گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با یک جامعه‌شناس:
توسعه‌یافتگی در گرو آشنایی اصولی کودکان با دنیای مدرن
اویس پورصالحی
امروزه با پیشرفت فناوری ارتباطات و تغییر محسوس در الگوهای رفتاری خانواده‌ها، داشتن تلفن‌همراه به‌خصوص تلفن‌های همراه که قابلیت دسترسی به اینترنت را دارد به یکی از بدیهیات و البته مطالبات تمام افراد خانواده از جمله کودکان و نوجوانان تبدیل شده است.
والدین به همان نسبت که میل دارند به این تقاضا پاسخ دهند و آن را وسیله امنیت فرزندانشان می‌دانند؛ اما در عین حال نگران هستند که کودکان و نوجوانان با استفاده نادرست و گمراه‌کننده از این وسیله و قابلیت‌های گسترده آن به خصوص در حیطه اینترنت، آسیب ببینند.
امروزه با پیشرفت فناوری ارتباطات و تغییر محسوس در الگوهای رفتاری خانواده‌ها، داشتن تلفن‌همراه به‌خصوص تلفن‌های همراه که قابلیت دسترسی به اینترنت را دارد به یکی از بدیهیات و البته مطالبات تمام افراد خانواده از جمله کودکان و نوجوانان تبدیل شده است.
والدین به همان نسبت که میل دارند به این تقاضا پاسخ دهند و آن را وسیله امنیت فرزندانشان می‌دانند؛ اما در عین حال نگران هستند که کودکان و نوجوانان با استفاده نادرست و گمراه‌کننده از این وسیله و قابلیت‌های گسترده آن به خصوص در حیطه اینترنت، آسیب ببینند.
اویس پورصالحی
امروزه با پیشرفت فناوری ارتباطات و تغییر محسوس در الگوهای رفتاری خانواده‌ها، داشتن تلفن‌همراه به‌خصوص تلفن‌های همراه که قابلیت دسترسی به اینترنت را دارد به یکی از بدیهیات و البته مطالبات تمام افراد خانواده از جمله کودکان و نوجوانان تبدیل شده است.
والدین به همان نسبت که میل دارند به این تقاضا پاسخ دهند و آن را وسیله امنیت فرزندانشان می‌دانند؛ اما در عین حال نگران هستند که کودکان و نوجوانان با استفاده نادرست و گمراه‌کننده از این وسیله و قابلیت‌های گسترده آن به خصوص در حیطه اینترنت، آسیب ببینند. در نتیجه دنبال راه‌حلی هستند که علاوه بر پاسخگویی به مطالبات کودکان و نوجوانان، از بروز آسیب‌های متعدد از این جهت جلوگیری کنند.
البته پیشرفت فناوری در دنیا تا حدی به این نیاز پاسخ داده و تقریبا از سه سال گذشته عرضه سیمکارتهای موسوم به سیمکارتهای امن توسط اپراتورهای بزرگ تلفن همراه غربی آغاز شده است.
در همین حال ایران نیز در پی بالا گرفتن تب استفاده از تلفن همراه، برای این موضوع تمهیداتی را پیش‌بینی کرده و گام‌های اولیه را برداشته است. در این گام اولیه، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که زیرمجموعه و بازوی اجرایی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (ریگولاتوری) وزارت ارتباطات است، دست به کار شده و مصوبه شماره ۲۰۳ خود را در این خصوص در دوم آذرماه سال گذشته صادر کرده است.
بر اساس این مصوبه، اپراتورها اجازه یافتند سیمکارتهای مخصوص کودکان و نوجوانان را طراحی کرده و در اختیار افراد زیر 18 سال قرار دهند. با هدف آشنایی به مزایا و معایب سیمکارتهای ویژه کودکان و نوجوانان و اهمیت این موضوع با رضا ستوده جامعه شناس و استاد دانشگاه گفت‌وگویی انجام شده که در ادامه می‌خوانید:
در ابتدا بفرمایید سیم‌کارت ویژه کودکان چیست و این سیم‌کارت چه فضای امنی را برای کودکان ایجاد می‌کند؟
سیمکارتهای ویژه کودکان به سیم‌کارت‌هایی گفته می‌شود که متناسب با سنین کودکی و نوجوانی قابلیت‌هایی را در اختیار این بخش از جامعه قرار می‌دهد. براساس تعریف رسمی، در این سیم‌کارت‌ها امکان اعمال محدودیت دسترسی به بعضی از خدمات تلفن همراه توسط والدین فراهم خواهد شد و خانواده‌ها می‌توانند علاوه برمحدودیت‌هایی که هنگام تحویل در خود سیم‌کارت لحاظ شده است، از طریق سایت‌های اینترنتی پشتیبان محدودیت‌های دیگری را بنا به تناسب و شرایط ایجاد کنند.
آیا کودکان به داشتن سیم‌کارت ویژه نیاز دارند؟ از نظر شما که جامعه شناس هستید داشتن سیم‌کارت ویژه کودک و نوجوان چقدر ضرورت دارد؟
برای پاسخ به این سوال از دو منظر هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی تکنولوژی (هایدگر) می‌توان نگاه کرد. تکنولوژی جدید خواه و ناخواه تمایل به سلطه بر حیات انسان دارد و انسان ناگزیر از تکیه بر تکنولوژی باید درصدد مصون‌سازی و کاهش تعرض ناشی از بهره‌گیری از این فرآیند باشد. از جمله شیوه‌های مصون‌سازی می‌توان به توجه به بسترهای جامعه‌ای که قرار است با هدف تامین مطالبات و نیازهای اجتناب‌ناپذیر جهان عصر فرامدرن، سیم‌کارت به دانش آموزان و کودکان واگذارشود، اشاره کرد. اگرچه ظاهرا یکی از الزامات کنونی با پیشرفت فناوری ارتباطات، داشتن تلفن همراه است؛ به‌خصوص تلفن‌هایی که قابلیت دسترسی به اینترنت را دارد؛ اما تامل در واقعیت‌های موجود در کشور و ناامنی‌های اجتماعی انکارناپذیری که در مسیر کودکان قرار دارد، به همراه شکاف نسل‌ها (بی‌بهره شدن از نقش کنترلی و حمایتی اقوام نزدیک) و عدم تسلط منطقی برخی اولیا بر فرزندان خود، اجرای این طرح را بدون در نظر گرفتن این ملاحظات با خطرات غیر قابل انکار مواجه می‌کند؛ به طوری که شاید مزایای عدم اجرای آن بر اجرای طرح ترجیح داده شود.
آیا والدین یکی از منابع تامین امنیت فرزندان خود را داشتن تلفن همراه و سیم‌کارت جداگانه می‌دانند؟
از مهم‌ترین شیوه‌هایی که در مواجهه با سیر سرسام‌آور فناوری و نوآوری علمی به‌کار بسته می‌شود، مصونیت بخشی است. افزایش آگاهی به موضوع و ترسیم واقعی از همه آثار و نتایج بهره‌مندی از فناوری روز هم در این زمینه اهمیت دارد. در واقع مدیریت آن خردمندانه‌تر از شیوه‌های سخت‌افزاری و انقباضی خواهد بود. خصوصا اینکه با پیشرفت ارتباطات جهانی و تحول اساسی که در فناوری و زیرساخت‌های مخابراتی جهان حاصل شده تغییرات را اجتناب ناپذیر کرده است؛ به طوری که امروز وسایل و ابزارهای فراگیر و در دسترس از جمله کامپیوتر، لپ‌تاپ، انواع وسایل بازی‌های الکترونیک قابلیت تبدیل و همراهی با سامانه‌های یکپارچه ارتباطی را دارد که به راحتی می‌تواند مقادیر زیادی اطلاعات و داده‌ای درهم فشرده را به صورت دیجیتالی به هر جا که بخواهند ارسال کنند.از طرفی والدین همواره نگران امنیت فرزندان خود هستند که باید به این نگرانی به شیوه درستی پاسخ داده شود. خوب یا بد بودن سیمکارتهای ویژه کودکان باید بررسی شود.
با این توضیح آیا داشتن سیم‌کارت برای کودکان مفید است، در واقع ارائه این خدمات چه معایب و مزایایی دارد؟
قطعا داشتن سیم‌کارت برای کودکان مانند بسیاری دیگر از امکانات و تجهیزات نو، معایب و مزایای خاص خود را دارد. ایجاد ارتباط و اطلاع‌رسانی به اولیا و رفع مهم‌ترین دغدغه آنها در هنگام رفت و آمد به مدرسه شاید اولین مزیت غیرقابل انکار باشد. همچنین می‌تواند زمینه موثری برای مهیا کردن کودکان برای ورود به دنیای مدرن و آموزش‌های مجازی و حذف کتاب و دفتر و لوازم مربوطه به ازای بهره‌مندی از وسایل الکترونیکی و ارتباطی تحت عنوان «آموزش‌های مجازی» باشد، بنابراین این موضوع در زمانی نه چندان دور در کشورمان اجتناب ناپذیر خواهد بود. مهم‌ترین نقطه ضعف این کار نیز عدم پیش‌بینی واقع‌بینانه خطرات قابل تحقق و نیز تعجیل در انجام و واگذاری بدون بسترسازی و مهیا کردن جو روانی و فرهنگی دانش آموزان (البته به فراخور سن و سطح ادراک آنان) است. تفاوت فرهنگی خانواده‌ها و اختلاف برداشتی که در بهره‌برداری از این وسیله دارند و مدگرایی در کنار آن بی‌تفاوتی برخی پدر و مادرها در نحوه استفاده از این وسیله مشکلات جدی غیرقابل جبرانی دارد.بنابراین قبل از هر چیز باید علت و نوع نیاز آنان مشخص شود و برنامه‌ریزی بلندمدتی را انجام داد؛ چراکه بر اساس روحیه تنوع‌طلبی و کمال‌جویی که در انسان سراغ داریم، می‌توان آن را کنترل و مدیریت کرد.
خانواده‌ها چگونه می‌توانند بر این موضوع نظارت کنند؟
اصولا سنخ نظارت بر حیطه فرهنگ بر اساس روش‌های جامع شناختی حاضر و نیز رهنمودهای مولای متقیان امام علی (ع) در نامه ۵۳ نهج البلاغه به مالک اشتر با نظارت در شؤون دیگر فعالیت انسانی از جمله اقتصاد، حکومت و... متفاوت است؛ چراکه فرهنگ به دلیل ماهیت خود و سر و کار داشتن با روح و روان انسان‌ها، ذاتا محدودیت‌پذیر نیست بنابراین موفقیت محدویت‌های اعمال شده در حوزه‌های غیر فرهنگی به هیچ عنوان متضمن موفقیت در این حوزه نخواهد بود.
اصلی‌ترین مولفه در این میان اتخاذ رویکرد واحد و یکپارچه و نظارت بر تحقق آن سیاست‌ها است. چنانچه در مدارس نظارتی بر نوع و سطح موبایل‌های در اختیار نباشد و امکانات و توانمندی‌های فنی موجود در سیستم‌های جدید ارتباطی برخی دستگاه‌ها چنانچه در اختیار دانش آموزان قرار گیرد، می‌تواند بسان سم مهلکی عمل کرده و اهداف مطلوب مورد نظر را کاملا مخدوش کند و خطرات آن را بر محسنات آن افزایش دهد. بنابراین محدودیت‌سازی و تعیین سطح دسترسی و نوع دستگاه در اختیار، تضمین‌کننده موفقیت طرح واگذاری به سیمکارتهای ویژه کودکان خواهد بود.
چه راهکارهایی را می‌توان برای نظارت صحیح خانواده در استفاده فرزندانشان از سیم‌کارت‌ها ارائه کرد؟
ارائه آموزش‌های پیشگیرانه با همکاری و مشارکت دستگاه‌های متولی از جمله مسوولان آموزش و پرورش، پلیس فتا، قوه قضائیه و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل از هر اقدامی بسیار لازم و ضروری است و البته سطح آموزش‌های ذکر شده نباید محدود به کودکان و دانش‌آموزان باشد، بلکه لازم است شمول آن به اولیای آنها و حتی مدیران و کادر مدارس نیز تسری پیدا کند.
یکی از روش‌های کاهش نقایص این اقدام آگاه کردن افراد از مصادیق و تجربیات منفی اتفاق افتاده در جامعه یا سایر جوامع به صورت مصادیق عینی و بارز است که از طرق تصویری و نمایش و.. اثرات مطلوبی خواهد داشت.
آیا خانواده‌ها می‌توانند به راحتی به در اختیار داشتن سیم‌کارت توسط فرزندانشان اعتماد کنند؟
اتخاذ روش آزمایش و خطا در این زمینه محکوم به فناست. از طرفی درس گرفتن از گذشته می‌تواند ما را در اتخاذ تصمیم درست مساعدت کند. امروزه فاصله کشورها در بهره‌مند شدن و متاثر شدن از فناوری روز به کمتر از ده سال رسیده و سوال از نفع و ضرر این امر باید جای خود را به سوال «چگونه می‌توان از تجربیات و دستاوردهای به‌دست‌آمده در کشورهایی که این فرآیند محقق شده است برای کاهش آثار منفی و افزایش منافع آن بهره‌مند شد» بدهد. کودکان وارثان نسل امروز خواهند بود هرچقدر آماده‌سازی و بسترسازی درست و منطقی آنان در پرورش و تربیت اصولی و آشنایی با الزامات دنیای مدرن به موقع و بهنگام صورت گیرد، به همان نسبت جامعه مسیر تعالی و توسعه یافتگی را سریع‌تر طی می‌کند؛ ضمن اینکه نگاه به این موضوع باید واقع‌گرایانه، دقیق و همراه با تحولات و ملاحظات خاص خود باشد.
امروزه با پیشرفت فناوری ارتباطات و تغییر محسوس در الگوهای رفتاری خانواده‌ها، داشتن تلفن‌همراه به‌خصوص تلفن‌های همراه که قابلیت دسترسی به اینترنت را دارد به یکی از بدیهیات و البته مطالبات تمام افراد خانواده از جمله کودکان و نوجوانان تبدیل شده است.
والدین به همان نسبت که میل دارند به این تقاضا پاسخ دهند و آن را وسیله امنیت فرزندانشان می‌دانند؛ اما در عین حال نگران هستند که کودکان و نوجوانان با استفاده نادرست و گمراه‌کننده از این وسیله و قابلیت‌های گسترده آن به خصوص در حیطه اینترنت، آسیب ببینند. در نتیجه دنبال راه‌حلی هستند که علاوه بر پاسخگویی به مطالبات کودکان و نوجوانان، از بروز آسیب‌های متعدد از این جهت جلوگیری کنند.
البته پیشرفت فناوری در دنیا تا حدی به این نیاز پاسخ داده و تقریبا از سه سال گذشته عرضه سیمکارتهای موسوم به سیمکارتهای امن توسط اپراتورهای بزرگ تلفن همراه غربی آغاز شده است.
در همین حال ایران نیز در پی بالا گرفتن تب استفاده از تلفن همراه، برای این موضوع تمهیداتی را پیش‌بینی کرده و گام‌های اولیه را برداشته است. در این گام اولیه، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که زیرمجموعه و بازوی اجرایی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (ریگولاتوری) وزارت ارتباطات است، دست به کار شده و مصوبه شماره ۲۰۳ خود را در این خصوص در دوم آذرماه سال گذشته صادر کرده است.
بر اساس این مصوبه، اپراتورها اجازه یافتند سیمکارتهای مخصوص کودکان و نوجوانان را طراحی کرده و در اختیار افراد زیر 18 سال قرار دهند. با هدف آشنایی به مزایا و معایب سیمکارتهای ویژه کودکان و نوجوانان و اهمیت این موضوع با رضا ستوده جامعه شناس و استاد دانشگاه گفت‌وگویی انجام شده که در ادامه می‌خوانید:
در ابتدا بفرمایید سیم‌کارت ویژه کودکان چیست و این سیم‌کارت چه فضای امنی را برای کودکان ایجاد می‌کند؟
سیمکارتهای ویژه کودکان به سیم‌کارت‌هایی گفته می‌شود که متناسب با سنین کودکی و نوجوانی قابلیت‌هایی را در اختیار این بخش از جامعه قرار می‌دهد. براساس تعریف رسمی، در این سیم‌کارت‌ها امکان اعمال محدودیت دسترسی به بعضی از خدمات تلفن همراه توسط والدین فراهم خواهد شد و خانواده‌ها می‌توانند علاوه برمحدودیت‌هایی که هنگام تحویل در خود سیم‌کارت لحاظ شده است، از طریق سایت‌های اینترنتی پشتیبان محدودیت‌های دیگری را بنا به تناسب و شرایط ایجاد کنند.
آیا کودکان به داشتن سیم‌کارت ویژه نیاز دارند؟ از نظر شما که جامعه شناس هستید داشتن سیم‌کارت ویژه کودک و نوجوان چقدر ضرورت دارد؟
برای پاسخ به این سوال از دو منظر هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی تکنولوژی (هایدگر) می‌توان نگاه کرد. تکنولوژی جدید خواه و ناخواه تمایل به سلطه بر حیات انسان دارد و انسان ناگزیر از تکیه بر تکنولوژی باید درصدد مصون‌سازی و کاهش تعرض ناشی از بهره‌گیری از این فرآیند باشد. از جمله شیوه‌های مصون‌سازی می‌توان به توجه به بسترهای جامعه‌ای که قرار است با هدف تامین مطالبات و نیازهای اجتناب‌ناپذیر جهان عصر فرامدرن، سیم‌کارت به دانش آموزان و کودکان واگذارشود، اشاره کرد. اگرچه ظاهرا یکی از الزامات کنونی با پیشرفت فناوری ارتباطات، داشتن تلفن همراه است؛ به‌خصوص تلفن‌هایی که قابلیت دسترسی به اینترنت را دارد؛ اما تامل در واقعیت‌های موجود در کشور و ناامنی‌های اجتماعی انکارناپذیری که در مسیر کودکان قرار دارد، به همراه شکاف نسل‌ها (بی‌بهره شدن از نقش کنترلی و حمایتی اقوام نزدیک) و عدم تسلط منطقی برخی اولیا بر فرزندان خود، اجرای این طرح را بدون در نظر گرفتن این ملاحظات با خطرات غیر قابل انکار مواجه می‌کند؛ به طوری که شاید مزایای عدم اجرای آن بر اجرای طرح ترجیح داده شود.
آیا والدین یکی از منابع تامین امنیت فرزندان خود را داشتن تلفن همراه و سیم‌کارت جداگانه می‌دانند؟
از مهم‌ترین شیوه‌هایی که در مواجهه با سیر سرسام‌آور فناوری و نوآوری علمی به‌کار بسته می‌شود، مصونیت بخشی است. افزایش آگاهی به موضوع و ترسیم واقعی از همه آثار و نتایج بهره‌مندی از فناوری روز هم در این زمینه اهمیت دارد. در واقع مدیریت آن خردمندانه‌تر از شیوه‌های سخت‌افزاری و انقباضی خواهد بود. خصوصا اینکه با پیشرفت ارتباطات جهانی و تحول اساسی که در فناوری و زیرساخت‌های مخابراتی جهان حاصل شده تغییرات را اجتناب ناپذیر کرده است؛ به طوری که امروز وسایل و ابزارهای فراگیر و در دسترس از جمله کامپیوتر، لپ‌تاپ، انواع وسایل بازی‌های الکترونیک قابلیت تبدیل و همراهی با سامانه‌های یکپارچه ارتباطی را دارد که به راحتی می‌تواند مقادیر زیادی اطلاعات و داده‌ای درهم فشرده را به صورت دیجیتالی به هر جا که بخواهند ارسال کنند.از طرفی والدین همواره نگران امنیت فرزندان خود هستند که باید به این نگرانی به شیوه درستی پاسخ داده شود. خوب یا بد بودن سیمکارتهای ویژه کودکان باید بررسی شود.
با این توضیح آیا داشتن سیم‌کارت برای کودکان مفید است، در واقع ارائه این خدمات چه معایب و مزایایی دارد؟
قطعا داشتن سیم‌کارت برای کودکان مانند بسیاری دیگر از امکانات و تجهیزات نو، معایب و مزایای خاص خود را دارد. ایجاد ارتباط و اطلاع‌رسانی به اولیا و رفع مهم‌ترین دغدغه آنها در هنگام رفت و آمد به مدرسه شاید اولین مزیت غیرقابل انکار باشد. همچنین می‌تواند زمینه موثری برای مهیا کردن کودکان برای ورود به دنیای مدرن و آموزش‌های مجازی و حذف کتاب و دفتر و لوازم مربوطه به ازای بهره‌مندی از وسایل الکترونیکی و ارتباطی تحت عنوان «آموزش‌های مجازی» باشد، بنابراین این موضوع در زمانی نه چندان دور در کشورمان اجتناب ناپذیر خواهد بود. مهم‌ترین نقطه ضعف این کار نیز عدم پیش‌بینی واقع‌بینانه خطرات قابل تحقق و نیز تعجیل در انجام و واگذاری بدون بسترسازی و مهیا کردن جو روانی و فرهنگی دانش آموزان (البته به فراخور سن و سطح ادراک آنان) است. تفاوت فرهنگی خانواده‌ها و اختلاف برداشتی که در بهره‌برداری از این وسیله دارند و مدگرایی در کنار آن بی‌تفاوتی برخی پدر و مادرها در نحوه استفاده از این وسیله مشکلات جدی غیرقابل جبرانی دارد.بنابراین قبل از هر چیز باید علت و نوع نیاز آنان مشخص شود و برنامه‌ریزی بلندمدتی را انجام داد؛ چراکه بر اساس روحیه تنوع‌طلبی و کمال‌جویی که در انسان سراغ داریم، می‌توان آن را کنترل و مدیریت کرد.
خانواده‌ها چگونه می‌توانند بر این موضوع نظارت کنند؟
اصولا سنخ نظارت بر حیطه فرهنگ بر اساس روش‌های جامع شناختی حاضر و نیز رهنمودهای مولای متقیان امام علی (ع) در نامه ۵۳ نهج البلاغه به مالک اشتر با نظارت در شؤون دیگر فعالیت انسانی از جمله اقتصاد، حکومت و... متفاوت است؛ چراکه فرهنگ به دلیل ماهیت خود و سر و کار داشتن با روح و روان انسان‌ها، ذاتا محدودیت‌پذیر نیست بنابراین موفقیت محدویت‌های اعمال شده در حوزه‌های غیر فرهنگی به هیچ عنوان متضمن موفقیت در این حوزه نخواهد بود.
اصلی‌ترین مولفه در این میان اتخاذ رویکرد واحد و یکپارچه و نظارت بر تحقق آن سیاست‌ها است. چنانچه در مدارس نظارتی بر نوع و سطح موبایل‌های در اختیار نباشد و امکانات و توانمندی‌های فنی موجود در سیستم‌های جدید ارتباطی برخی دستگاه‌ها چنانچه در اختیار دانش آموزان قرار گیرد، می‌تواند بسان سم مهلکی عمل کرده و اهداف مطلوب مورد نظر را کاملا مخدوش کند و خطرات آن را بر محسنات آن افزایش دهد. بنابراین محدودیت‌سازی و تعیین سطح دسترسی و نوع دستگاه در اختیار، تضمین‌کننده موفقیت طرح واگذاری به سیمکارتهای ویژه کودکان خواهد بود.
چه راهکارهایی را می‌توان برای نظارت صحیح خانواده در استفاده فرزندانشان از سیم‌کارت‌ها ارائه کرد؟
ارائه آموزش‌های پیشگیرانه با همکاری و مشارکت دستگاه‌های متولی از جمله مسوولان آموزش و پرورش، پلیس فتا، قوه قضائیه و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل از هر اقدامی بسیار لازم و ضروری است و البته سطح آموزش‌های ذکر شده نباید محدود به کودکان و دانش‌آموزان باشد، بلکه لازم است شمول آن به اولیای آنها و حتی مدیران و کادر مدارس نیز تسری پیدا کند.
یکی از روش‌های کاهش نقایص این اقدام آگاه کردن افراد از مصادیق و تجربیات منفی اتفاق افتاده در جامعه یا سایر جوامع به صورت مصادیق عینی و بارز است که از طرق تصویری و نمایش و.. اثرات مطلوبی خواهد داشت.
آیا خانواده‌ها می‌توانند به راحتی به در اختیار داشتن سیم‌کارت توسط فرزندانشان اعتماد کنند؟
اتخاذ روش آزمایش و خطا در این زمینه محکوم به فناست. از طرفی درس گرفتن از گذشته می‌تواند ما را در اتخاذ تصمیم درست مساعدت کند. امروزه فاصله کشورها در بهره‌مند شدن و متاثر شدن از فناوری روز به کمتر از ده سال رسیده و سوال از نفع و ضرر این امر باید جای خود را به سوال «چگونه می‌توان از تجربیات و دستاوردهای به‌دست‌آمده در کشورهایی که این فرآیند محقق شده است برای کاهش آثار منفی و افزایش منافع آن بهره‌مند شد» بدهد. کودکان وارثان نسل امروز خواهند بود هرچقدر آماده‌سازی و بسترسازی درست و منطقی آنان در پرورش و تربیت اصولی و آشنایی با الزامات دنیای مدرن به موقع و بهنگام صورت گیرد، به همان نسبت جامعه مسیر تعالی و توسعه یافتگی را سریع‌تر طی می‌کند؛ ضمن اینکه نگاه به این موضوع باید واقع‌گرایانه، دقیق و همراه با تحولات و ملاحظات خاص خود باشد.
ارسال نظر