بزرگ خاندان واگنر

برای آن دسته از علاقه مندان به آفرود و خودروهای شاسی بلند که بیشتر به دنبال اصالت خودرو در عین کارآیی هستند تا زرق و برق بسیای از خودروهای جدید، JEEP خودرویی است که هم اصالت دارد و هم کارآیی. اما نباید تصور کنید هر جیپی که در دهه‌های قبل ساخته می‌شد همان خودرو ۴ چرخ محرکی بود که مثل خودروهای نظامی فقط برای استفاده در شرایط سخت طراحی شده بود. زیرا جیپ همواره سعی کرده مدل‌هایی با امکانات رفاهی مناسب برای استفاده همزمان شهری و آفرود را در لیست فروشش داشته باشد.

تاریخچه

یکی از محصولات جیپ، SUV فول سایزی به نام Wagoneer است. این خودرو در اواخر سال ۱۹۶۱ طراحی و در سال ۱۹۶۲ راهی مراکز فروش جیپ شد. در سال‌های دهه ۴۰ شمسی که شرکت پارس خودرو کنونی با نام شرکت سهامی جیپ نماینده فروش محصولات این برند در ایران بود، واگنر را به ایران آورد و و چندی بعد تولید این خودرو با استفاده از قطعات CKD در ایران آغاز شد. در ابتدا واگنر در ایران با نام سیمرغ ساخته شد و پس از واگنر چهار سال مدل جدید آهو جایگزینش شد. طراحی خودرو را بروکس استیونس داده بود، کسی که در کارنامه کاری‌اش می‌توانید ساخت قطار تا موتورسیکلت هارلی دیویدسون را ببینید. واگنر در زمان معرفی به بازار، بیش از محصولات دیگر خودروسازان آن دوران مثل شورولت و جی‌ام‌سی از جنرال موتورز، اینترنشنال هاروستر و لندرور مورد توجه قرار گرفت. زیرا این خودرو فضایی لوکس‌تر از رقبای دیگر داشت و از همه مهم‌تر اینکه جیپ بهتر از هر خودروساز دیگری کارش را در ساخت شاسی بلندهای همه جا رو بلد بود. واگنر در واقع داشت پا جای پای مدل ویلیز استیشن می‌گذاشت که دیگر پیر شده بود و وقت بازنشستگی آن بود. با همه این احوال حتی ویلیز استیشن هم تا سال ۱۹۵۵ در خط تولید باقی ماند. پلت فرم واگنر در کد‌گذاری جیپ با دو حرف SJ شناخته می‌شود. طراحی این پلت فرم آنقدر خوب بود که مدل‌های واگنر به مدت ۲۸‌سال در خط تولید باقی ماندند تا لقب سومین خودرو آمریکایی را از نظر طول عمر تولید به خود اختصاص دهند. البته در همه این سال‌ها خودرو با استفاده از تکنولوژی‌های مختلف به روز می‌شد و حتی تغییراتی در شاسی هم ایجاد شد اما استخوان‌بندی اصلی خودرو مطابق با همان نمونه‌های اول بود.

شاید تصورش سخت باشد اما جیپ در سال ۱۹۶۳ و ۱۹۶۲ برای ساخت و فروش این خودرو حدود ۲۰ میلیون دلار هزینه کرد! در ابتدا پیشرانه ۸/ ۳ لیتری یا ۲۳۰ اینچ مکعبی ۶ سیلندر برای این خودرو در نظر گرفته شد. پیشرانه‌ای که در بعضی از منابع قدرتش ۱۳۳ اسب بخار و در بعضی دیگر ۱۴۰ اسب بخار بیان شده است. جالب است بدانید در واگنر سال ۱۹۶۳ کمربند ایمنی به‌صورت آپشن عرضه می‌شد، اما قطب نما از تجهیزات استاندارد این خودرو بود! مولفه‌های برتری جیپ نسبت به رقیبان آن دورانش را باید در بخش‌هایی مثل سیستم تعلیق جست‌و‌جو کرد. مهندسان جیپ برای این خودرو در محور جلو سیستم تعلیق مستقلی طراحی کردند. سیستمی که در خودروهای شاسی بلند آن دوران وجود نداشت. همچنین با پرداخت ۱۳۵ دلار می‌توانستید هر چهار چرخ خودرو را به ترمزهای دیسکی مجهز کنید. در سال ۱۹۶۴ کولر هم به جمع آپشن‌های این خودرو پیوست. همزمان با تولید مدل واگنر، جیپ مدل پیک آپ این خودرو را نیز با نام Gladiator تولید می‌کرد که بسیار هم مورد استقبال خریداران بود. این خودرو توسط شرکت سهامی جیپ وارد بازار ایران شد و هنوز هم می‌توان گاهی بعضی از آنها را در خیابان‌ها دید. در اواخر سال ۱۹۶۵ پیشرانه قدرتمند ۴/ ۵ لیتری یا ۳۲۷ اینچ مکعبی AMC نیز به لیست سفارشات اضافه شد و به این ترتیب می‌توانستید برای پیک آپ گلادیاتور این پیشرانه را سفارش دهید تا ۲۵۰ اسب بخار نیرو در اختیارتان قرار بگیرد. همچنین اگر یکی از خریداران این خودرو بودید می‌توانستید پیشرانه ۲۳۲ اینچ مکعبی را هم برای خودرو خود سفارش دهید. پیشرانه‌ای که به عقیده کارشناسان یکی از کم‌استهلاک‌ترین و کارآمدترین پیشرانه‌های آن دوران برای جیپ بود.

در سال ۱۹۶۵ مسوولان کمپانی با توجه به ثبت سفارش‌ها و نظرسنجی‌های صورت گرفته به این نتیجه رسیدند که سیستم تعلیق مستقل برای محور جلو و همچنین ترمزهای دیسکی مورد استقبال خریداران نبوده است و تصمیم به حذف آنها گرفتند. به این ترتیب محور جلو با دیفرانسیل یک تکه همچون عقب تعویض شد و ترمزهای کاسه‌ای با قطر ۱۱ اینچ روی خودرو نصب شدند، اما در سال ۱۹۶۶واگنر دوباره دستخوش تغییراتی شد. در این سال پیشرانه ۲۷۰ اسب بخاری نیز برای این خودرو قابل خرید بود. همچنین چراغ مطالعه، فرمان هیدرولیک قابل تنظیم، ترمز‌های قوی‌تر، سیستم تهویه مطبوع قدرتمند و...نیز به این خودرو اضافه شد. همچنین گیربکس اتوماتیک TH۴۰۰ سه سرعته هم با شیفتر در کنسول میانی در اختیار خریداران قرار داشت. جیپ این خودرو را که به نام سوپر واگنر معروف است، تا سال ۱۹۶۹ تولید کرد.

از سال ۱۹۶۸ پیشرانه ۳۵۰ اینچ مکعبی یا ۷/ ۵ لیتری جنرال موتورز که ساخت کمپانی بیوک بود، طی توافقی با AMC، در اختیار کمپانی جیپ قرار گرفت و تا سال ۱۹۷۱ این پیشرانه با قدرت ۲۳۰ اسب بخار در واگنر مورد استفاده قرار گرفت. این پیشرانه با تغییراتی که روی آن اعمال شد، می‌توانست در دور ۲ هزار و ۶۰۰ بر دقیقه، به ۴۶۱ نیوتن متر گشتاور دست پیدا کند که بسیار در خور توجه بود. سال ۱۹۷۱ مدلی از واگنر ساخته شد که دارای آپشن‌های ویژه از جمله طرح چوبی دور تا دور بدنه بود. این مدل که با کد X در شماره بدنه شناخته می‌شود، به Golden Line معروف است و حدود یک هزار دلار گران‌تر از مدل‌های معمولی این خودرو بود. در سال ۱۹۷۱ واگنر یک تغییر دیگر را نیز تجربه کرد. در این سال پیشرانه ۸ سیلندر ۳۵۰ اینچی بیوک از مدار تولیدات حذف شد و جایش را موتور ۸ سیلندر ۳۶۰ اینچ مکعبی AMC گرفت که ۴ دهم لیتر یا ۴۰۰ سی سی حجم بیشتری داشت. کمی بعد تر موتور قوی تر ۴۰۱ اینچ مکعبی با ۶/ ۶ لیتری نیز به لیست پیشرانه‌ها اضافه شد که بعد‌ها هر دو موتور در مدل چروکی نیز به کارگیری شدند. سال ۱۹۷۳ سامانه Quadra-Trac هم برای واگنر طراحی شد. به کمک این سیستم خودرو همیشه با حالت دو دیفرانسیل به حرکت در‌می‌آمد و از یک سرعت تعریف شده که احتمالا حدود ۴۰ کیلو‌متر در ساعت باشد، خودرو به حالت دیفرانسیل عقب در می‌آمد. به بیانی ساده‌تر استارت حرکت به‌صورت ۲ دیفرانسیل بود و بعد از رسیدن خودرو به سرعت ۴۰ کیلومتر در ساعت، دیفرانسیل جلو از مدار انتقال نیرو خارج می‌شد. این سیستم به خودرو کمک می‌کرد در شرایط برفی، سنگلاخی و... توانایی‌های حرکتی بالایی داشته باشد.

تغییرات واگنر پس از سال ۱۹۷۴ و افزایش کیفیت ساخت این خودرو از طرفی و نزدیک شدن چهره خودرو به مدل لوکس چروکی باعث شد خریداران اقبال بیشتری نسبت به این خودرو نشان دهند. انبوهی از آپشن‌ها مثل روکش چرمی و مخملی کابین، فرمان هیدرولیک و قابل تنظیم، صندلی‌های برقی، کروز کنترل، سیستم کوادرا ترک، قفل مرکزی و... باعث شده بود قیمت واگنر با همه آپشن‌هایش به اندازه یک کادیلاک بالا برود و به ۱۰ هزار و ۵۰۰ دلار برسد. با این همه در سال ۱۹۷۸ جیپ توانست نزدیک به ۲۹ هزار دستگاه از این مدل گران قیمت را به فروش برساند. اما در سال ۱۹۸۰ به دلیل اوج گرفتن بحران‌های انرژی که چند سالی خودروسازان با آن دست و پنجه نرم می‌کردند، فروش مدل واگنر هم کاهش یافت. هم زمان با عبور از شرایط بحرانی در سال ۱۹۸۳ فروش دوباره رو به رشد نهاد. این بار واگنر با ترمزهای دیسکی در هر چهار چرخ، گیربکس اتوماتیک، کاهش مصرف سوخت ومیزان آلایندگی برای موتور ۲۵۸ اینچ مکعبی کاهش یافت. مدل سال ۱۹۸۵ هم با تغییراتی در تریم داخلی و عایق بندی ساخته شد، ضمن اینکه کمک فنرهای جلو از نوع گازی به کارگیری شدند. واگنر سال ۱۹۸۶ باز هم به روز شد. سیستم صوتی قدرتمند، شیشه‌های محافظ‌دار برای اشعه مضر خورشید، سانروف، صندلی‌هایی با قابلیت تنظیم پشت سری، دما‌سنج ( آپشن)، تودوزی جدید و... از جمله تغییرات این خودرو در مدل ۱۹۸۶ بودند. همچنین به منظور افزایش قابلیت‌های حرکتی این خودرو، قفل دیفرانسیل هم در واگنر نصب شد، اما سرانجام مجهزترین واگنر در سال ۱۹۸۷ به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد ساخت این خودرو راهی بازار شد. این خودرو که از استایلی خاص برخوردار است، با پیشرانه ۳۶۰ اینچ مکعبی لاستیک‌های رادیال میشلن، سیستم صوتی با ۴ خروجی قوی و کیفیت دالبی، با تریم خارجی چوب نما، تریم داخلی چرمی با چرم کردوبا، کروز کنترل و... ساخته شد. از این خودرو تنها ۱۴ هزارو ۲۶۵ دستگاه خطوط تولید را ترک کردند که با توجه به تعداد تولید از جیپ‌های با ارزش به شمار می‌رود. از دیگر آپشن‌های این خودرو باید به رینگ‌های ۱۵ اینچی، سیستم ایرکاندیشن دوم، فرمان چرمی، ساعت دیجیتالی کوارتز، صندلی‌های چرم و مخمل، سانروف، جلوپنجره کرومی با هود، چراغ مه شکن جلو، قفل مرکزی شیشه‌ها و درب‌ها، فرمان قابل تنظیم، شیشه درب عقب برقی، شیشه‌های رنگی و...اشاره کرد. از سال ۱۹۸۷ یعنی درست زمانی که کرایسلر مالکیت جیپ را در دست گرفت، تا سال ۱۹۹۱ مدل Grand Wagoneer به تولید رسید. این خودرو علاوه بر همه آنچه مدل‌های قبلی داشتند، دارای رینگ‌های ۱۵ اینچی آلومینیومی و تزئیناتی از فلزات گرانبها بود. ساخت هر دستگاه از این خودرو بین ۵ تا ۶ هزار دلار برای کرایسلر سود به همراه داشت و خریداران هم برایش در لیست انتظار باقی می‌ماندند.


طراحی

استایل گرند واگنر برای ما ایرانی‌ها اصلا غریبه نیست. زیرا اندازه و سایز بدنه‌اش را بارها و بارها در مدل‌های آهو و سیمرغ در خیابان‌ها دیده‌ایم و بسیاری از ما حتی با این خودرو خاطراتی شیرین داریم. اما گرند واگنر به دلیل اینکه به تعداد بسیار کم (حدود 3 دستگاه) به بازار کشور وارد شد، احتمالا در خیابان باعث می‌شود سرهای زیادی به سمتش بازگردند. رنگ قهوه‌ای سوخته این خودرو در ترکیب با روکش‌های چوب نمای دور تا دور بدنه تداعی‌کننده یک خودروی کلاسیک با ارزش است که در قالب یک خودروی مدرن کلاسیک ( به نسبت سن و سال) جلوه می‌کند. قطعات استیل در نمای رو به رو و دور تا دور بدنه یادگاری از دوران طلایی صنعت خودروی آمریکا در دهه 50 میلادی هستند. در نمای عقب همان سادگی که در طرح کلی خودرو وجود دارد به چشم می‌خورد اما استفاده از پلیت کرومی و دیگر قطعات کرومی این قسمت را از سادگی خارج کرده و به سمت لوکس بودن سوق می‌دهد. یکی از زیباترین صحنه‌ها هنگامی اتفاق می‌افتد که ترمزگرندواگنر فعال می‌شود، زیرا در این لحظه دیدن رنگ قرمز تلق چراغ‌های عقب در زمینه تیره رنگ بدنه خودرو بسیار جذاب است.


کابین

داخل کابین همچون یک خودروی اشرافی پر است از چرم و جیر و قطعاتی که نمایی از چوب دارند. تقریبا پلاستیک کمترین نقش را در ساخت داخل کابین بازی می‌کند. آمپرهای دیجیتالی با رنگ آبی مایل به سبز با هر میزان نوری خوانا هستند. دورشمار موتور مثل علامت افزایش صدای تلویزیون به سمت راست و چپ حرکت می‌کند. در این خودرو کروز کنترل هم وجود دارد. چیزی که در بسیاری از خودروهای وطنی در سال ۲۰۱۶ دیده نمی‌شود. کنسولی در سقف قرار دارد که می‌توانید اشیائی مثل عینک را درونش قرار دهید و چراغ‌های مطالعه نیز در همین قسمت تعبیه شده‌اند. اهرم استفاده از کمک گیربکس در کنار صندلی راننده قرار دارد و مثل چروکی داخل داشبورد تعبیه نشده است. شاید یکی از اشکالات این خودرو نبود خروجی‌های کولر برای کابین عقب است که موجب گرم شدن این قسمت می‌شود. آنتن رادیو برقی است و در کابین عقب، یک رول چرمی برای کاور کردن قسمت محفظه بار نصب شده است.


فنــــی

خودروی مورد نظر ما در سال 1989 ساخته شده است و از این نظر دیگر در رده مدرن کلاسیک‌ها دسته‌بندی می‌شود. پیشرانه این خودرو از نوع 360 اینچ مکعبی 8 سیلندر بوده و قادر است 290 پوند گشتاور در اختیار راننده بگذارد. همچنین اسب‌های بخارش هم تا 165 بالا می‌آید. گیربکس این خودرو به 777 معروف است. این گیربکس را کرایسلر برای گرند واگنر تدارک دیده و در شتابگیری اولیه کمی نیاز به زمان دارد. مصرف سوخت خودرو نیز به حدود 20 لیتر در تردد شهری می‌رسد و این تازه در شرایطی است که کاربراتور خودرو دو دهانه بیشتر ندارد و مثل بسیاری از خودروهای آمریکایی 4 دهانه نیست. داستان حضور این خودرو در کشور نیز جالب است. پارس خودرو سال‌ها پیش تصمیم می‌گیرد که یک شاسی بلند لوکس تولید کند. پس سه دستگاه گرند واگنر را برای الگو‌برداری به کشور وارد می‌کند. اما بعد از توقف پروژه خودروها چند سالی در شرکت خاک می‌خورند و سرانجام در مزایده به فروش می‌رسند. به این ترتیب این خودروها به دست علاقه‌مندان واقعی رسیده و نگهداری می‌شوند. در پایان از همکاری آقای داریوش فرجی با ضمیمه دنیای ماشین تشکر می‌کنیم.