پیام بمب‌گذاری‌ها پیش از برگزاری انتخابات اول نوامبر چیست؟
ترکیه در مسیر نا‌آرامی
پشت بمب‌گذاری‌ها در ترکیه چیست
در این زمینه دو موضوع مطرح شده است. نخست اینکه این حملات به این دلیل صورت گرفته است تا مردم به دلیل نبود امنیت به حزب عدالت و توسعه روی آورند و دیگری اینکه این حملات با هدف اختلال در انتخابات اول نوامبر صورت گرفته است. درست به فاصله ۳ ماه از بمب‌گذاری شهر سوروچ که در آن بیش از ۳۰ نفر کشته شدند، این‌بار در آنکارا یک حمله مشابه موجب مرگ بیش از ۱۰۰ تن از شهروندان این کشور شده است.
در این راستا احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه برای این حمله ۴ سناریو مطرح کرده است.
در این زمینه دو موضوع مطرح شده است. نخست اینکه این حملات به این دلیل صورت گرفته است تا مردم به دلیل نبود امنیت به حزب عدالت و توسعه روی آورند و دیگری اینکه این حملات با هدف اختلال در انتخابات اول نوامبر صورت گرفته است. درست به فاصله ۳ ماه از بمب‌گذاری شهر سوروچ که در آن بیش از ۳۰ نفر کشته شدند، این‌بار در آنکارا یک حمله مشابه موجب مرگ بیش از ۱۰۰ تن از شهروندان این کشور شده است.
در این راستا احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه برای این حمله ۴ سناریو مطرح کرده است.
پشت بمب‌گذاری‌ها در ترکیه چیست
در این زمینه دو موضوع مطرح شده است. نخست اینکه این حملات به این دلیل صورت گرفته است تا مردم به دلیل نبود امنیت به حزب عدالت و توسعه روی آورند و دیگری اینکه این حملات با هدف اختلال در انتخابات اول نوامبر صورت گرفته است. درست به فاصله ۳ ماه از بمب‌گذاری شهر سوروچ که در آن بیش از ۳۰ نفر کشته شدند، این‌بار در آنکارا یک حمله مشابه موجب مرگ بیش از ۱۰۰ تن از شهروندان این کشور شده است.
در این راستا احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه برای این حمله 4 سناریو مطرح کرده است.
وی بدون آنکه با قطعیت مشخص کند چه گروهی این بمب‌گذاری را انجام داده است، گفت: در وهله نخست می‌توان به داعش مشکوک بود؛ هرچندکه نباید از گروهی مثل پ‌ک‌ک و دو گروه چپ به نام‌های مردم انقلابی آزادی‌خواه و گروه کمونیستی «لنین- مارکسیست» غفلت کرد.
اگرچه داووداوغلو تاکید می‌کند که در تحقیقات اولیه مشخص شده است که انفجارهای دوگانه توسط دو عامل انتحاری صورت گرفته است. نخست‌وزیر ترکیه می‌گوید: با دو حزب عمده دیگر این کشور گفت‌وگو خواهیم کرد؛ اما در حال حاضر گفت‌وگویی با حزب کردتبار دموکراتیک خلق‌ها (HDP) نخواهیم داشت. به گفته برخی کارشناسان، عدم تمایل نخست‌وزیر ترکیه برای گفت‌وگو با کردها در واقع برای غیرمشروع جلوه دادن این حزب کردتبار است. البته این اظهارنظر پس از آن صورت می‌گیرد که صلاح‌الدین دمیرتاش، دبیر کل حزب دموکراتیک خلق‌ها، به دلیل بمب‌گذاری روز ده اکتبر در آنکارا، حزب عدالت و توسعه را مقصر معرفی کرده است. این حزب اعتقاد دارد که سیاست‌های حزب عدالت و توسعه موجب شده است تا تروریست‌ها در داخل ترکیه پا بگیرند و علیه کردها بتوانند اقداماتی از این دست انجام دهند. داووداوغلو اما ضمن رد این مطلب می‌گوید: «این حمله همه مردم را نشانه گرفته بود. مردمی هم که به جمع این گروه افزوده شدند، جزو قربانیان بوده‌اند.» او در ادامه اضافه می‌کند: «حملاتی از این دست که صلح و آرامش را نشانه گرفته است در انتخابات اول نوامبر تاثیر منفی می گذارد. این حمله دموکراسی و حق آزادی را نشانه رفته است.»
داوود اوغلو برای اینکه بتواند یک جلسه فوری تشکیل دهد از رهبران دو حزب حرکت ملی و جمهوری خلق ترکیه دعوت می‌کند تا به دفتر کار وی بیایند. حزب حرکت ملی در بیانیه‌ای این دعوت را رد می‌کند و گفت‌وگو با دولت موقت را تحریم می‌کند؛ اما حزب جمهوری خلق ترکیه در روز ۱۱ اکتبر در جلسه‌ای مشترک با داوود اوغلو در مورد ابعاد این حمله گفت‌وگو می‌کند. البته عدم حضور باغچه‌لی دبیر کل حزب حرکت ملی در جلسه مشترک با واکنش داوود اوغلو مواجه می‌شود و بار دیگر این حزب را به عدم همکاری متهم می‌کند.
داوود اوغلو پیش از اینکه در جلسه مذکور حضور پیدا کند، نسبت به حضور نداشتن دولت باغچه‌لی، دبیر کل حزب حرکت ملی چنین اظهارنظر کرد: «امروز، روزی است که باید همه شانه به شانه هم استوار حرکت کنیم.» او سپس در مورد حمله تروریستی دهم اکتبر در آنکارا به خبرنگاران گفت: «اینها دشمنان انسانیت هستند. یک تروریست، تروریست است. هر کسی که چنین عملی را انجام بدهد علیه انسانیت وارد عمل شده است.» گفته می‌شود پیش از عملیات تروریستی دهم اکتبر، نیروهای امنیتی ترکیه چند عامل انتحاری را در استانبول و آنکارا بازداشت کرده‌اند. به‌رغم اینکه داووداوغلو می‌گوید تیم‌های امنیتی این کشور چند عامل انتحاری را پیش از بمب‌گذاری دهم اکتبر دستگیر کرده‌اند، اما برخی از احزاب این کشور از ضعف نیروهای اطلاعاتی ترکیه گله‌مندند.
کمال کلیچداراوغلو، دبیر کل حزب جمهوری خلق ترکیه معتقد است عملیات انتحاری روز دهم اکتبر، یک شکست اطلاعاتی برای ترکیه به حساب می‌آید و مسوولان و مسببان این حادثه باید استعفا دهند. او می‌گوید: «ما از هر گروهی که مسوولیت امنیت ترکیه را بر عهده دارد می‌خواهیم به خاطر این شکست از سمت خود استعفا دهد، هر چند که همین استعفا دیرهنگام است». این در حالی است که این نقد در حد همان نقد باقی می‌ماند و هیچ یک از اعضای دولت موقت ترکیه حاضر به استعفا نیستند. این بمب‌گذاری موجب شد که در بحبوحه تبلیغات انتخاباتی، به دلیل اعلام عزای عمومی، سه روز وقفه برای ایام تبلیغات به وجود بیاید.
مقصر حزب عدالت و توسعه است
سه ماه و نیم پیش، در شهر مرزی سوروچ، عملیاتی مشابه رخ داد که آن هم گروه‌های کردتبار را نشانه گرفته بود. در بیستم ژوئیه، در پی یک عملیات انتحاری، بیش از ۳۰ تن کشته و بیش از ۱۰۰ نفر نیز زخمی شدند. هدف آن عملیات، افرادی از کردهای ترکیه بودند که قصد داشتند برای مبارزه با داعش به کوبانی سفر کنند. در آن حمله، صلاح‌الدین دمیرتاش، دبیرکل حزب دموکراتیک خلق‌ها، مسوول اصلی این بمب‌گذاری را حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان معرفی کرد.
رویکردی این چنینی نیز از سوی رهبر جمهوری خلق ترکیه هم پیش‌تر اتخاذ شده بود. دبیر کل این حزب بارها گفته است که سیاست‌های اشتباه حزب عدالت و توسعه در سوریه موجب شده است ناآرامیها به داخل خاک ترکیه سرایت کند.
حالا دوباره حادثه‌ای مشابه در این کشور به وقوع پیوسته است. اگر حمله پیشین در شهر مرزی ترکیه رخ داد، این‌بار خون وحشت از طریق قلب ترکیه، یعنی آنکارا در حال پمپاژ شدن به سایر مناطق ترکیه است. ترکیه در این مدت به نوعی وارد شرایط فوق‌العاده امنیتی شده است. بی‌آنکه این موضوع را علنی کند، عملیات‌های ضدتروریستی این کشور گواه این مساله است که ترکیه وارد جنگ با تروریسم در داخل مرزهای خود شده است. با حمله روز دهم اکتبر، دوباره نگاه‌ها به حزب عدالت و توسعه دوخته شده است. در حمله پیشین، در حالی که حزب دموکراتیک خلق‌ها، حزب عدالت و توسعه را مقصر آن حادثه معرفی می‌کرد، حالا دبیر کل حزب ناسیونالیست ترکیه، یعنی دولت باغچه‌لی، حادثه دهم اکتبر را متوجه حزب عدالت و توسعه می‌داند. باغچه‌لی نیز همچون کلیچدار اوغلو اعتقاد دارد سیاست‌های خارجی حزب عدالت و توسعه در چند سال گذشته، ترکیه را به نقطه‌ای ناامن تبدیل کرده است. او در این زمینه می‌گوید: «ترکیه بهای پرداخت نگاه غیرملی حزب عدالت و توسعه را در سیاست خارجی این کشور می‌پردازد. هم اردوغان و هم داووداوغلو، باید به فوریت عزم خود را جزم کنند و نشان دهند که قصد دارند سیاست‌های خارجی خود را تغییر دهند.»
با شروع نا‌آرامی‌های موسوم به بهار عربی در کشورهای شمال آفریقا، ترکیه از این ناآرامیها حمایت کرد و سعی داشت سهم بزرگی از انقلاب‌های صورت گرفته داشته باشد. اما با شروع سقوط انقلاب‌های بهار عربی و در افتادن به هرج و مرج، برخی از کارشناسان داخلی ترکیه، حزب عدالت و توسعه را مقصر اصلی ناکامی ترکیه در سیاست‌های خارجی این کشور اعلام کردند.
با پیچیده شدن موضوع سوریه و سرایت بحران این کشور به ترکیه، حالا برخی از سیاستمداران این کشور خواستار تغییر اولویت‌های حزب عدالت و توسعه در زمینه سیاست خارجی شده‌اند. تیم لیستر، درخصوص این بمب‌گذاری‌ها در ترکیه می‌نویسد: ترکیه ممکن است در آینده نیز شاهد چنین حملاتی باشد. این بمب‌گذاری همچنین ممکن است شرایط بین دولت ترکیه و کردها را آشفته‌تر و حادتر از گذشته کند. البته لیستر اعتقاد دارد که افزایش این درگیری‌ها بستگی به این دارد که چه گروهی مسوولیت این حمله را به عهده خواهد گرفت. برخی می‌گویند گروه «پ.ک.ک» بنا به درخواست حزب دموکراتیک خلق‌ها تصمیم عاقلانه‌ای برای متوقف کردن حملات خود گرفته است تا کردها درعرصه سیاست بتوانند به نبرد با حزب عدالت و توسعه بروند.
پس از حادثه سوروچ گروه پ.ک.ک به‌طور یک طرفه آتش‌بس را شکست و اعلام کرد که دیگر مذاکره برای صلح معنایی ندارد.
در حمله پیشین بدون آنکه داعش مسوولیت حمله را قبول کند، حزب عدالت و توسعه مسوولیت این حمله را متوجه داعش دانست. داعش تا لحظه تنظیم این گزارش، مسوولیت این حمله را به عهده نگرفته است. پس از حمله بیستم ژوئیه ترکیه به‌طور رسمی وارد گروه ائتلاف ضد داعش، به رهبری ایالات‌متحده شد اما بیشتر حملاتی که این کشور انجام می‌داد، در کوه‌های قندیل و علیه نیروهای پ‌ک‌ک بود. لیستر می‌گوید: اگر دوباره تقصیر این حمله متوجه یک گروه کرد شود، درگیری بین کردها و ترکیه‌ای‌ها شعله‌ور خواهد شد.
برخی می‌گویند در حمله پیشین داعش به‌عنوان مقصر معرفی شد اما اگر مقصر این حمله کردها معرفی شوند، فضا به شدت دو قطبی خواهد شد، و انتخابات را به فضای رقابتی دو قطبی بین کرد و ترک تقسیم خواهد کرد. برخی اما بر این باور هستند که حمله دهم اکتبر ممکن است از سوی داعش صورت گرفته باشد، هر چند که این گروه نه مسوولیت حمله قبلی و نه حمله دهم اکتبر هیچ‌کدام را بر عهده نگرفته است، اما این دسته اعتقاد دارند که در شماره پیشین مجله دابق، نشریه تبلیغاتی داعش، ترکیه به‌عنوان یکی از مناطق کفر مشخص شده است و این گروه از طرفداران خود خواسته است تا علیه این کفار وارد عمل شوند. اما داوود اوغلو هنوز به‌طور مشخص داعش را مقصر جلوه نداده و این احتمال را که گروه کرد چپ‌گرا-پ‌ک‌ک- این حمله را انجام داده باشد، منتفی نمی‌داند. لیستر می‌نویسد: با وجود همه گمانه‌زنی‌ها، به نظر می‌رسد ترکیه وارد جنگ با داعش شده باشد و داعش نیز خود را به داخل مرزهای ترکیه رسانده است. بمب‌گذاری‌های دوگانه ممکن است پاسخی تند و تلخ به حضور ترکیه در گروه ائتلاف ضدداعش باشد.
افراطیون مقصر فاجعه ده اکتبر
در حالی که داعش به‌طور رسمی اعلام نکرده است که این بمب‌گذاری‌ها توسط آنها صورت گرفته است یا نه، انتشار چند نوار شنود مسیر پرونده را به سمت این گروه کج کرده است. پلیس ترکیه نوارهایی از عامل بمب‌گذاری این کشور منتشر کرده که در آن مشخص شده است عامل بمب‌گذاری یکی از رهبران برجسته نیروهای افراطی در ترکیه است که با هر دو گروه القاعده و داعش در ارتباط بوده است. به نوشته روزنامه حریت‌دیلی «مصطفی دوکوماچی»، از سوی پلیس ترکیه به‌عنوان مظنون اصلی بمب‌گذاری در دیار بکر و آنکارا شناخته شده است. ابتدا بمب‌گذاری در شهر مرزی سوروچ که به کشته شدن بیش از ۳۳ تن انجامید و دیگری بمب‌گذاری آنکارا که به کشته شدن ۱۰۲ تن ختم شد.
در نوارهای صوتی منتشر شده، مشخص شده است که «دوکوماچی» از سال ۲۰۱۳ با گروه القاعده در ارتباط بوده است. وی متهم است که در سربازگیری برای گروه‌های تروریستی در سوریه نقش فعالی داشته است. کمپ‌سربازگیری وی به قدری شهرت داشته است که بعدها در شهر «آدی‌یامان» ترکیه با نام اختصاصی «دوکوماچیس» از آن یاد می‌شود. دوکوماچی در این کمپ راه را برای ورود تروریست‌های القاعده میسر کرده است. همچنین وی مسوول سربازگیری از میان افراد خارجی و شهروندان ترکیه بوده است.
در تحقیقات پلیس مشخص شده است که بمب‌گذاری آنکارا که به کشته شدن ۱۰۲ نفر از شهروندان ترکیه منجر شده، توسط دو تن از سربازان همین کمپ پرورش شبه‌نظامی صورت گرفته است. «یونس امره آلاگُز» و «عمر دنیز دوندار» کسانی بودند که در حمله به ایستگاه قدیمی آنکارا نقش عامل انتحاری را ایفا کرده‌اند. این دو به فاصله ۱۰ ثانیه اقدام به منفجر کردن خود کرده‌اند. دوکوماچی از سال ۲۰۱۳ تحت نظر پلیس ترکیه بود و تلفن‌های وی شنود می‌شده است. در یکی از این نوارهای شنود شده وی در مورد چگونگی فعالیت سربازانش در سوریه صحبت کرده است. در این نوار یکی از همقطاران دوکوماچی به وی می‌گوید که در آن سوی مرز (سوریه) تاکنون ۴۵ تن را کشته‌اند و وی نیز در پاسخ خدا را شکر می‌کند. همچنین بر اساس این شنودها مشخص شده است که وی چند صباحی در شهر تل‌ابیض سوریه مشغول فعالیت بوده است.
او در این شهر به همراه همسر خود وظیفه داشته است تا مقدمات حضور نیروهای شبه‌نظامی را از شهر «آدی‌یامان» فراهم کند.در نوار مربوط به روز چهارم نوامبر سال ۲۰۱۳ وی به یکی از همقطاران خود می‌گوید: دشمن به آنها حمله کرده است و چند تن از اعضای این گروه کشته شده‌اند. البته او در این مکالمه خاطرنشان می‌کند کشته‌شدگان ترکیه‌ای نبوده و بیشتر کشته‌شدگان از کشورهای عربی و اویغورهای چینی یا آن‌گونه که خود می‌خواند از ترکستان شرقی بوده‌اند. در این شنودها مشخص شده است که وی یک روز پیش از شنود روز چهارم نوامبر به سه گروه از یاران خود وسایل دید در شب و کوله‌ای مملو از گلوله داده است.حریت‌دیلی می‌نویسد: استان «آدی‌یامان» با مرکزیت شهر آدی‌یامان یکی از مناطق بدنام ترکیه است که در آن رادیکالیسم موج می‌زند. این شهر در حال حاضر به یکی از نقاط فعال در سربازگیری برای داعش و القاعده تبدیل شده است. بیشتر جوانان این شهر بیکار هستند و از فقر رنج می‌برند. سال گذشته دادستان این شهر علیه سه نفر از شهروندان آدی‌یامانی به اتهام ارتباط با القاعده اقامه دعوی کرد.
«مهمت ایش‌بار»، «صالح کوچوک‌تاش» و خود دوکوماچی متهم به ارتباط با نیروهای افراطی القاعده هستند. این پرونده همچنان مفتوح است. گزارش شده است که پرونده آنها بدون اینکه بازداشت شوند در جریان بوده است. در این پرونده همچنین نام ۱۹ تن دیگر به اتهام همکاری با این سه تن آورده شده است که نام برادران «دوندار» هم در بین این اسامی دیده می‌شود. پرونده برادران دوندار مظنون بمب‌گذاری شهر سوروچ، بدون آنکه دادگاهی برگزار شود، مختومه اعلام شد. «شیخ عبدالرحمان آلاگُز» که متهم اصلی شناخته شده فاجعه شهر سوروچ بوده، یکی از کسانی بوده که نام وی در میان ۱۹ متهم اعلامی آورده شده است.
در این زمینه دو موضوع مطرح شده است. نخست اینکه این حملات به این دلیل صورت گرفته است تا مردم به دلیل نبود امنیت به حزب عدالت و توسعه روی آورند و دیگری اینکه این حملات با هدف اختلال در انتخابات اول نوامبر صورت گرفته است. درست به فاصله ۳ ماه از بمب‌گذاری شهر سوروچ که در آن بیش از ۳۰ نفر کشته شدند، این‌بار در آنکارا یک حمله مشابه موجب مرگ بیش از ۱۰۰ تن از شهروندان این کشور شده است.
در این راستا احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه برای این حمله 4 سناریو مطرح کرده است.
وی بدون آنکه با قطعیت مشخص کند چه گروهی این بمب‌گذاری را انجام داده است، گفت: در وهله نخست می‌توان به داعش مشکوک بود؛ هرچندکه نباید از گروهی مثل پ‌ک‌ک و دو گروه چپ به نام‌های مردم انقلابی آزادی‌خواه و گروه کمونیستی «لنین- مارکسیست» غفلت کرد.
اگرچه داووداوغلو تاکید می‌کند که در تحقیقات اولیه مشخص شده است که انفجارهای دوگانه توسط دو عامل انتحاری صورت گرفته است. نخست‌وزیر ترکیه می‌گوید: با دو حزب عمده دیگر این کشور گفت‌وگو خواهیم کرد؛ اما در حال حاضر گفت‌وگویی با حزب کردتبار دموکراتیک خلق‌ها (HDP) نخواهیم داشت. به گفته برخی کارشناسان، عدم تمایل نخست‌وزیر ترکیه برای گفت‌وگو با کردها در واقع برای غیرمشروع جلوه دادن این حزب کردتبار است. البته این اظهارنظر پس از آن صورت می‌گیرد که صلاح‌الدین دمیرتاش، دبیر کل حزب دموکراتیک خلق‌ها، به دلیل بمب‌گذاری روز ده اکتبر در آنکارا، حزب عدالت و توسعه را مقصر معرفی کرده است. این حزب اعتقاد دارد که سیاست‌های حزب عدالت و توسعه موجب شده است تا تروریست‌ها در داخل ترکیه پا بگیرند و علیه کردها بتوانند اقداماتی از این دست انجام دهند. داووداوغلو اما ضمن رد این مطلب می‌گوید: «این حمله همه مردم را نشانه گرفته بود. مردمی هم که به جمع این گروه افزوده شدند، جزو قربانیان بوده‌اند.» او در ادامه اضافه می‌کند: «حملاتی از این دست که صلح و آرامش را نشانه گرفته است در انتخابات اول نوامبر تاثیر منفی می گذارد. این حمله دموکراسی و حق آزادی را نشانه رفته است.»
داوود اوغلو برای اینکه بتواند یک جلسه فوری تشکیل دهد از رهبران دو حزب حرکت ملی و جمهوری خلق ترکیه دعوت می‌کند تا به دفتر کار وی بیایند. حزب حرکت ملی در بیانیه‌ای این دعوت را رد می‌کند و گفت‌وگو با دولت موقت را تحریم می‌کند؛ اما حزب جمهوری خلق ترکیه در روز ۱۱ اکتبر در جلسه‌ای مشترک با داوود اوغلو در مورد ابعاد این حمله گفت‌وگو می‌کند. البته عدم حضور باغچه‌لی دبیر کل حزب حرکت ملی در جلسه مشترک با واکنش داوود اوغلو مواجه می‌شود و بار دیگر این حزب را به عدم همکاری متهم می‌کند.
داوود اوغلو پیش از اینکه در جلسه مذکور حضور پیدا کند، نسبت به حضور نداشتن دولت باغچه‌لی، دبیر کل حزب حرکت ملی چنین اظهارنظر کرد: «امروز، روزی است که باید همه شانه به شانه هم استوار حرکت کنیم.» او سپس در مورد حمله تروریستی دهم اکتبر در آنکارا به خبرنگاران گفت: «اینها دشمنان انسانیت هستند. یک تروریست، تروریست است. هر کسی که چنین عملی را انجام بدهد علیه انسانیت وارد عمل شده است.» گفته می‌شود پیش از عملیات تروریستی دهم اکتبر، نیروهای امنیتی ترکیه چند عامل انتحاری را در استانبول و آنکارا بازداشت کرده‌اند. به‌رغم اینکه داووداوغلو می‌گوید تیم‌های امنیتی این کشور چند عامل انتحاری را پیش از بمب‌گذاری دهم اکتبر دستگیر کرده‌اند، اما برخی از احزاب این کشور از ضعف نیروهای اطلاعاتی ترکیه گله‌مندند.
کمال کلیچداراوغلو، دبیر کل حزب جمهوری خلق ترکیه معتقد است عملیات انتحاری روز دهم اکتبر، یک شکست اطلاعاتی برای ترکیه به حساب می‌آید و مسوولان و مسببان این حادثه باید استعفا دهند. او می‌گوید: «ما از هر گروهی که مسوولیت امنیت ترکیه را بر عهده دارد می‌خواهیم به خاطر این شکست از سمت خود استعفا دهد، هر چند که همین استعفا دیرهنگام است». این در حالی است که این نقد در حد همان نقد باقی می‌ماند و هیچ یک از اعضای دولت موقت ترکیه حاضر به استعفا نیستند. این بمب‌گذاری موجب شد که در بحبوحه تبلیغات انتخاباتی، به دلیل اعلام عزای عمومی، سه روز وقفه برای ایام تبلیغات به وجود بیاید.
مقصر حزب عدالت و توسعه است
سه ماه و نیم پیش، در شهر مرزی سوروچ، عملیاتی مشابه رخ داد که آن هم گروه‌های کردتبار را نشانه گرفته بود. در بیستم ژوئیه، در پی یک عملیات انتحاری، بیش از ۳۰ تن کشته و بیش از ۱۰۰ نفر نیز زخمی شدند. هدف آن عملیات، افرادی از کردهای ترکیه بودند که قصد داشتند برای مبارزه با داعش به کوبانی سفر کنند. در آن حمله، صلاح‌الدین دمیرتاش، دبیرکل حزب دموکراتیک خلق‌ها، مسوول اصلی این بمب‌گذاری را حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان معرفی کرد.
رویکردی این چنینی نیز از سوی رهبر جمهوری خلق ترکیه هم پیش‌تر اتخاذ شده بود. دبیر کل این حزب بارها گفته است که سیاست‌های اشتباه حزب عدالت و توسعه در سوریه موجب شده است ناآرامیها به داخل خاک ترکیه سرایت کند.
حالا دوباره حادثه‌ای مشابه در این کشور به وقوع پیوسته است. اگر حمله پیشین در شهر مرزی ترکیه رخ داد، این‌بار خون وحشت از طریق قلب ترکیه، یعنی آنکارا در حال پمپاژ شدن به سایر مناطق ترکیه است. ترکیه در این مدت به نوعی وارد شرایط فوق‌العاده امنیتی شده است. بی‌آنکه این موضوع را علنی کند، عملیات‌های ضدتروریستی این کشور گواه این مساله است که ترکیه وارد جنگ با تروریسم در داخل مرزهای خود شده است. با حمله روز دهم اکتبر، دوباره نگاه‌ها به حزب عدالت و توسعه دوخته شده است. در حمله پیشین، در حالی که حزب دموکراتیک خلق‌ها، حزب عدالت و توسعه را مقصر آن حادثه معرفی می‌کرد، حالا دبیر کل حزب ناسیونالیست ترکیه، یعنی دولت باغچه‌لی، حادثه دهم اکتبر را متوجه حزب عدالت و توسعه می‌داند. باغچه‌لی نیز همچون کلیچدار اوغلو اعتقاد دارد سیاست‌های خارجی حزب عدالت و توسعه در چند سال گذشته، ترکیه را به نقطه‌ای ناامن تبدیل کرده است. او در این زمینه می‌گوید: «ترکیه بهای پرداخت نگاه غیرملی حزب عدالت و توسعه را در سیاست خارجی این کشور می‌پردازد. هم اردوغان و هم داووداوغلو، باید به فوریت عزم خود را جزم کنند و نشان دهند که قصد دارند سیاست‌های خارجی خود را تغییر دهند.»
با شروع نا‌آرامی‌های موسوم به بهار عربی در کشورهای شمال آفریقا، ترکیه از این ناآرامیها حمایت کرد و سعی داشت سهم بزرگی از انقلاب‌های صورت گرفته داشته باشد. اما با شروع سقوط انقلاب‌های بهار عربی و در افتادن به هرج و مرج، برخی از کارشناسان داخلی ترکیه، حزب عدالت و توسعه را مقصر اصلی ناکامی ترکیه در سیاست‌های خارجی این کشور اعلام کردند.
با پیچیده شدن موضوع سوریه و سرایت بحران این کشور به ترکیه، حالا برخی از سیاستمداران این کشور خواستار تغییر اولویت‌های حزب عدالت و توسعه در زمینه سیاست خارجی شده‌اند. تیم لیستر، درخصوص این بمب‌گذاری‌ها در ترکیه می‌نویسد: ترکیه ممکن است در آینده نیز شاهد چنین حملاتی باشد. این بمب‌گذاری همچنین ممکن است شرایط بین دولت ترکیه و کردها را آشفته‌تر و حادتر از گذشته کند. البته لیستر اعتقاد دارد که افزایش این درگیری‌ها بستگی به این دارد که چه گروهی مسوولیت این حمله را به عهده خواهد گرفت. برخی می‌گویند گروه «پ.ک.ک» بنا به درخواست حزب دموکراتیک خلق‌ها تصمیم عاقلانه‌ای برای متوقف کردن حملات خود گرفته است تا کردها درعرصه سیاست بتوانند به نبرد با حزب عدالت و توسعه بروند.
پس از حادثه سوروچ گروه پ.ک.ک به‌طور یک طرفه آتش‌بس را شکست و اعلام کرد که دیگر مذاکره برای صلح معنایی ندارد.
در حمله پیشین بدون آنکه داعش مسوولیت حمله را قبول کند، حزب عدالت و توسعه مسوولیت این حمله را متوجه داعش دانست. داعش تا لحظه تنظیم این گزارش، مسوولیت این حمله را به عهده نگرفته است. پس از حمله بیستم ژوئیه ترکیه به‌طور رسمی وارد گروه ائتلاف ضد داعش، به رهبری ایالات‌متحده شد اما بیشتر حملاتی که این کشور انجام می‌داد، در کوه‌های قندیل و علیه نیروهای پ‌ک‌ک بود. لیستر می‌گوید: اگر دوباره تقصیر این حمله متوجه یک گروه کرد شود، درگیری بین کردها و ترکیه‌ای‌ها شعله‌ور خواهد شد.
برخی می‌گویند در حمله پیشین داعش به‌عنوان مقصر معرفی شد اما اگر مقصر این حمله کردها معرفی شوند، فضا به شدت دو قطبی خواهد شد، و انتخابات را به فضای رقابتی دو قطبی بین کرد و ترک تقسیم خواهد کرد. برخی اما بر این باور هستند که حمله دهم اکتبر ممکن است از سوی داعش صورت گرفته باشد، هر چند که این گروه نه مسوولیت حمله قبلی و نه حمله دهم اکتبر هیچ‌کدام را بر عهده نگرفته است، اما این دسته اعتقاد دارند که در شماره پیشین مجله دابق، نشریه تبلیغاتی داعش، ترکیه به‌عنوان یکی از مناطق کفر مشخص شده است و این گروه از طرفداران خود خواسته است تا علیه این کفار وارد عمل شوند. اما داوود اوغلو هنوز به‌طور مشخص داعش را مقصر جلوه نداده و این احتمال را که گروه کرد چپ‌گرا-پ‌ک‌ک- این حمله را انجام داده باشد، منتفی نمی‌داند. لیستر می‌نویسد: با وجود همه گمانه‌زنی‌ها، به نظر می‌رسد ترکیه وارد جنگ با داعش شده باشد و داعش نیز خود را به داخل مرزهای ترکیه رسانده است. بمب‌گذاری‌های دوگانه ممکن است پاسخی تند و تلخ به حضور ترکیه در گروه ائتلاف ضدداعش باشد.
افراطیون مقصر فاجعه ده اکتبر
در حالی که داعش به‌طور رسمی اعلام نکرده است که این بمب‌گذاری‌ها توسط آنها صورت گرفته است یا نه، انتشار چند نوار شنود مسیر پرونده را به سمت این گروه کج کرده است. پلیس ترکیه نوارهایی از عامل بمب‌گذاری این کشور منتشر کرده که در آن مشخص شده است عامل بمب‌گذاری یکی از رهبران برجسته نیروهای افراطی در ترکیه است که با هر دو گروه القاعده و داعش در ارتباط بوده است. به نوشته روزنامه حریت‌دیلی «مصطفی دوکوماچی»، از سوی پلیس ترکیه به‌عنوان مظنون اصلی بمب‌گذاری در دیار بکر و آنکارا شناخته شده است. ابتدا بمب‌گذاری در شهر مرزی سوروچ که به کشته شدن بیش از ۳۳ تن انجامید و دیگری بمب‌گذاری آنکارا که به کشته شدن ۱۰۲ تن ختم شد.
در نوارهای صوتی منتشر شده، مشخص شده است که «دوکوماچی» از سال ۲۰۱۳ با گروه القاعده در ارتباط بوده است. وی متهم است که در سربازگیری برای گروه‌های تروریستی در سوریه نقش فعالی داشته است. کمپ‌سربازگیری وی به قدری شهرت داشته است که بعدها در شهر «آدی‌یامان» ترکیه با نام اختصاصی «دوکوماچیس» از آن یاد می‌شود. دوکوماچی در این کمپ راه را برای ورود تروریست‌های القاعده میسر کرده است. همچنین وی مسوول سربازگیری از میان افراد خارجی و شهروندان ترکیه بوده است.
در تحقیقات پلیس مشخص شده است که بمب‌گذاری آنکارا که به کشته شدن ۱۰۲ نفر از شهروندان ترکیه منجر شده، توسط دو تن از سربازان همین کمپ پرورش شبه‌نظامی صورت گرفته است. «یونس امره آلاگُز» و «عمر دنیز دوندار» کسانی بودند که در حمله به ایستگاه قدیمی آنکارا نقش عامل انتحاری را ایفا کرده‌اند. این دو به فاصله ۱۰ ثانیه اقدام به منفجر کردن خود کرده‌اند. دوکوماچی از سال ۲۰۱۳ تحت نظر پلیس ترکیه بود و تلفن‌های وی شنود می‌شده است. در یکی از این نوارهای شنود شده وی در مورد چگونگی فعالیت سربازانش در سوریه صحبت کرده است. در این نوار یکی از همقطاران دوکوماچی به وی می‌گوید که در آن سوی مرز (سوریه) تاکنون ۴۵ تن را کشته‌اند و وی نیز در پاسخ خدا را شکر می‌کند. همچنین بر اساس این شنودها مشخص شده است که وی چند صباحی در شهر تل‌ابیض سوریه مشغول فعالیت بوده است.
او در این شهر به همراه همسر خود وظیفه داشته است تا مقدمات حضور نیروهای شبه‌نظامی را از شهر «آدی‌یامان» فراهم کند.در نوار مربوط به روز چهارم نوامبر سال ۲۰۱۳ وی به یکی از همقطاران خود می‌گوید: دشمن به آنها حمله کرده است و چند تن از اعضای این گروه کشته شده‌اند. البته او در این مکالمه خاطرنشان می‌کند کشته‌شدگان ترکیه‌ای نبوده و بیشتر کشته‌شدگان از کشورهای عربی و اویغورهای چینی یا آن‌گونه که خود می‌خواند از ترکستان شرقی بوده‌اند. در این شنودها مشخص شده است که وی یک روز پیش از شنود روز چهارم نوامبر به سه گروه از یاران خود وسایل دید در شب و کوله‌ای مملو از گلوله داده است.حریت‌دیلی می‌نویسد: استان «آدی‌یامان» با مرکزیت شهر آدی‌یامان یکی از مناطق بدنام ترکیه است که در آن رادیکالیسم موج می‌زند. این شهر در حال حاضر به یکی از نقاط فعال در سربازگیری برای داعش و القاعده تبدیل شده است. بیشتر جوانان این شهر بیکار هستند و از فقر رنج می‌برند. سال گذشته دادستان این شهر علیه سه نفر از شهروندان آدی‌یامانی به اتهام ارتباط با القاعده اقامه دعوی کرد.
«مهمت ایش‌بار»، «صالح کوچوک‌تاش» و خود دوکوماچی متهم به ارتباط با نیروهای افراطی القاعده هستند. این پرونده همچنان مفتوح است. گزارش شده است که پرونده آنها بدون اینکه بازداشت شوند در جریان بوده است. در این پرونده همچنین نام ۱۹ تن دیگر به اتهام همکاری با این سه تن آورده شده است که نام برادران «دوندار» هم در بین این اسامی دیده می‌شود. پرونده برادران دوندار مظنون بمب‌گذاری شهر سوروچ، بدون آنکه دادگاهی برگزار شود، مختومه اعلام شد. «شیخ عبدالرحمان آلاگُز» که متهم اصلی شناخته شده فاجعه شهر سوروچ بوده، یکی از کسانی بوده که نام وی در میان ۱۹ متهم اعلامی آورده شده است.
ارسال نظر