نقش بازاریابی و مدیریت بازرگانی در اقتصاد شهری
محمدحسین خروطی*
حذف شهرداری‌ها از فهرست دریافت‌کنندگان بودجه، این نهادهای عمومی را طی سال‌های اخیر با چالش کسب درآمد و تطبیق میزان دریافت‌ها و خرج‌کردها مواجه کرده است.

شهرداری در جایگاه سازمانی که از گهواره تا گور به شهروندان خدمات ارائه می‌دهد و مجبور است، ده‌ها کار عمرانی و اجتماعی و فرهنگی را به شهروندان عرضه و مدیریت کند، به‌طور قطع بدون بهره‌مندی از یک درآمد پایدار و مستمر نمی‌تواند به ایفای نقش خود بپردازد.
در مشهد، جایی که قلب جهان تشیع در آن می‌تپد و هرسال میلیون‌ها مسافر داخلی و خارجی را پذیرایی می‌کند، اداره امور شهر کاری سخت‌تر و طاقت‌فرساتر است.
زائر از شهرداری مشهد، شهر تمیز، امکانات به‌روز، حمل و نقل مطلوب، مراکز تجاری دلپسند، مراکز تفریحی جذاب و چشم‌نواز می‌خواهد، در عوض شهرداری این کلان‌شهر، سهمی از بودجه ملی برای ارتقاء سطح رضایت‌مندی و پاسخ به این مطالبات ندارد. از سوی دیگر، برخی از شهروندان مشهدی براین باورند که شما پولی که من برای دریافت خدمات و امکانات بهتر می‌پردازم را خرج زائر می‌کنید.

در کنار این دو مقوله پیشنهاد پرقدمت شهرداری مبنی بر کسب عوارض مناسب از واحدهای مرتبط با زوار نیز معطل مانده و به جز موارد محدود، مثل قطار شهری و یا پروژه اطراف حرم، چشم‌اندازی برای دریافت نقدینگی اثرگذار از سوی دولت نیست.

با این تصویر، روشن است که باید طرحی نو درانداخت و شیوه‌ای تازه اتخاذ کرد. به نظر می‌رسد یکی از حیاتی‌ترین و فوری‌ترین کارها برای کاهش این معضل، شناسایی ظرفیت‌ها و تقویت بازاریابی در شهرداری با هدف افزایش درآمدهاست. پیشنهاد روشن، تشکیل کمیته بازاریابی و بکارگیری افراد متخصص و برخوردار از توانایی بالا در مذاکرات است.
کلان‌شهری که برای مدیریت آن باید 2 تا 3 هزار میلیارد تومان درآمد داشت، باید مباحث مهمتری را پیگیری کند که برخی از آن‌ها عبارتنداز:

1. جذب سرمایه ایرانی‌های خارج از کشور
۲. جذب سرمایه‌گذاران خارجی در پروژه‌های شهری
3. جذب سرمایه ایرانی‌های داخل کشور که ارادتمند امام رضا (ع) و علاقمند به توسعه و رشد مشهدالرضا هستند که این امر یکی از مصادیق واضح جذب سرمایه‌های خرد مردمی می‌باشد.
۴. مشارکت شهرداری در احداث پارکینگ‌های طبقاتی
در این زمینه بازاریاب‌های شهرداری که قطعا باید فرهیخته، تحصیل‌کرده و بهره‌مند از دانش داد و ستد و مذاکره اقتصادی باشند بایستی مخاطبان خود را در موارد ذیل توجیه کنند.
۱. توجیه سرمایه‌گذاری در مشهد با توجه به ظرفیت این شهر و افزایش زوار ایرانی و خارجی

۲. امنیت سرمایه‌گذاری در مشهد از طریق تضمین استانداری و قوه قضاییه
3. ارائه مشوق‌های مناسب از سوی شهرداری در زمینه صدور پروانه و حقوق متعلقه
۴. ارائه تصویری شفاف از جاذبه گردشگری این شهر در حوزه زیارت، درمانی، سیاحتی، مشاهیر و...
5. ارائه فهرستی از نیازهای موجود از مراکز درمانی، تفریحی، خرید، هتل و....
۶. آمادگی شهرداری برای مشارکت همه‌جانبه و وفادارانه با پروژه‌ها

این الگو و ایده اگر اجرایی شود، قادر است در درازمدت، علاوه بر تبدیل مشهد به عنوان شهری سرمایه‌پذیر و برخوردار، گره کور شهرداری در زمینه درآمد را نیز باز کند.
آنچه کاملا قابل درک است، این است که مشهد در چشم‌انداز 20 ساله خود، سهم قابل‌توجهی از گردشگر خارجی را به سوی خود می‌کشاند و در این راستا حداقل نیاز به ساخت 20 تا 30 هتل 5 ستاره دارد و البته در هر نقطه شهری خود به چند مرکز تجاری مثل مراکز خرید بزرگ و سرآمدی که امروزه در این کلان‌شهر می‌باشد ، نیازمند است هرچند که تعداد آن‌ها بسیار اندک است.

ورود بخش خصوصی برای تقویت حمل و نقل شهری هم از موارد سودده و جذاب است که اگر چاره‌اندیشی نشود، مشکلات کمرشکن خود را آشکار خواهد ساخت. بنابراین هرچه زودتر این کمیته راه‌اندازی و کار خود را شروع کند، مجرب‌تر و قوی‌تر می‌تواند در آینده نقش مهم و جایگاه حساس خود را نشان دهد.

*کارشناس‌ارشد مدیریت بازاریابی