باقلا مفید، گاهی کشنده!

عاطفه چهره‌گشا

دو نوع باقلا داریم، باقلای تازه، طبعی سرد وتر دارد و باقلای خشک طبعی سرد و خشک. این گیاه سرشار از ویتامین‌های آ و ب و ث و املاح معدنی ازجمله آهن، آهک و فسفر است. این گیاه برای درمان کم خونی بسیار مفید است. باقلا حاوی مواد مغذی لازم برای بدن از جمله فسفر، پتاسیم، ویتامین K و آهن است و همچنین منبع عالی تیامین است که برای حفظ عملکرد طبیعی سیستم عصبی ضروری است. ویتامین A موجود در آن برای سلامت پوست، تقویت بینایی و رشد استخوان ضروری است. مقدار زیاد پتاسیم در باقلا به بدن کمک می‌کند تا فشار خون را در حد طبیعی حفظ و عملکرد قلب را تنظیم کند. فسفر موجود در این گیاه برای شکل‌گیری استخوان و دندان مهم است و به بدن در بهره‌گیری از ویتامین کمک می‌کند. منبع غنی فیبر است. فیبر به سیستم گوارشی کمک می‌کند تا غذا سریع‌تر هضم شود. باقلا، کم کالری و بدون کلسترول است و اسیدآمینه آن نقش انتقال‌دهنده عصبی را در مغز ایفا می‌کند. باقلا حاوی فسفر قابل‌توجهی است که برای گروه سنی کودکان، تقویت‌کننده مناسبی از لحاظ بهره هوشی است. علاوه‌بر پروتئین و فسفر، باقلا حاوی مقدار متوسطی آهن و روی است و در طب سنتی از آن به‌منظور درمان سرفه‌های خشک، تمیز کردن دستگاه گوارش، روماتیسم و حتی میگرن استفاده می‌شود. در صورتی که باقلا با پوست مصرف شود مقدار قابل‌توجهی فیبر وارد بدن می‌کند که می‌تواند در کاهش چربی‌های خون و درمان یبوست موثر باشد. ضمنا باقلا دارای ماده‌ای به‌نام فیتین Phytine است که بسیار مغذی و تقویت‌کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین می‌کند و غذای خوبی برای دوران نقاهت است.

مناسب برای کم‌خون‌ها

باقلا یکی از منابع عالی فیبر و پروتئین به حساب می‌آید و مصرف آن همراه با برنج، تمامی پروتئین‌ها و ‌اسیدهای آمینه ضروری بدن را تامین می‌کند. کلسیم و پتاسیم موجود در باقلا از بروز پوکی استخوان جلوگیری کرده و به کنترل فشارخون بالا کمک می‌کند. این دانه همچنین سرشار از آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین K، ویتامین B و اسیدفولیک است، بنابراین برای رفع کم‌خونی هم مفید است البته به شرطی که نسبت به آن حساسیت نداشته باشید. گل آن نیز طبع گرم دارد. ارزش غذایی باقلای خشک شده نیز بیشتر از باقلای تازه است اما ویتامین C باقلای تازه بیشتر است.

گل مفید

نه‌‌تنها باقلا بلکه گل آن نیز فواید خاص خود را دارد. جهت بهره‌مندی از این خواص می‌توانید ۳۰ تا ۶۰ گرم گل باقلا را در یک لیتر آب ریخته و اجازه دهید به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد سپس آن را از صافی عبور دهید و یک فنجان از آن بنوشید. این نوشیدنی ضدتشنج و ادرارآور است، همچنین به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند و برای قولنج‌ها و دردهای کلیوی مفید است. بیماران مبتلا به میگرن، رماتیسم، نقرس و درد مفاصل نیز می‌توانند از آن بهره ببرند.

خواص باقلا

باقلا خواص جسمی و حتی روحی بسیار زیادی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تقویت‌کننده قوای جنسی است.

- ویتامین A موجود در آن باعث تقویت بینایی می‌شود.

- فسفر آن به تقویت بهره هوشی کمک می‌کند.

- باعث کاهش خستگی‌های جسمی و فکری و رفع ضعف اعصاب می‌شود.

- برای درمان رماتیسم، درد مفاصل و سیاتیک مفید است.

- باعث کاهش ورم پروستات می‌شود.

- باعث افزایش نیرو و قوت بدن در دوران نقاهت می‌شود.

- مصرف مخلوط باقلا با روغن بادام و قند به رفع گرفتگی صدا و پاکسازی ریه کمک می‌کند.

- برای رفع ورم سینه قبل از قاعدگی یا بعد از شیردهی، باقلا را با آرد جو، سرکه و نعناع مخلوط کرده و بپزید، سپس آن را له کرده و روزی دو بار روی ناحیه متورم قرار دهید. این کار را برای سایر نواحی متورم بدن نیز می‌توانید انجام دهید.

دوست دار دستگاه گوارش

باقلا در مقایسه با سایر حبوبات بیشترین فیبر غذایی را دارد و باعث تسریع در هضم غذا می‌شود به‌خصوص اگر همراه با پوست مصرف شود. علاوه‌بر این، مصرف فیبر باعث تنظیم سطح قند خون می‌شود و به همین دلیل برای افراد دیابتی نیز مفید است. فیبر خطر ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش را هم کاهش می‌دهد و به سم‌زدایی بدن از مواد مضر کمک می‌کند. مصرف باقلای پخته همراه با سرکه و آب نیز در درمان اسهال مزمن موثر است. این دانه همچنین باعث تسکین و درمان زخم معده و رفع حالت تهوع و استفراغ می‌شود اما به یاد داشته باشید برای آسان‌تر شدن هضم آن باید ابتدا باقلا را برای ۲۴ ساعت در آب خیس کرده و بعد بپزید.

فاویسم یا فابیسم FAVISM

«فاویسم» یک بیماری‌ «ارثی خونی» است که به علت کمبود یکی از آنزیم‌های گلبول قرمز ایجاد می‌شود. کمبود آنزیم گلوکز - ۶- فسفات دهیدروژناز موجب همولیزگلبول‌های قرمز خون می‌شود. این آنزیم نقش مهمی در احیای اکسیدان‌های تولید شده در داخل گلبول قرمز دارد. بنابراین وقتی کودک مبتلا به کمبود این آنزیم باشد و در معرض اکسیدان قرار گیرد دچار همولیز و در اصطلاح مبتلا به فاویسم شده است. فاویسم یک نقص مغلوب وابسته به x است، بنابراین بیشتر در مردان دیده می‌شود. این بیماری زمانی در خانم‌ها بروز می‌کند که هر دو کروموزوم x ژن مورد نظر را نداشته باشد. ممکن است این افراد از بدو تولد با زردی و تخریب زودرس گلبول‌های قرمز روبه‌رو شوند. گاهی وقتی نوزادی به دنیا می‌آید، علت زردی وی کمبود این آنزیم شناخته می‌شود و گلبول‌های قرمز افراد مبتلا به جای عمری ۱۲۰ روزه، به‌علت نبود سیستم پلیسی و دفاعی در مقابل عوامل مخرب داخل سلولی و حتی خارج سلولی، ناتوان بوده و عمرشان به ۱۲ روز کاهش پیدا می‌کند که یکی از این عوامل مخرب، گیاه باقلاست. در صورتی که گلوتاتیون( ترکیب پروتئینی موجود در خون) انرژی کافی نداشته باشد، بدن سیستم ایمنی خود را از دست داده و باعث کوتاهی عمر گلبول‌های قرمز خون می‌شود که به این پدیده همولیز (تخریب سلول‌های خونی)‌ گفته می‌شود.

شبیه و متفاوت از هپاتیت

زردی ناشی از بیماری فاویسم با هپاتیت متفاوت است، چراکه رنگ‌پریدگی و کم‌خونی در فاویسم ناشی از پارگی گلبول‌های قرمز است، در حال که زردی در هپاتیت به علت دفع صفرا از کبد است. بی‌شک ریشه این دو بیماری با آزمایش خون در بیمار مشخص خواهد شد. عفونت‌ها ازجمله مهم‌ترین عواملی به حساب می‌آیند که سبب شعله‌ور‌شدن این بیماری می‌شوند. به همین دلیل ممکن است در برخی افراد ابتلا به بیماری‌هایی چون هپاتیت B منجر به بروز علائم فاویسم چون کم‌خونی شدید شود؛ بروز چنین علائمی نشان‌دهنده آن است که شخص، عامل بروز بیماری فاویسم را نیز در خود دارد. درمان فاویسم در بسیاری موارد با تزریق خون به بیمار همراه است و در صورت بروز نارسایی کلیه، دیالیز نیز توصیه می‌شود. به هرحال بهترین درمان برای فاویسم، پیشگیری از بروز علائم آن و عدم مصرف و مواجهه با عوامل محرک بیماری است.

تشدیدکننده‌های فاویسم

نه‌تنها باقلا، بلکه برخی داروها مانند آسپیرین با دوز بالا، داروهای ضد مالاریا، برخی آنتی بیوتیک ها، نفتالین، حنا و عوامل عفونی می‌توانند گلبول‌های قرمز را تخریب کنند. یک فوق‌‌تخصص خون با بیان این مطلب، در ادامه با اشاره به نشانه‌های بالینی این بیماری خاطرنشان می‌کند: کم‌خونی، ضعف و بی‌حالی، زردی (ناشی از ازدیاد بیلی روبین)‌، رنگ‌پریدگی و دفع ادرار به رنگ چای کدر و پررنگ (به‌دلیل دفع هموگلوبین از طریق لوله‌های ادراری)‌ می‌تواند از علائم این بیماری باشد که معمولا این بیماری کشنده نیست و گهگاه در سنین ۳۰ الی ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شود؛ ولی در موارد شدید که بیماری از بدو تولد بروز می‌کند، می‌تواند منجر به بروز برخی از مشکلات جدی شود.

فاویسم درمان ندارد

این بیماری درمان قطعی ندارد و تنها اقدام موثر، پیشگیری از بروز حمله همولیز با پرهیز از مواجهه با مواد اکسیدان و در صورت بروز حمله مراجعه سریع به پزشک جهت اقدامات نگهدارنده و حمایتی جهت پیشگیری از عوارض همولیز است. دکتر رضوی می‌گوید: فردی که دچار همولیز می‌شود، پس از تخریب گلبول‌های قرمز خونش، گلبول‌های قرمز جوان وارد گردش خونش می‌شوند که همین پدیده جوان شدن گلبول‌های قرمز خون، بیماری را کنترل می‌کنند و افراد بستری در بیمارستان بیشتر از نظر میزان آب و نمک خون، مورد کنترل قرار می‌گیرند و در صورت نیاز، به آنها خون تزریق می‌شود. زمانی که بیماری فاویسم در یک کودک تشخیص داده می‌شود، وظایف والدین آن کودک در قبال پیشگیری از همولیز بیمارشان افزایش می‌یابد. والدین باید کاملا با نام داروهایی که ممکن است باعث همولیز خون شوند آگاه شوند و برای این کار پزشکان توصیه می‌کنند لیست داروهای مضر به‌طور کتبی به آنها داده شود و در صورت مراجعه به پزشک دیگر یادآور شوند که کودک آنها مبتلا به فاویسم است. همچنین این‌گونه افراد از مصرف باقلا باید پرهیز کنند. همان‌طور که عنوان شد عفونت‌های بدن نیز برای افراد مبتلا به فاویسم خطرناک است و باعث همولیز خواهد شد. پس این گونه افراد باید از بروز بیماری‌های عفونی نیز پیشگیری کنند.

باقلا مفید، گاهی کشنده!