مجتبی مزروعی*

با ازدیاد روزافزون جمعیت، نیاز به مواد غذایی افزایش می‌یابد. به‌دنبال آن بخش کشاورزی که عهده‌دار امنیت غذایی جامعه است باید خود را با این شرایط تطبیق دهد. از طرفی کشاورزی باید از حالت سنتی و راکد به یک بخش مدرن و مکانیزه و اقتصادی در تولیدات زراعی، باغی و دامی تبدیل شود. گسترش مکانیزاسیون به‌عنوان یکی از چهار چرخ اصلی رشد کشاورزی، موجب ارتقاء بهره‌وری، افزایش راندمان تولید و بهبود مصرف آب می‌شود. نظر به اجرای اقتصاد مقاومتی، سیاست سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این زمینه، ارتقاء بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید و افزایش ارزش‌افزوده در بخش کشاورزی است. خراسان رضوی دارای استعدادهای بالقوه توسعه و گسترش مکانیزاسیون کشاورزی است، به‌طوری که این استان با تولید بیش از ۵ کیلوگرم محصولات زراعی و باغی به ازای هر اسب بخار انرژی مکانیکی مصرفی، دارای بالاترین بازده مکانیزاسیون کشاورزی در کشور است.

از طرفی خراسان رضوی با داشتن بالغ بر ۱۲۰ واحد تولیدی فعال و نیمه‌فعال در زمینه تولید انواع ادوات و دنباله بندهای کشاورزی بیشترین حجم تولید ادوات را در کشور دارد. عمده این تولیدات شامل انواع ادوات خاک‌ورزی و آماده‌سازی زمین، تسطیح لیزری، نشاءکارها، انواع سمپاش‌ها، انواع خرمن کوب، تریلر و همچنین انواع لوله و لوازم آبیاری تحت‌فشار است که از این میزان تولید ۲۰ تا ۳۰ درصد به کشورهای همجوار استان صادر و حدود ۴۰درصد به سایر استان‌ها عرضه می‌شود که ۵۵ دستگاه از انواع این تولیدات دارای تأییدیه کیفیت از مرکز آزمون ماشین‌ها و ادوات کشاورزی کرج است. موضوعاتی نظیر ارتقاء شاخص‌های مکانیزاسیون (درجه و سطح مکانیزاسیون)، توسعه کاربرد فن‌آوری‌های نوین در بخش توسعه شبکه خدمات مکانیزاسیون و حمایت از تشکل‌های خدمات مکانیزه کشاورزی، هدایت و حمایت از سازندگان ادوات کشاورزی و طرح‌های ابتکاری و اختراعات در زمینه ماشین‌های کشاورزی و نظارت بر حسن اجرای عملیات ماشینی و بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش کشاورزی، از راهبردهای عمده این سازمان در بخش مکانیزاسیون، جهت پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی به‌شمار می‌رود.

به‌منظور افزایش ضریب مکانیزاسیون در خراسان رضوی با هدف کاهش هزینه‌های تولید و افزایش درآمد بهره‌برداران، سه خط اعتباری جمعا به ارزش ۱۵۹۲ میلیارد ریال طی سال‌های ۹۲ تا ۹۴ جذب شده و صرف خرید ۱۸۰۰ دستگاه تراکتور، ۴۷ دستگاه کمباین و ۶۵۰ دستگاه ادوات خاک‌ورزی حفاظتی توسط کشاورزان شده است. این تسهیلات در پایان سال ۹۴ منجر به ارتقای ضریب مکانیزاسیون به ۱.۴ اسب بخار در هکتار و ارتقاء عملیات ماشینی در مراحل خاک‌ورزی، کاشت و داشت و برداشت در مزارع و باغات شده است. همچنین در سال ۹۴ حدود ۵ میلیارد ریال یارانه بلاعوض ( به‌منظور تأمین تکنولوژی‌های نوین نظیر کمباین پنبه، کارنده و کمباین سیب‌زمینی، سامانه ضدتگرگ، سمپاش پیشرفته با بوم ۱۸ و۲۴متر، نشاء‌کار و بذرکار کشت مستقیم و ... ) جذب شده است. در همین سال با اقداماتی مانند تدوین طرح توسعه مکانیزاسیون گندم و ارائه آن به وزارت متبوع برای تأمین اعتبار ویژه، سهمیه‌بندی شعب عامل بانک کشاورزی برای جذب ادوات تخصصی گندم، الزام به خرید بذرکار برای متقاضیان تراکتور توان متوسط، پرداخت بلاعوض ۳۰درصدی جهت تامین ۹ دستگاه بذرکار اراضی شور و ۱۸ بذرکار کشت مستقیم و برگزاری کلاس‌ها، کارگاه‌ها و بازدیدهای آموزشی و ترویجی، زمینه ارتقاء درجه مکانیزاسیون گندم به ۴۰ درصد در خراسان رضوی فراهم شد. در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی خوشبختانه در سال ۹۵ اعتبارات مرحله چهارم خط اعتباری مکانیزاسیون به مبلغ ۷۸۳ میلیارد ریال جهت تامین تسهیلات اعتباری خرید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی و تجهیز بیشتر ناوگان ماشینی بخش کشاورزی، توسط بهره‌برداران، به سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، از طرف وزارت متبوع ابلاغ شده است.

همگام با توسعه مکانیزاسیون کشاورزی نکات ذیل باید مدنظر باشد:

- حذف تعرفه‌های وارداتی برای تسهیل در امر ورود فناوری‌های نوین

- ورود فناوری‌های نوین به‌گونه‌ای باشد که ضمن ایجاد رقابت از انحصار در ماشین‌های کشاورزی جلوگیری کرده و باعث کاهش رکود و افزایش کیفیت محصولات داخلی شود.

- سازوکارهای تشویقی برای کشاورزان به‌خاطر استفاده از فناوری‌های نوین افزایش یابد.

- استفاده از فنا‌وری‌های نوین متناسب با اقلیم هر منطقه باشد.

- جایگاه ماشین‌های کشاورزی در توسعه صنعتی کشور ارتقاء یافته و بخش صنعت، جهت بومی‌سازی تولید ماشین‌های کشاورزی با توسعه کشاورزی همگام شود.

- مشوق‌های جذاب درجهت توسعه صنعت ماشین‌های کشاورزی به‌کارگرفته شود.

- تقویت و تشویق خرده‌مالکان، به‌منظور فراگیر نمودن امر یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی وتسهیل در به‌کارگیری فناوری‌های نوین کشاورزی.

*رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی