«دنیای اقتصاد» در پی افزایش تعرفههای ترانزیتی از سوی ترکمنستان گزارش میدهد
بازی دو سر باخت
دنیای اقتصاد، رها بخشایش- اواخر هفته گذشته بود که خبرها از افزایش چندبرابری تعرفههای عبور از خاک ترکمنستان برای کامیون‌های ایران حکایت داشت؛ براساس دستورالعمل جدید ترکمنستان، کامیون ایرانی خواه بار ترانزیتی و صادراتی داشته باشد یا نه، صرفا به‌دلیل تردد در خاک این کشور، باید به ازای هر کیلومتر، یک دلار به دولت ترکمنستان پرداخت کند؛ این اقدام یک‌طرفه و تبعیض‌آمیز ترکمنستان برای افزایش تعرفه ورودی کامیون‌های ایران در هر چهار مرز مشترک سرخس، اینچهبرون، لطفآباد و باجگیران، گلایه فعالان عرصه ترانزیت و حمل‌و‌نقل بینالمللی کشور به‌ویژه خراسان رضوی را که همجوار با ترکمنستان است، به‌دنبال داشت.
دنیای اقتصاد، رها بخشایش- اواخر هفته گذشته بود که خبرها از افزایش چندبرابری تعرفههای عبور از خاک ترکمنستان برای کامیون‌های ایران حکایت داشت؛ براساس دستورالعمل جدید ترکمنستان، کامیون ایرانی خواه بار ترانزیتی و صادراتی داشته باشد یا نه، صرفا به‌دلیل تردد در خاک این کشور، باید به ازای هر کیلومتر، یک دلار به دولت ترکمنستان پرداخت کند؛ این اقدام یک‌طرفه و تبعیض‌آمیز ترکمنستان برای افزایش تعرفه ورودی کامیون‌های ایران در هر چهار مرز مشترک سرخس، اینچهبرون، لطفآباد و باجگیران، گلایه فعالان عرصه ترانزیت و حمل‌و‌نقل بینالمللی کشور به‌ویژه خراسان رضوی را که همجوار با ترکمنستان است، به‌دنبال داشت. برخی کارشناسان و صاحبنظران این حوزه هدف از اقدام تبعیض‌آمیز ترکمنستان را که ظاهرا فقط در مواجهه با کامیون‌های ایران صورت گرفته است، حذف ایران از بازارهای ترانزیتی و صادراتی آسیای میانه میدانند و در این زمینه هشدار دادهاند؛ آنان بر این باورند دولت ایران باید یکبار برای همیشه نسبت به این قبیل اقدامات یکجانبه ترکمنستان واکنش نشان دهد؛برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند تبعات این اقدام ترکمنستان تنها متوجه ایران نیست و گریبان ترکمنها را نیز میگیرد و از این جهت آن را بازی دو سر باخت میدانند.
اقدام متقابل ایران
درهمین‌باره مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌و‌نقل بینالمللی سازمان راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای با اشاره به اقدام دولت ترکمنستان و اخذ عوارض از ناوگان ترانزیت ایرانی گفت: طبق اصل رفتار متقابل، اخذ عوارض از ناوگان ترانزیتی ترکمنستان از امروز (۲۳ مردادماه) اجرا می‌شود. به گزارش پایگاه اطلاعرسانی شبکه خبر، محمدجواد عطرچیان افزود: درحال تصمیم‌گیری و اقدام براساس اصل رفتار متقابل هستیم و یکسری از اقدامات مانند اخذ عوارض از ناوگان ترکمنستان از همین امروز اجرایی می‌شود. همچنین باقی اقدامات با هماهنگی سایر نهادهای ذی‌ربط تصمیم‌گیری و اجرا خواهد شد. وی در بخش دیگری از سخنان خود اینطور عنوان کرد: ضمن احترام به تصمیم دولت ترکمنستان به‌نظر می‌رسد آنها به‌دنبال رقابت و دستاندازی به سهم ناوگان ترانزیت ایرانی هستند و ما نیز تلاش خود را برای حفظ سهم ناوگان ترانزیت ایرانی خواهیم کرد.
عطرچیان با اشاره به تاثیر این اقدام ترکمنستان بر ترانزیت کالا از مسیر ایران تصریح کرد: در واقع آنها به‌دنبال گران کردن مسیر ترانزیتی خود و معرفی ترکمنستان به‌عنوان یک کشور ترانزیتی هستند اما اخذ عوارض از کامیون‌های ایرانی باعث می‌شود که تردد سالانه نزدیک به ۷۰۰۰ ناوگان ایرانی برای دسترسی به کشورهای ازبکستان، قزاقستان و سایر کشورهای ماورای ترکمنستان متحمل پرداخت هزینه بیشتری شوند و این مسیر برای تجار و صاحبان کالا که اکثر آنها در کشورهای یادشده حضور دارند گران‌تر تمام می‌شود.
پرهیز از واکنشهای احساسی
اگرچه به گفته عطرچیان قرار است ایران هم در واکنش به این اقدام ترکمنستان مقابله به‌مثل کند اما مسلما نباید این اقدام بدون هماهنگی وزارت خارجه باشد بلکه باید در هر تصمیم‌گیری تمام جوانب را درنظرگرفت تا از این طریق گرهی از مشکلات باز شود؛ نکتهای که رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان خراسان رضوی هم به آن اشاره و بر ضرورت اجتناب از هرگونه عکسالعمل احساسی در این زمینه
تأکید میکند.
محمدحسین روشنک در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه ترانزیت باعث رونق حوزه تجارت در هر کشور می‌شود، می‌گوید: علاوه بر این، در کشور ما تعداد قابل‌توجهی از افراد در حوزه حمل‌و‌نقل فعال هستند که این افراد در حوزه ترانزیت هم فعالیت میکنند بنابراین ترانزیت اشتغال قابل‌توجهی برای کشور ما ایجاد کرده و از این منظر نیز قابل‌اهمیت است. وی در پاسخ به این سؤال که «چرا با توجه به اقدامات انجام شده در حوزه ترانزیت در منطقه، توفیق چندانی در این زمینه نداشتهایم؟»، اینطور عنوان میکند: بخشی از این مسأله به تحریمها برمیگردد که باعث شده بود کشتیهای خارجی امکان حضور در بنادر ما را نداشته باشند و حضور همان تعداد اندک هم با دلهره و نگرانی بود.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی ادامه میدهد: گران بودن حمل‌و‌نقل یکی‌دیگر از دلایل عدم‌توفیق کشور ما در زمینه ترانزیت است؛ گران بودن حمل‌و‌نقل باعث افزایش قیمت ترانزیت می‌شود؛ باید حمل‌و‌نقل و ترانزیت ما ارزان شود تا در منطقه مزیت ترانزیتی داشته باشیم.
روشنک درخصوص چرایی اقدام ترکمنستان به اقدام مشابه سال گذشته این کشور در حوزه حمل‌و‌نقل ریلی اشاره میکند و میافزاید: سال گذشته با مذاکرات انجام شده مشکل در این حوزه برطرف شد؛ احتمالا این اقدام ترکمنستان نیز دستور ناگهانی یکی از مدیران کل این کشور است که بدون اطلاع مقامات ارشد این کشور انجام شده زیرا بعید است که مقامات دولتی ترکمنستان بر خلاف تعهدات قبلی خود چنین اقدامی انجام
داده باشند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان خراسان رضوی در واکنش به اظهارات مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری که از اقدام متقابل ایران خبر داده بود، چنین واکنشی را احساسی خواند و تصریح میکند: این قبیل اقدامات تنها برای دولت درآمدزایی خواهد داشت و مشکل بخش خصوصی و ترانزیت را حل نمیکند؛ دولت باید ابتدا در این زمینه با طرف ترکمنستانی مذاکره کند و حتی تعرفههای داخلی را نیز کاهش دهد تا ترکمنستان نیز نسبت به کاهش تعرفههای خود اقدام کند؛ درصورتی‌که پس از انجام مذاکرات، نتیجهای حاصل نشد، آنگاه مقابله به‌مثل کند و دست به چنین اقداماتی بزند.
ایجاد دروازه مشترک
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بینالملل استانداری خراسان رضوی هم در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اهمیت بحث ترانزیت برای استان خراسان رضوی با توجه به قرار گرفتن این استان در کریدور ترانزیتی شمال-جنوب و شرق-غرب، اظهار میکند: ترانزیت ایران برای خود ترکمنستان نیز اهمیت دارد زیرا از این طریق هم بخشی از کالاهای خود را تأمین میکند و هم درآمدی خواهد داشت.
علی رسولیان با اشاره به اهمیت فراهم بودن زیرساختها برای توسعه ترانزیت و تحقق اهداف ترانزیتی، برخی اقدامات انجام شده در خراسان رضوی در این زمینه را برمیشمارد و تصریح میکند: ایجاد دروازه مشترک مرزی یکی از راههای توسعه ترانزیت است که در مرز مشترک افغانستان و ترکمنستان درحال پیگیری است. وی به این نکته نیز اشاره میکند که نمیتوان گفت تمام زیرساختهای توسعه ترانزیت مهیا شده اما در این خصوص اقدامات خوبی انجام گرفته است.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بینالملل استانداری خراسان رضوی در پاسخ به سؤال «دنیای اقتصاد» مبنی بر موفق نبودن در زمینه تحقق اهداف ترانزیتی، با بیان اینکه به حداکثر ظرفیت ترانزیتی ایران در منطقه نرسیدهایم، خاطرنشان میکند: در این زمینه محدودیتهایی نیز وجود دارد با این حال باید وضعیت موجود را در مقایسه با سه سال گذشته بررسی کرد.
رسولیان با تأکید بر لزوم استفاده از امکانات، توانمندی‌ها منابع موجود در زمینه توسعه حمل‌و‌نقل و ترانزیت، می‌گوید: مشکلی که در ترکمنستان ایجاد شده، موضوعی ملی و از طریق وزارت خارجه درحال پیگیری است. وی در پاسخ به این سؤال که مقابله به‌مثل چه تأثیری خواهد داشت، تصریح میکند: معتقدم برای مقابله به‌مثل حتما باید با وزارت خارجه هماهنگی لازم صورت گیرد و تمام جوانب موضوع درنظرگرفته شود؛ اخذ عوارض متقابل حق کشورهاست و اگر ترکمنستان محدودیتهایی برای تردد کامیون‌های ایرانی درنظر میگیرد، ما نیز میتوانیم چنین اقدامی انجام دهیم و از حق ناوگان حمل‌و‌نقل خود دفاع میکنیم.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بینالملل استانداری خراسان رضوی بار دیگر بر اهمیت صدور کالا از مرزهای ایران به ترکمنستان برای ترکمنها تأکید و عنوان میکند: اینطور نیست که تبعات و اثرات منفی تصمیمات ترکمنستان تنها برای ما باشد بلکه خود این کشور را نیز تحت‌تأثیر جدی قرار خواهد داد.
اهمیت تجارت با ایران برای ترکمنستان
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه تغییر وضعیتی که ایجاد شده به نفع تجارت ما و ترکمنستان نیست، اظهار میکند: ما روی امکانات لجستیک ترکمنستان در تجارت خود حساب میکنیم و طبیعتا حجم تجارت ما به اندازهای هست که برای کشوری که تأمین کننده بخشی از لجستیک ماست، نقطه مهمی محسوب شود و برای آنها نیز این امر قابل اهمیت است.
راضیه علیرضایی ادامه میدهد: بدیهی است در وهله اول تقاضای ما این است که در حوزههای مختلف به دنبال بهبود وضعیت باشیم؛ شاید اقدام متقابل برای زمانی مناسب باشد که امیدی به اصلاح وضعیت نیست؛ به نظر می‌رسد باید به دنبال روش‌هایی برای بهبود وضعیت دو طرف باشیم زیرا این امر هم به نفع ماست و هم به نفع ترکمنستان که روابط بهتری
داشته باشیم.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال که «با توجه به اهمیت و حجم تجارت با ترکمنستان چرا اتاق مشترکی مشابه اتاق مشترک ایران و افغانستان، برای پیگیری مشکلات با این کشور وجود ندارد؟»، اینطور عنوان میکند: فرم تجارت در ترکمنستان با افغانستان متفاوت است؛ در ترکمنستان با تصمیمات دولتی و ملی مواجه هستیم در حالی که در افغانستان عمده مراودات معطوف به بخش خصوصی است. علیرضایی با بیان اینکه ارتباط ما با ترکمنستان به خود این کشور محدود نمیشود و بخشی از فرایند ورود ما به آسیای میانه از طریق ترکمنستان صورت میگیرد، ابراز امیدواری میکند: هر دو طرف در مذاکرات آینده به توسعه روابط کمک کنند. وی بر ضرورت برگزاری اجلاس مشترک با ترکمنستان برای رفع این مشکل با فوریت تأکید میکند.
درخواست از وزارت خارجه و راه و شهرسازی برای حل مشکل
به گزارش روزنامه خراسان، استاندار خراسان رضوی نیز در واکنش به اقدام ترکمنستان در افزایش تعرفههای ترانزیتی برای کامیون‌های ایرانی گفت: در حوزه تعاملات بین دو کشور، پیروی تفاهم‌نامه امضا شده در سفر رئیس‌جمهوری ایران به ترکمنستان قرار بود ظرفیت مرزها برای تردد کامیون‌های ترانزیتی افزایش یابد؛ در این زمینه هم تنها موضوع 24 ساعته شدن فعالیت مطرح نبود بلکه قرار بود دولت ترکمنستان در زمینه کاهش تعرفههای ترانزیتی، عوارض و هزینههای حمل‌و‌نقل و به‌طورکلی تسهیل شرایط ترانزیت به آسیای میانه با ایران همکاری بیشتری کند اما برخلاف این تفاهمنامهها طی هفته گذشته هم شاهد مسدود شدن مرز باجگیران بودیم که البته مسئولان ترکمنستانی ادعا کردند این تعطیلی موقتی و برای انجام تعمیرات و تجهیزات در مرز صورت گرفته و هم شاهد افزایش تعرفهها و عوارض ترانزیت بودیم.
علیرضا رشیدیان اضافه کرد: متاسفانه چنین اقداماتی نه‌تنها به نفع اقتصاد و تجارت منطقه نیست بلکه به‌نوعی درآمدهای آنها را محدود میکند؛ در این زمینه به تشریک مساعی دولت و وزارت خارجه با کشور ترکمنستان نیازمند هستیم؛ همچنان که از گمرک جمهوری اسلامی ایران و وزیرراه و شهرسازی به‌عنوان رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و ترکمنستان خواستهایم با ورود به مسأله برای حل این موضوع اقدامات جدی و فوری انجام دهند.
ارسال نظر