اهدای لذت کتاب

ترجمه: بهنام ناصح

تابستان به پایان رسید و با بازگشایی مدارس، بسیاری از خانواده‌ها نگران تحصیل فرزندانشان هستند و شاید به همین دلیل ترجیح می‌دهند فرزندانشان کمتر سراغ مطالعات غیر درسی بروند، ولی لازم است یادآور شویم که شیفتگی به کتاب یکی از بهترین ویژگی‌‌هایی است که می‌توانید به کودکانتان هدیه بدهید. یافته‌ها نشان می‌دهند بچه‌هایی که برای لذت بردن، کتاب می‌خوانند به احتمال زیاد در مدرسه بهتر از پس تکالیفشان بر می‌آیند؛ پس هرچه زودتر شروع کنید بهتر است. اما این شیفتگی خود به‌خود به وجود نمی‌آید. بدیهی است که در ابتدا باید دوشادوش آنها در این راه قدم بردارید و با راهنمایی آنها را به این کار تشویق کنید. انتخاب کتاب مناسب برای خردسالان و راهنمایی برای انتخاب خودانگیخته در نوجوانان با شگردهای مختلفی همراه است، به نحوی که کودک و نوجوانتان ضمن اینکه احساس کند استقلال رای‌اش حفظ شده، با اختیار به سمت آثاری سوق یابد که از مطالعه آن لذت می‌برد.

برای این‌کار چه خوب است زمانی بی‌دغدغه را فقط به خردسالان و کودکانتان برای انتخاب و مطالعه کتاب اختصاص دهید؛ این‌گونه آنها یادخواهند گرفت از کتاب لذت ببرند و می‌آموزند به تدریج سطر به سطر و صفحه به صفحه جذب مطالعه شوند. این بهترین شیوه برای پی‌ریزی آموزش مطالعه است. حتی بعد از اینکه آنها آموختند برای خودشان کتاب بخوانند، همچنان از این‌که برایشان کتاب بخوانید لذت می‌برند چون به آنها اجازه می‌دهید از محتوای داستان‌هایی که هنوز شاید برای مطالعه‌‌شان به مهارت بیشتری نیاز دارند و قادر نیستند از پس خواندش برآیند لذت ببرند. اما چطور می‌توان از بی‌شمار کتاب فوق‌العاده‌ای که روی زمین وجود دارد تعدادی را برای آنها انتخاب کنیم؟ برای این‌کار می‌توانید پیشنهادهای «گرتا پترسون» کتابدار بچه‌ها برای انتخاب کتاب برای خردسالان ۳ تا ۷ سال و پیشنهادهای «بورلی همفری» برای انتخاب کتاب برای کودکان ۷ تا ۱۱ سال را بخوانید.

انتخاب کتاب برای 3 تا 7 ساله‌ها

کتاب‌هایی را انتخاب کنید که فکر می‌کنید کودکتان از آن لذت می‌برد و مهم‌تر از آن اجازه بدهید خودشان انتخاب کنند. بچه‌هایی که از خواندن لذت می‌برند به مراتب احتمال این‌که به خواندن ادامه دهند بیشتر است. به یاد داشته باشید که اگر فهمیدند کتابی را دوست ندارند لازم نیست آن را به پایان برسانند و هرگز آنها را مجبور نکنید به مطالعه ادامه دهند، فقط به این دلیل که شما فکرمی‌کنید باید این کار را انجام دهند.

1-علاقه‌مندی‌ها

بعضی بچه‌ها عاشق داستان‌های ترسناکند، بعضی دیگر ترجیح می‌دهند داستان‌های خنده‌دار بخوانند و تعدادی هم دنبال یک سری داستان‌ها یا نویسندگان مورد علاقه‌شان هستند. برخی بچه‌ها، به ویژه پسرها، ممکن است کتاب‌های واقع‌گرایانه را ترجیح دهند، بچه‌هایی که با خواندن مشکل دارند ممکن است داستان‌های فکاهی یا داستان‌های کوتاه را ترجیح دهند. نوزادان و کودکان نوپا کتاب‌هایی را که رنگ‌های روشن یا آن‌هایی را که مطالب با وزن و قافیه دارند یا آن‌هایی را که سر و صدا تولید می‌کنند یا لمس‌کردنی هستند دوست دارند.

2- سن و سال

نوزادان و کودکان نوپا عاشق کتاب‌های مصور و نقاشی شده هستند، خوانندگان مبتدی داستان‌های کوتاه با تصویر را دوست دارند و کودکان حدود هفت ساله مایلند کتاب‌هایی با فصل‌های کوتاه را بخوانند. برخی کتاب‌ها در پشت جلد راهنمای سن دارند ولی به یاد داشته باشید که آن ها فقط یک راهنما هستند و ممکن است برای خوانندگان با مهارت مطالعه بالا خیلی ساده باشند یا برای بعضی بچه‌هایی که برای خواندن تلاش می‌کنند خیلی دشوار باشند ولی به هر حال می‌توان به‌عنوان ملاکی برای خواندن به آن توجه کرد.

3- توانایی

آیا کلمات استفاده شده در کتاب متناسب با توانایی و مهارت خواندن فرزندتان است؟ بسیاری از معلمان توصیه می‌کنند اگر بیش از پنج کلمه سخت در یک صفحه (هر صفحه‌ای به‌عنوان نمونه) برای خواننده مبتدی وجود داشته باشد، آن کتاب بیش از حد دشوار محسوب می‌شود. فکر خوبی نیست که به فرزندتان فشار بیاورید کتابی را که هنوز آمادگی خواندش را ندارد مطالعه کند. این می‌تواند ملاک خوبی برای کتاب خواندن به ویژه گروه سنی خردسال باشد.

4- نویسندگان و مجموعه‌های محبوب

وقتی کودک شما به نویسنده یا مجموعه‌‌ای از کتاب‌ها خو کرده است، انتخاب کردن کتاب آسان است ولی زمانی که همه آنها خوانده شده آن وقت چه اتفافی می‌افتد؟ کتابداران کتابخانه یا کتابفروشی محله‌تان می‌توانند کتاب‌های مشابهی را به شما پیشنهاد کنند.

5- به کتاب خوب نگاه کنید

آیا روی جلد، شما و کودکتان را ترغیب می‌کند که کتاب را انتخاب کنید؟ آیا معرفی روی جلد کتاب، شما را ترغیب می‌کند فرزندتان آن را بخواند؟ آیا چاپ آن واضح و فاصله نوشته‌ها خوب است؟ آیا تصاویر روشن و رنگی هستند؟ آیا داستان به آسانی خوانده می‌شود؟ یک صفحه را اتفاقی نگاه کنید و ببینید آیا سبکش را دوست دارید و حدس می‌زنید کودکتان آن را بپسندد؟ اگر دنبال داستانی هستید که قبل از خواب آن را برای بچه بخوانید سعی کنید برای امتحان بخشی از آن را با صدای بلند بخوانید.

6- یادداشت‌ها و نقد‌های کتاب

روزنامه‌ها و مجلات گاهی یادداشت‌هایی برای بررسی کتاب‌های کودکان منتشر می‌کنند که می‌توان از آنها بهره برد. همچنین کتابفروشی‌های آنلاین و وبسایت‌های ناشران منابع خوبی برای شناخت آثار تازه انتشار یافته است.

7- گروه‌های کتاب

کتابخانه‌های محلی، مدارس یا کتابفروشی‌ها ممکن است گروه‌هایی مانند دیگر گروه‌هایی که در این روزها در فضاهای مجازی دیده می‌شود برای معرفی و نقد کتاب کودک ایجاد کرده باشند که در آن بچه‌ها درباره کتاب‌های مورد علاقه‌شان با هم صحبت می‌کنند. در چنین محیط‌هایی نیز می‌توان با آثار تازه آشنا شد و از این‌گذشته اینکه فرزندانتان در معرفی و نقد کتاب مشارکت دارند، احتمالاً برای مطالعه بیشتر تشویق شوند.

8- توصیه دیگران

با والدین‌دیگر، بچه‌ها و معلم‌ها صحبت کنید یا از کتابفروشی‌ها یا کتابداران محلی درباره کتاب‌های جدید و مناسب پرس‌وجو کنید. گاه از میان این توصیه‌ها با توجه به شناختی که به مرور از سلیقه‌ها حاصل می‌شود، می‌توان کتاب‌های خوبی انتخاب کرد.

9- کتابخانه‌ها

فوق‌العاده است اگر تعداد زیادی کتاب داشته باشید و آثار زیادی در جای‌جای خانه موجود باشد ولی این کار خیلی خرج بر می‌دارد. اگر به عضویت کتابخانه درآیید می‌توانید کتاب‌های مختلفی را رایگان امتحان کنید یا در جلسات داستان‌خوانی شرکت کنید. ممکن است فهرست کتاب‌های پیشنهادی که در اکثر کتابخانه برای ایام خاص مثل تابستان ارائه می‌شود یا مسابقات کتابخوانی یا بعضی جایزه‌های مرتبط با مطالعه که برای کودکان در نظر گرفته می‌شود به علاقه‌مند کردن آنها به کتاب‌خوانی موثر باشد.

انتخاب کتاب برای 7 تا 11 ساله‌ها

حالا که پسر یا دخترتان به سن نوجوانی رسیده‌اند امیدواریم با اطمینان بیشتری مطالعه کنند و ذائقه مطالعاتی‌شان را گسترش دهند. مهم است که هدایت و حمایت شما به نحوی باشد که در انتخاب کتاب مستقل‌تر عمل کنند و ریسک بیشتری در انتخاب‌هایشان بپذیرند. توصیه‌هایی که در پی می‌آید به گسترش دامنه مطالعات آنها کمک خواهد کرد ولی از یاد نبرید که هنوز برای این سن، مطالعه پاسخی به نیاز سرگرم شدن است.

1-کتابخانه

با نوجوانان خود مرتب به کتابخانه محله سری بزنید. کتابخانه‌ها مکان‌های ایده‌آلی برای آن‌هاست تا در آنجا با کتاب‌ها و ژانرهای جدیدی، خارج از انتخاب‌های متعارف خود آشنا شوند. همچنین کتابدارها می‌توانند با توصیه‌های خوب در زمینه آثار منتشر شده چاپی، صوتی و آنلاین به آنها در انتخاب آثار کمک کنند.

2- کتابفروشی‌ها

دیدار از کتابفروشی‌ها می‌تواند بسیار ارزشمند باشد چون به کودکتان اجازه می‌دهد تا زمانی که دوست دارد در کتابفروشی بچرخد تا کتاب مورد نظرش را انتخاب کند. بررسی کنید اگر نویسنده‌ کودکی در منطقه‌تان جشن امضای کتاب دارد فرزندتان را به آنجا ببرید چون همیشه کتاب امضا شده توسط نویسنده به دلایل مختلف برای مطالعه هیجان‌انگیزتر است.

3- خواندن یادداشت‌ها و نقدها

کودکتان را تشویق کنید که یادداشت‌های نوشته شده درباره کتاب‌ها را در فروشگاه‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و تلویزیون دنبال کند. معمولا در چنین مکان‌ها و وبلاگ‌های مربوطه پیشنهادهای خوبی برای مطالعه کتاب برای گروه‌های مختلف سنی وجود دارد.

4- نویسندگان محبوب

نویسندگان و وبسایت‌های کتاب کودک فوق‌العاده‌ای وجود دارند که می‌توانید با معرفی آنها به کودکانتان از این کار لذت ببرید. نویسندگانی که مطمئنید آنها آثارشان را خواهند پسندید.

5- گزیده متن و تبلیغات

همان‌طور که فیلم‌ها برای تبلیغ خود تریلر و فیلم‌های تبلیغاتی کوتاه درست می‌کنند، بسیاری از نویسندگان و ناشران هم در حال حاضر بخشی از کتاب یا متن صوتی آن را در فضاهای مجازی منتشر می‌کنند. چنین متن‌هایی می‌تواند به کودکان و نوجوانانتان در انتخاب کتاب کمک کند.

6- فیلم‌های اقتباسی

اگر به دیدن فیلمی بر اساس یک کتاب بروید ممکن است درباره اینکه کتاب بهتر بوده یا فیلم صحبت کنید. این می‌تواند موضوع خوبی برای صحبت کردن درباره ترجیح اثر سینمایی به نسخه کتابی آن باشد. برای همین قبل از تماشای چنین فیلم‌هایی که برای بچه‌ها ساخته می‌شود ابتدا آنها را به خواندن کتاب آن تشویق کنید، بعد به دیدن فیلم بروید.

7- کتاب‌های تصویری

ممکن است تصور کنید برای این گروه سنی لزوما نیاز به کتاب‌های تصویری نیست. با این حال کتاب‌های مصور چالش‌برانگیزی برای این گروه وجود دارد که می‌توانند بدون خواندن متن زیاد از مطالعه آن لذت ببرند.

8- رمان‌های گرافیکی و کمیک

برخی رمان‌های محبوب گرافیکی (کمیک استریپ) مناسب چنین سنی تولید می‌شود. آثار کمیک استریپ با استقبال جهانی روبه‌روست و از آنجا که هر چیزی که آنها را به خواندن تشویق کند، چیز خوبی محسوب می‌شود چنین آثاری هم می‌تواند مفید باشد. به ویژه اینکه برخی از آنها به‌صورت سریالی منتشر می‌شودو می‌توان انتظار داشت در زمان مقرر مطالعه را پی بگیرند.

9- تشکیل باشگاه کتاب

اگر فرزندتان همبازی‌هایی دارد چه بسا بتوانند یکدیگر را به خواندن کتاب‌هایی که از مطالعه آنها لذت می‌برند تشویق کنند. با تشکیل جلساتی آنها می‌توانند درباره شخصیت های داستان‌ها و اینکه چرا از کتاب خوششان آمده با یکدیگر صحبت کنند. برای تشویق آنها به مطالعه می‌توانید برای راه‌اندازی چنین جلساتی به آنها کمک کنید.

10- تشویق برای خواندن کتاب‌های خاطره‌انگیز

اگر در کودکی کتابی را خوانده و پسندیده‌اید چرا آن را به کودکان پیشنهاد نمی‌دهید؟ بسیاری از آثار کلاسیک کودکان از زمره این آثار هستند؛ آثاری که فرای زمان و مکان می‌تواند برای همه کودکان جذاب باشد.

منبع: www.oxfordowl.co.uk

اهدای لذت کتاب