اشتغال‌زایی بالایی به وجود می آورند. اگر امکانات موردنیاز فراهم شود و به لحاظ زیرساختی حمایت صورت گیرد، می‌توانیم شاهد رونق توریسم در اصفهان باشیم. در حال حاضر نیازهای زیادی در زیرساخت ها وجود دارد، مانند بحث هتلینگ که برای جذب توریست ضروری است و باید آن را تقویت کنیم. موضوع دیگری که در اصفهان مغفول مانده، بحث آب و نبود آن در زاینده‌رود است. به غیر از کمبود آب مورد نیاز صنایع، حیات مردم اصفهان نیز به آب زاینده‌رود وابسته است. وقتی به تصاویر گذشته از جریان آب زاینده‌رود و شادی و شعف ناشی از آن نگاه می‌کنیم، دچار افسردگی می‌شویم. بنابراین یکی از مواردی که مغفول مانده بحث آب است که باید برای آن راه‌حل پیدا کرد.