تبسم لطیفی، بنیانگذار مامان‌پز و فارغالتحصیل دانشگاه صنعتی شریف از راه‌اندازی کترینگش می‌گوید:
استارت‌آپی در بقچه رنگی
مژگان میرزایی
استارت‌آپ‌ها را می‌توان فرصت شغلی جدید در جوامع امروزی دانست. فرصتی که این امکان را به‌وجود می‌آورد تا با افزایش تعداد افراد شاغل، فرصت‌های اقتصادی جدید در کشورها شکل گیرد. اما اینکه این استارت‌آپ‌ها برای مشاغل خانگی در نظر گرفته شود این امکان را به‌وجود می‌آورد تا علاوه‌بر ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید شرایط برای اشتغال افرادی که امکان کار در خارج از خانه را ندارند، فراهم شوند. راه‌اندازی کترینگ خانگی یکی از مشاغلی است که در سال‌های اخیر رشد بسیاری در کشور پیدا کرده است؛ اما در میان کترینگ‌های فعال این روزها، بقچه‌های رنگی و غذای خانگی پیچیده در این بقچه‌ها حال و هوای غذاهای مادربزرگ‌ها را دوباره زنده کرده است.
مژگان میرزایی
استارت‌آپ‌ها را می‌توان فرصت شغلی جدید در جوامع امروزی دانست. فرصتی که این امکان را به‌وجود می‌آورد تا با افزایش تعداد افراد شاغل، فرصت‌های اقتصادی جدید در کشورها شکل گیرد. اما اینکه این استارت‌آپ‌ها برای مشاغل خانگی در نظر گرفته شود این امکان را به‌وجود می‌آورد تا علاوه‌بر ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید شرایط برای اشتغال افرادی که امکان کار در خارج از خانه را ندارند، فراهم شوند. راه‌اندازی کترینگ خانگی یکی از مشاغلی است که در سال‌های اخیر رشد بسیاری در کشور پیدا کرده است؛ اما در میان کترینگ‌های فعال این روزها، بقچه‌های رنگی و غذای خانگی پیچیده در این بقچه‌ها حال و هوای غذاهای مادربزرگ‌ها را دوباره زنده کرده است.
انتخاب بقچه‌های رنگی در کنار ظروف یکبار مصرف تکراری که سایر کترینگ‌ها استفاده می‌کنند، این امکان را برای متقاضیان به‌وجود آورده تا با حال و هوای بهتری غذای مورد نظر خود را انتخاب کنند. از بقچه‌های رنگی که بگذریم نکته وقتی جالب‌تر می‌شود که می‌فهمیم ایده راه‌اندازی چنین کترینگی از سوی فردی صورت گرفته که تحصیلات MBA از دانشگاه شریف دارد و به‌جای انتخاب شغلی پردرآمد و پشت‌میز نشینی کارآفرینی این چنینی را برای خانم‌های خانه‌دار انتخاب کرده است. مامان‌پز نام ایده‌ای است که در حال حاضر ۳ سال از آغاز فعالیت آن می‌گذرد. تبسم لطیفی، بنیانگذار ۳۱ساله مامان‌پز و فارغالتحصیل دانشگاه صنعتی شریف، اهداف بزرگی برای این طرح دارد؛ ۲۰۰ برابر کردن فروش در پنج سال آینده و توسعه مناطق سرویس‌دهی را می‌توان از جمله اهداف وی دانست. با وی درخصوص اینکه چگونه مدیریت کترینگ مامان‌پز را شروع کرد، گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
چه شد که از مدرک MBA دانشگاه شریف به فکر راه‌اندازی مامان‌پز افتادید؟
از سال ۹۲ -۹۱ من فعالیت کاری خودم را به صورت تحقیقاتی آغاز کردم، اما در دانشگاه این فضا وجود داشت که کارآفرینی کنیم و دانشجوها همه علاقه‌مند بودند که فعالیت اقتصادی مستقل داشته باشند و کارمند صرف نباشند، من هم به این مدل کار علاقه‌مند بودم و می‌توانم بگویم عمده دلیلی که باعث شد در دانشگاه از رشته برق به MBA تغییر رشته بدهم همین علاقه‌مندی بود، چرا که نمی‌خواستم کار مشخصی را پیگیری کنم، بلکه دوست داشتم مدیریت کنم، به همین دلیل بعد از دو سال همکاری در شرکت‌های گروه مالی پاسارگاد در حوزه توسعه محصول جدید به این فکر افتادم که از این مجموعه جدا شوم و کسب‌وکار خودم را شروع کنم. در این میان، کسب‌وکارهای «آی.تی» جذابیت بسیاری برای من داشت، چراکه موردهای موفق آنها را در ایران و سایر کشورها دیده بودم و از طرف دیگر احساس می‌کردم این طرح‌ها نیاز چندانی به سرمایه ندارد و تا حدودی دانش اجرایی کردن این طرح‌ها را دارم. از سوی دیگر در آن دوران به نظرمی رسید ورود به این بازارها راحت‌تر از ورود به بازارهای سنتی است. با توجه به شرایطی که داشتم شروع کردم به بررسی کسب‌وکارهای آنلاین و پس از بررسی کسب‌وکارهای مورد علاقه‌ام به لیست ۲۰ تا ۳۰ تایی رسیدم که برخی از ایده‌ها یا خیلی سخت بود و رسیدن به آنها زمانبر بود یا اینکه به سود رساندن آنها با مشکلات بسیاری مواجه بود که این ایده‌ها از لیست حذف شدند تا در نهایت به ایده مامان‌پز رسیدم که به نظرم جذابتر از بقیه ایده‌ها بود.
چرا طرح مامان‌پز را از لیست بلند بالایی که داشتید انتخاب کردید؟
چرا که مفیدتر بود، راحت‌تر به درآمدزایی می‌رسید و اینکه برای خودم هم جذابتر بود، چرا که فکر می‌کردم این حوزه جذاب و جدید است و از سوی دیگر مردم همیشه به غذا احتیاج دارند و در نهایت اینکه بیزنس‌های غذا همیشه موفق بوده‌اند.
استارت کار مامان‌پز از چه سالی زده شد؟
بعد از اینکه طرح راه‌اندازی مامان‌پز به ذهنم رسید به‌دلیل اینکه همچنان در شرکت‌های گروه مالی پاسارگاد در حوزه توسعه محصول جدید مشغول فعالیت بودم و امکان جدا شدن یکباره از گروه وجود نداشت در ابتدا به صورت پاره وقت روی کار مامان‌پز متمرکز شدم، اما در سال ۹۳ به صورت تمام وقت روی پروژه خودم متمرکز شدم. در ابتدای امر خودم تنها بودم و یکی از دوستانم در دفتر خودش میزی در اختیار من قرار داد و مشتری‌های اول هم از کارمندان همان شرکت بودند و بعد کم کم مشتریان اضافه شدند.
چطور شد که اولین مامان‌ها را برای آشپزی انتخاب کردید؟
در همان ابتدای کار چند بار در روزنامه آگهی برای همکاری دادیم، پس از آن از طریق مجله آشپزی، پارک مادران و... برای جذب مادران علاقه‌مند به آشپزی اطلاع‌رسانی کردیم. در همان ابتدای امر حدود ۳۰۰ متقاضی با ما تماس گرفتند که از این تعداد حدود ۳۰ تا ۴۰ نفر در محدوده مدنظر ما قرار داشتند. در آن دوره محدوده پیش‌بینی شده خیلی کوچک بود و متقاضیان باید محدوده میدان ونک و هفت تیر را پوشش می‌دادند؛ از متقاضیانی که پذیرفته شدند چند نمونه غذا خریداری کردیم و پس از بررسی کیفیت غذاها یکی دو نفری انتخاب شدند و کار را با همین افراد شروع کردیم. به همین دلیل در مرحله اولیه منویی که برای مشتریان می‌فرستادیم دو نوع غذا داشت که از طریق «اس‌ام‌اس» به مشتریان اطلاع می‌دادیم و مشتریان از میان دو نوع غذای موجود، غذای مورد نظر خودشان را انتخاب می‌کردند.
پس در ابتدای امر روش سفارش‌دهی به مامان‌پز از طریق «اس‌ام‌اس» بود؟
بله، در مرحله اول از طریق «اس‌ام‌اس» متقاضیان سفارش غذا می‌دادند، البته این روش هنوز برای مشتریان قدیمی اجرایی می‌شود، ولی برای مشتریانی که عضویت جدید می‌گیرند، این روش اجرایی نمی‌شود. از همان ابتدا یک سایت اولیه نیز برای شرکت طراحی کرده بودیم که به مرور این سایت نیز به روز شد. در سال اول روش سفارش غذا از طریق «اس‌ام‌اس» و تلفن سپری شد و از سال دوم سیستم اتوماتیک شد و از حدود یک ماه پیش هم نسخه موبایل
مامان پز راه‌اندازی شد.
از چه زمانی جذب بیشتر مامان‌ها را شروع کردید؟
از همان ابتدا به دنبال جذب هر چه بیشتر مامان‌ها بودیم، چراکه سمت مشتری زود رشد کرد و این امر می‌طلبید که مامان بیشتری برای همکاری جذب شود. در بخش مشتری ما بدون تبلیغات توانستیم رشد قابل قبولی داشته باشیم، اما در بخش مامان‌ها به دلایل مختلفی از جمله اینکه خود مامان‌ها علاقه‌ای به اطلاع‌رسانی نداشتند یا اینکه می‌ترسیدند درآمدشان کاهش پیدا کند با مشکلاتی مواجه بودیم.
فرآیند انتخاب مامان‌ها به چه صورت است؟
اول اینکه محل زندگی مامان‌ها باید به محدوده سرویس‌دهی ما نزدیک باشد، به همین دلیل محدودیت مکانی اولویت اول ماست و در این خصوص نیز محدودهای مشخص کرده‌ایم و گفتهایم باید درون این محدوده باشند. البته این نکته را هم اضافه کنم که داشتن دست پخت عالی یکی از معیارهای اصلی ما برای انتخاب مامان‌های آشپز است. در مجموع برای انتخاب آشپزها در ابتدای امر مامانپزها باید 4 مدل غذای مختلف را ارسال کنند. غذاها باید غذاهای پرفروش باشند، آبکی نباشند و کباب و شیشلیک هم نباشند، چراکه نمیتوان این غذاهای رستورانی را در خانه درست کرد. البته هستند افرادی که میگویند میتوانیم ۳ پرس کباب درست کنیم یا ۵ پرس و ۶ پرس، اما این تعداد برای کار ما مناسب نیست به همین دلیل مامان‌ها باید غذایی پیشنهاد دهند که حداقل ۳۰ پرس بتوانند از آن درست کنند. هرکسی هر مهارتی داشته باشد، همان را باید ارائه دهد. از 4 پرس غذایی که از طرف مامان‌ها ارائه می‌شود باید 3 پرس بیشترین امتیاز را کسب کند (امتیاز 4 از 5). پس از این مرحله جلسه توجیهی برای مامان‌ها برگزار می‌شود؛ در مرحله بعد باید متقاضی کارت بهداشت دریافت کند و پس از آن خانه و در اصل آشپزخانه آشپزها توسط کارشناس بازدید می‌شود. پس از طی تمام این مراحل سفارش دهی به آشپزها آغاز می‌شود، ولی در طول دوره کاری به صورت دوره‌ای غذاها چک می‌شود و از آشپزخانه بدون اطلاع بازرسی می‌شود.
محدوده سنی مامان‌ها به چه صورت است؟
محدوده سنی متفاوت است، به‌طور مثال در گروه مامان 23 ساله داریم که بسیار مسلط است؛ همین مامان با سن کم 35 نوع غذا در منو دارد. برای همین می‌شود گفت که ملاکی برای سن نداریم، توانایی افراد مهم است. با این حال بیشتر خانم‌های میانسال از این ایده استقبال کردند و جوانترها کمتر، به‌ویژه خانم‌هایی که بازنشسته بودند و قبلا تجربه کار داشتند.
آیا مامان‌ها امتیاز هم می‌گیرند؟
بله، امتیازدهی به مامان‌ها همیشگی است و مشتریان به هنگام سفارش غذا امتیازدهی نیز می‌کنند و در صورت پایین آمدن امتیاز، بار اول و دوم تذکر دریافت می‌کنند و در مرحله سوم غذا از لیست حذف می‌شود.
در حال حاضر با چه تعداد مامان مشغول به‌کار هستید؟
در حال حاضر 50 مامان در محدوده پیش‌بینی شده مشغول به‌کار داریم و هر آشپز منطقه‌ای که در آن ساکن است پوشش می‌دهد تا سرویس‌دهی آسان‌تر باشد.
کدام محدودهها را پوشش میدهید؟
مناطق تحت پوشش عبارتند از مناطق ۲ و ۳ و ۶ و ۷ تهران به صورت کامل و بخشهایی از منطقه ۴ تا بزرگراه امام علی و قسمتهایی از منطقه یک که بخش‌های تجاری محسوب می‌شود. اوایل محدوده ما کوچک‌تر بود و شامل هفتتیر، ولیعصر یا ونک میشد که سعی داریم مناطق را گسترش دهیم.
آیا برنامه‌ای برای گسترش مناطق دارید؟
فعلا برنامه‌ای نداریم، اما در آینده محدوده بازار که شامل منطقه 12 می‌شود و قسمتی از منطقه 11 که شامل بخش تجاری است را در برنامه داریم. علاوه‌بر این، منطقه 5 نیز به‌دلیل اینکه درخواست زیاد داریم در برنامه سفارش‌گیری قرار گرفته است.
با توجه به برنامه گسترش مناطقی که قرار است تحت پوشش قرار گیرد، چه تعداد مامان جدید به گروه اضافه خواهد شد؟
هر تعداد مامان جدید که به گروه اضافه شود ما استقبال می‌کنیم و محدودیتی برای تعداد در نظر نگرفتیم. در این خصوص حتی شهرداری نیز در معرفی خانم‌های خانه‌دار به ما کمک می‌کند و پس از طی کردن مراحل انتخاب، مامان‌های جدید به گروه اضافه می‌شوند.
چه شد که با شهرداری همکاری کردید؟
در یکی از مراسم‌های شهرداری که کترینگ غذا بر عهده ما بود، مسوول زنان سرپرست خانوار شهرداری نیز حضور داشت. در این مراسم امکان ارائه لیست افرادی که هم سرپرست خانوار هستند و هم از کیفیت خوب کاری برخوردار هستند، فراهم شد. ما این گروه را بررسی کردیم و تعدادی که شرایط ما را داشتند، انتخاب شدند.
منوی غذا به چه شکل انتخاب می‌شود؟
منوی سفارش روزانه از سوی ما از منوی پیشنهادی آشپزها انتخاب می‌شود، سعی ما این است که تمام روزها منو پر باشد؛ یعنی حداقل 5 تا 6 غذا در منو وجود داشته باشد و غذاها تا آنجا که امکان دارد تکراری نباشد. از طرف دیگر، در منو این مساله را ملاک قرار می‌دهیم که هم غذای پلویی و هم خوراک در آن گنجانده شود تا تقاضای تمام مشتریان پوشش داده شود. در آینده سعی داریم که انتخاب منو را به خود آشپزها واگذار کنیم، ولی این امر مشکلاتی داشته که نتوانستیم این واگذاری را تاکنون صورت دهیم، اما با رفع این مشکلات انتخاب منو را به خود مامان‌ها واگذار می‌کنیم تا هم دست آشپزها بازتر باشد و هم حضور ما کمرنگ تر؛ اما در خصوص میهمانی‌ها هر مامان تمام غذاهایی را که تهیه می‌کند در صفحه خودش قرار می‌دهد و مشتری بدون محدودیت می‌تواند غذا انتخاب کند.
برای میهمانی‌ها طبیعتا حجم بیشتری غذا باید تهیه شود، با توجه به پخت سنتی مامان‌ها آیا امکان پخت غذا در حجم بالا وجود دارد؟
ما در مجموع سه مدل سفارش داریم؛ سفارش تکی، شرکتی و میهمانی؛ در خصوص سفارش تکی محدودیت انتخاب وجود دارد و مشتریان حتما باید از منویی که ما در اختیار آنها قرار می‌دهیم، انتخاب کنند. اما در بخش میهمانی‌ها که سفارش بین 5 تا 50 محدود می‌شود، مشتریان می‌توانند در این گروه از لیست تمام مامان‌ها سفارش دهند. گروه بعدی شرکتی‌ها هستند، این گروه باید حداقل 15 نفر و حداکثر 150 نفر باشند. برای این گروه نیز پخت تمام غذاها به عهده یک مامان نیست، چرا که برای شرکتی‌ها اصولا دو نوع غذا سفارش داده می‌شود که پخت توسط دو مامان صورت می‌گیرد.
روش پرداخت پول به مامان‌ها به چه شکل است؟
ما در ابتدا می‌خواستیم به صورت درصدی حساب کنیم، به این شکل که 70 درصد برای آشپز، 30 درصد برای شرکت؛ اما به‌دلیل اینکه این روش برای مامان‌ها سخت بود، قرار شد که مامان‌ها قیمت بدهند و به صورت توافقی از آنها بخریم.
خرید مواد اولیه به عهده آشپزها است یا مواد از طرف شما تامین می‌شود؟
خرید مواد اولیه با خود آشپزها است و فقط ظرف و وسایل بسته‌بندی به صورت دوره‌ای در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
آیا بر خرید مواد اولیه نظارتی صورت می‌گیرد؟
بر خرید نظارتی نداریم، برای ما کیفیت مواد غذایی اهمیت دارد و در صورتی که کیفیت غذا افت داشته باشد، حتما بررسی می‌شود و به آشپز تذکر داده می‌شود. به‌طور مثال استفاده از برنج خارجی به‌طور کل ممنوع است و باید از برنج ایرانی استفاده کنند و در صورتی که از برنج خارجی استفاده کنند برخورد جدی با آنها صورت می‌گیرد که شامل جریمه نیز می‌شود.
بسته‌بندی غذا به چه صورت انجام می‌شود؟
بسته‌بندی توسط خود مامان‌ها انجام می‌شود و پیک غذا را با بسته‌بندی کامل دریافت و به مشتری می‌رساند.
نکته جالب توجه در سرو غذای شما، استفاده از بقچه است، چطور شد که از این روش برای بسته‌بندی استفاده کردید؟
زمانی که قرار بود بسته‌بندی را انتخاب کنیم خیلی بررسی کردم، حتی نمونه‌های خارجی را هم ارزیابی کردم، اما به‌دلیل اینکه نمونه‌های خارجی کاغذی هستند برای غذای ایرانی کاربرد چندانی نداشت. پس از بررسی به طرح بقچه رسیدم که تداعی‌کننده غذای خانگی قدیمی است، به همین دلیل این نوع بسته‌بندی را انتخاب کردیم.
استفاده از این بسته‌بندی هزینه‌های جانبی را افزایش نمی‌دهد؟
سعی ما از ابتدا استفاده از ظرف‌های یک بار مصرف مرغوب بود که حمل آسانی داشته باشد و آنچه مسلم است هزینه بسیاری را برای ما دارد، اما بقچه‌ها خیلی هزینه مازاد به همراه ندارد و با ظرف‌های وکیومی که بسیاری از کترینگ‌ها استفاده می‌کنند برابری می‌کند، با این تفاوت که بقچه برای ما جنبه تبلیغی دارد.
از چه زمانی به سود رسیدید؟
هنوز به سود نرسیدیم، استارت آپ به این شکل است که در وهله اول یا باید سود را در نظر گرفت یا رشد (معرفی برند) را که ما در مرحله اول رشد را در نظر گرفتیم که در این امر هم موفق بودیم و پس از این مرحله، سوددهی مد نظر قرار خواهد گرفت.
فروش شما در حال حاضر چه میزان است و در آینده سعی دارید به چه میزانی برسید؟
در حال حاضر روزی هزار پرس غذا می‌فروشیم، اما برنامه ما رسیدن به 200 هزار پرس در روز است که این به معنی 200 برابر کردن میزان فروش است و تا زمانی که به 200 برابر برسد ما باید زیرساخت‌ها را گسترش دهیم، به همین دلیل سودی هم که در حال حاضر به دست می‌آوریم، صرف توسعه زیرساخت‌ها می‌شود.
فکر میکنید چه زمان به این برنامه برسید؟
در ابتدا خیلی خوش‌بینانه نگاه می‌کردم و به نظر می‌رسید که بتوانم دو ساله به هدفم برسم، اما در حال حاضر می‌توانم بگویم 5 سال دیگر زمان نیاز دارم که به برنامه مد نظرم برسم.
آیا رقمی از درآمد مامان‌ها در ماه دارید؟
درخصوص درآمد اطلاعی ندارم، چرا که خرید با خود مامان‌ها است. اما در خصوص سود می‌توانم بگویم که از رقم 500 هزار تومان تا 5 میلیون تومان را شامل می‌شود. در واقع میزان درآمد و سود آنها به وقتی که مامان‌ها برای آشپزی می‌گذارند، بستگی دارد. برخی از خانم‌ها هستند که به صورت تفننی کار می‌کنند که درآمد حداقلی دارند، اما برخی دیگر این شغل را به عنوان شغل اصلی انتخاب کرده‌اند و طبیعتا درآمد بالاتری دارند.
برای هر مامان چند پرس غذا در روز در نظر می‌گیرد؟
یکی از ملاک‌ها خود مامان‌ها هستند که با توجه به امکاناتی که دارند تعیین می‌کنند چند پرس غذا بپزند، اما به‌طور کلی در دو هفته ابتدای کار 10 پرس غذا در روز برای مامان‌ها در نظر گرفته می‌شود. بعد از دو هفته کم‌کم ظرفیت غذا افزایش پیدا می‌کند؛ به ترتیب 20، 25 و در نهایت 30 پرس. دراین مرحله مامان‌ها به جایگاه مامان عادی می‌رسند. اما برخی از مامان‌ها هستند که امکانات بیشتری برای آشپزی دارند که به این افراد در روز سفارش 200 تا 300 پرس هم داده می‌شود که 6 تا 7 آشپز به این شکل داریم.
با توجه به تقاضایی که وجود دارد، چرا منوی شب ندارید؟
عمده دلیلش این است که مهم‌ترین مشتریان ما مشتریان شرکتی محسوب می‌شوند که سفارش این گروه ناهار است، مساله بعدی ترافیک است که امکان ارائه سریع غذا را می‌گیرد. مساله بعدی اینکه برای شب برنامه اصلی برای میهمانی‌ها است.
برای آینده چه برنامه‌ای دارید؟
برنامه بعدی ما تمرکز بیشتر روی مشتریان شرکتی و میهمانی‌ها است. تا به حال این کار را نکرده بودیم که متوجه شدیم اشتباه است که فقط روی مشتریان روزانه تمرکز کنیم، به همین دلیل در حال حاضر روی این دو گروه نیز تمرکز کرده‌ایم.
چرا سفارش غذا را از روز قبل می‌گیرید؟
توزیع غذا یکی از دلایل اصلی سفارش‌گیری از روز قبل است، به این طریق این امکان برای ما به وجود می‌آید تا برای پیک‌هایی که غذاها را توزیع می‌کنند، برنامه‌ریزی کنیم.از طرف دیگر مامان‌ها نمی‌خواهند غذای اضافی داشته باشند و سفارش گرفتن از روز قبل این امکان را به آنها می‌دهد که به میزان لازم غذا تهیه کنند و این امر ضرر و زیانی برای مامان‌ها به همراه ندارد.
ارسال نظر