صنعت خودروسازی ایران، پس از صنعت نفت بزرگ‌ترین صنعت در ایران است. در سال ۲۰۰۹ ایران دوازدهمین خودروساز بزرگ دنیا و بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه شناخته شده بود.
در همین سال ایران از لحاظ سرعت رشد صنعت خودرو مقام پنجم دنیا را پس از چین، تایوان، رومانی و هند کسب کرد. پس از توافق هسته‌ای و امید به اجرایی شدن برجام و همچنین آمدورفت نمایندگان خودروسازان بزرگ خارجی به ایران این شائبه در ذهن مردم به‌وجود آمده است که خودروهایی ارزان‌قیمت تولید مشترک خودروسازان ایرانی و خارجی به بازار عرضه خواهد شد. بر این اساس انتظارات به‌گونه‌ای شکل گرفته که عده‌ای از خرید خودرو چشم پوشیده‌اند. هرچند اگر خودروسازان خارجی در ایران سرمایه‌گذاری کنند امکان تولید خودرو ارزان‌ قیمت دور از ذهن نیست، اما این مساله در شرایطی است که حتی در صورت رفع تحریم‌ها و نهایی شدن توافق به زمانی معقول نیاز است تا خودرو تولید مشترک ایرانی با طرف‌های خارجی به بازار عرضه شود. در این گزارش به چشم‌انداز این صنعت در کشور پرداخته شده است.

ماه گذشته بانک جهانی در گزارشی ۳۴ صفحه‌ای به حذف تحریم‌های ایران و تاثیرات متقابل آن بر اقتصاد جهانی پرداخت که در این گزارش به چشم‌انداز صنعت خودرو نیز نگاهی ویژه شد. در گزارش بانک جهانی آمده است: صنعت خودرو ایران علاوه بر کاهش سرعت رشد در طول سالیان تحریم دچار یک جابه‌جایی بنیادی شد به‌طوری که خودروسازی، در کنار نفت و مسکن در کشور بیش از سایر بخش‌ها افت کردند. با لغو تحریم‌ها امید بسیاری می‌رفت که این بخش شاهد توسعه و رشد باشد. براساس پیش‌بینی بانک جهانی بخش عمده ورود سرمایه خارجی به سمت بخش نفت، انرژی و پس از آن صنایع خودروسازی هدایت خواهد شد. آمارها نشان می‌دهند بر اثر تحریم‌ها در فاصله ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ تولید در بخش خودروسازی به نصف کاهش صنایع خودروسازی ایران که از شرکت‌های عمده ، ایران خودرو و سایپا و گروه بهمن تشکیل شده است یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های صنعتی کشور را تشکیل می‌دهد و بیش از ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی مربوط به آنهاست.

بعد از تشدید تحریم‌ها در ۲۰۱۲ ، آمار تولید خودرودر ایران شدیدا افت کرد و به هفتصد هزار خودرو در سال رسید درحالی‌که پیش از تحریم‌ها این رقم یک میلیون و ششصد هزار دستگاه بود. دلایل اصلی کاهش رشد صنایع خودروسازی عبارت هستند از افزایش قیمت ارز که هزینه قطعات و اجزای وارداتی را افزایش می‌دهد و ممنوعیت واردات مواد و تجهیزات مورد نیاز این صنعت. به‌دلیل این تنگناها درآمدهای حاصل از فروش خودرو به نصف کاهش یافت و برای صنایع خودروسازی سالانه میلیاردها دلار هزینه ایجادکردند. اطلاعات و داده‌های دقیق در دست نیست ولی تخمین‌ها حاکی از آن است که کاهش میزان تولید خودرو منجر به تعلیق نیروهای کار در این بخش شد که ۴ درصد از نیروی کار کشور را تشکیل می‌دهد و یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اشتغالزای ایران به حساب می‌آید. صنعت خودروسازی امروزه در جهان یک صنعت سرمایه‌بر است و به همین دلیل نیروی کاری زیادی در این حوزه مشغول به‌کار نیست؛ به ازای هر یک میلیون خودرو ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر در صنعت خودروسازی مشغول به کار می‌شوند.

در صورت لغو تحریم‌ها و ازسرگیری همکاری شرکت‌های بین‌المللی با ایران، انتظار می‌رود که تولید خودرو جهش داشته و ظرف مدت دو سال به مقادیر نزدیک به آمار پیش از تحریم برسد.

منبع: گزارش بانک جهانی