به حفظ اطلاعات کاربران متعهدم

ندا لهردی

در روزهایی که ارتباطات به سرعت گسترده شده و به این ترتیب نیاز به ابزارهایی دقیق و سریع‌تر حس می شود، کاربران راه‌هایی جدید و البته بهتر را جست‌وجو می‌کنند. درست در همین روزها «تلگرام» متولد شد تا با سرعت و امنیت نسبتا بالایش قلب کاربران را تسخیر کند. «پاول دوروف» مرد پشت صحنه این اپلیکیشن پیام‌رسان پرطرفدار است که این روزها حسابی خبرساز شده است. او که یکی از جوان‌ترین کارآفرینان روسیه است، در این کشور به‌عنوان زوکربرگ روسیه شناخته می‌شود تا به این ترتیب توجه تمام دنیا را به خود جلب کند.


26 ساله بود که با توسعه یک شبکه اجتماعی شبیه فیس‌بوک به نام VKontakte (عبارتی روسی که در زبان انگلیسی in Contact یا در ارتباط معنی می‌شود)، به یک کارآفرین تبدیل شد. این شبکه اجتماعی حالا در روسیه بسیار پرطرفدارتر از فیس‌بوک است. او که به دلایل سیاسی مجبور شد از مدیرعاملی این شبکه اجتماعی پرطرفدار استعفا بدهد، مدتی بعد همراه با برادرش و دو نفر از مهندسان شرکت VKontakte شروع به تاسیس و راه‌اندازی یک تجارت بزرگ کرد؛ تجارتی که بعدها با نام Telegram معروف شد. این اپلیکیشن پیام‌رسان در واقع نرم‌افزاری بود که برادران دوروف برای استفاده شخصی خودشان راه‌اندازی کردند. آنها معتقدند آزادی و شفافیت باید بدون هیچ هزینه‌ای در اختیار مردم قرار داشته باشد؛ به همین دلیل این دو برادر به دنبال راهی قابل اعتماد برای در ارتباط بودن با یکدیگر به شکلی خصوصی و به دور از چشمان افراد سودجو بودند. به این ترتیب کار رمزنگاری اصلی اپلیکیشن تلگرام تمام توسط نیکولای دوروف انجام شد تا در نهایت آنها این نرم‌افزار را به‌صورت رایگان در اختیار تمام مردم دنیا قرار دهند.


این اپلیکیشن آرمان‌ها و ارزش‌های هر دو برادر را به‌صورتی کاملا واضح به تصویر می‌کشد؛ یک نرم‌افزار متن‌باز با کاربری ساده که به شکلی زیرکانه رمزنگاری شده است تا گفت‌وگوهای افراد را تا حد امکان محفوظ نگه دارد. این اپلیکیشن تا پایان نیمه اول سال ۲۰۱۵ بیش از ۶۲ میلیون نفر کاربران در سراسر جهان داشته است که حدود ۱۵ میلیون نفر آنها را کاربران ایرانی تشکیل می‌دهند. حالا تلگرام شغل تمام وقت پاول دوروف است و باعث شده است که او کشورش را ترک کند. به این ترتیب او از سال ۲۰۱۴ در کشورهای مختلف در حال سفر است و در این مورد می‌گوید: «کشور وطن من با تجارت اینترنت این روزها سازگار نیست.» او در پاسخ به خبرنگار روزنامه آنلاین Daily Dot که پرسید حالا خانه‌اش در کجاست، پاسخ داد: «پاریس خوب است. من در حالی که در کشورهای جهان در حال سفر و گردش هستم، از طریق تلگرام با تمام دوستان، خانواده و تیم کاری تلگرام در ارتباط هستم و همه چیز را در کنترل دارم.»


تلگرام در حال حاضر به‌صورت غیر‌انتفاعی اداره می‌شود و هدف آن دسترسی آزاد افراد به ارتباطات است. کارمندان این شرکت حقوق خوبی دریافت می‌کنند و راضی هستند. با این حال اما این روند در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است، چون پاول دوروف تمام هزینه تلگرام را از دارایی‌های شخصی‌اش تامین می‌کند؛ هزینه‌ای برابر با یک میلیون دلار در هر ماه که تا زمان درآمدزایی این شرکت خودش آن را می‌پردازد. اما موسسان این شبکه پیام‌رسان پرطرفدار معتقدند که در هر شرایطی تلگرام قطعا برای کاربران رایگان خواهد بود، چون آنها معتقدند که شهروندان جهان باید راهی برای ارتباط خصوصی با یکدیگر داشته باشند. مدتی پیش او با پوشش همیشگی‌اش که سراسر مشکی رنگ است به دفتر روزنامه آنلاین Daily Dot رفت تا درباره داستان موفقیت شبکه پیام‌رسان تلگرام و اتفاقات مربوط به آن مصاحبه کند. می‌توانید این مصاحبه را در اینجا بخوانید:


چرا به دنیای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان وارد شدید؟ آیا این عرصه برای حضوری موثر و جدی، شلوغ نیست؟

ما تلگرام را به‌عنوان پروژه‌ای برای استفاده شخصی شروع کردیم. تصمیمی برای عمومی و جهانی کردن آن نداشتیم. من و برادرم سعی می‌کردیم یک مشکل شخصی را برای برقراری ارتباطی محفوظ و امن، حل کنیم. ما در شرایط سختی بودیم و باید راه‌حلی برای چنین ارتباطی پیدا می‌کردیم. در واقع همه ما می‌خواهیم مطمئن شویم که یک ابزار ارتباطی مطمئن در اختیار داریم. نفوذگران هر وقت که بخواهند می‌توانند مکان شما را از طریق بسیاری از اپلیکیشن‌های اجتماعی پیدا کنند. من چیزهای زیادی درباره مردمی شنیده‌ام که تمام ارتباطات خودشان را رمزگذاری می‌کنند؛ حتی حساب‌های بانکی، اطلاعات مالی و زندگی خصوصی‌شان را. من نمی‌خواستم این اتفاق برای خودم و برادرم بیفتد، به همین دلیل به دنبال راه‌حل مناسبی بودیم.


افشاگری‌های «ادوارد اسنودن» برای شما چه معنایی دارد؟

در بهار سال 2013 مشخص شد که آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) درباره شهروندان آمریکا جاسوسی می‌کند و مقالات جدیدی وجود داشت که بر اساس افشاگری‌های اسنودن منتشر شدند. تا اواسط تابستان آن سال مشخص شد که این مشکل جهانی است و برای همه مردم دنیا. در اروپا اما نگرانی‌های جدی درباره جاسوسی آمریکایی‌ها از آنها وجود داشت. این اتفاق ما را متقاعد کرد تا تلگرام را به عرضه عمومی برسانیم. ما رقابتی را میان توسعه‌دهندگان برای تولید نسخه اندرویدی این اپلیکیشن برگزار کردیم و رابط کاربری را ارائه دادیم که خودمان از آن استفاده می‌کردیم. در نهایت این رقابت دو برنده داشت.


معروف است که شما شغلی را در شبکه اجتماعی VKontakte به اسنودن پیشنهاد کردید. چنین چیزی درست است؟

از طریق وکیل اسنودن متوجه شدم که او پیشنهاد کار را بررسی کرده است. فکر می‌کنم در نهایت به خاطر مسایل امنیتی مجبور به رد این پیشنهاد شد. شبکه اجتماعی VKontakte بسیار عمومی بود و هر کسی می‌دانست که دفتر آن کجاست. ادوارد ارزش‌های اساسی ما را قبول داشت، هم سن و سال ماست و شجاعت صحبت کردن از جایگاه خودش را دارد. واضح است که اگر شما یک چهره معروف تکنولوژی با چنین جایگاهی را به هیات‌مدیره خود بیاورید، توجه همه مردم به آن جلب خواهد شد.


ساختار متن‌باز تلگرام چطور آن را بهتر کرده است؟

از آنجا که منبع آن روی سیستم هاست توسعه نرم‌افزاری Github است و هر کسی می‌تواند آن را ببیند، ما واکنش‌های بسیار مثبتی را از مهندسان خارجی دریافت کردیم. اخیرا یکی از آنها به ما اطلاع داد که می‌توانیم با فشرده‌سازی نمایه‌های گرافیکی داخل اپلیکیشن، سه مگابایت ظرفیت ذخیره کنیم. این شد که ما فکر کردیم‌ «چقدر خوب! ما در حال حاضر یکی از کوچک‌ترین اپلیکیشن‌ها هستیم، اما حالا می‌توانیم آن را کوچک‌تر هم بکنیم.» ما خوشحال بودیم و قدر این پیشنهادها و نظرهای افراد را می‌دانستیم و همچنان از آنها استفاده می‌کنیم. الان حدود دو سال است که ما آنلاین هستیم. در آن زمان ما سه رقابت برای شکستن رمزگذاری‌مان برگزار کردیم. در ابتدا از افراد خواستیم تا جلوی ترافیک ورودی را گرفته و سعی در رمزگشایی آن بکنند. یکی از شرکت‌کنندگان با اینکه نتوانست این کار را انجام بدهد، اما توانست احتمال آسیب‌پذیری را در روش رمزگذاری ما برای اطلاعات کشف کند. هر چه باشد تلگرام یک نرم‌افزار شخص سوم (third party) است و به همین دلیل امکان دیدن چت‌های خصوصی ممکن است به وجود بیاید. این شرکت‌کننده جایزه صد هزار دلاری از ما گرفت. کشف او خارج از اهداف رقابت بود، اما ما فکر کردیم که بسیار ارزشمند است و ما باید چنین بازخوردهایی را تشویق کنیم.


بنابراین در حال حاضر یک مجموعه ویژه برای این اپلیکیشن وجود دارد؟

اگر به داخل قسمت تنظیمات این اپلیکیشن بروید، یک جای مخصوص را می‌بینید که می‌تواند از طریق آن از ما سوال کنید. هر چیزی که می‌خواهید بنویسید و آن به دست تیم پشتیبانی ما می‌رسد که همه بازخوردها را بررسی می‌کنند. ما خیلی زود متوجه شدیم که نمی‌توانیم همه این کار را خودمان انجام داده و مدیریت کنیم، بنابراین ما مجبور شدیم از داوطلبان دعوت کنیم. افرادی هستند که تلگرام را دوست دارند و می‌خواهند که اوقات فراغت‌شان را برای کمک به افراد دیگر جهت یادگیری تلگرام صرف کنند. در واقع ما فقط اشخاص خاصی را دعوت نکردیم. اگر کسی بخواهد که داوطلب ما باشد، تست می‌دهد و به ابتدا به سوالات ما که معمولا سوالات جدی و پیچیده‌ای هستند، پاسخ می‌دهد؛ چه چیزی تلگرام را از دیگر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان متمایز می‌کند؟ مشخص نیست. این سوالی عمیق است با هزارتوهای زیاد.


از زمانی که تلگرام را به عرضه عمومی رساندید، چطور رشد کرده است؟

این موضوع با آنچه ما در VKontakte داشتیم، بسیار متفاوت است. وقتی من VKontakte را راه‌اندازی کردم، رشد آن قابل پیش‌بینی بود. ما روز اول را با 50 ثبت‌نام آغاز کردیم. روز دوم 60 ثبت‌نام و سپس این روند به 200، 400 و 1000 و... ثبت‌نام روزانه رسید تا جایی که ما به رقم صد هزار ثبت‌نام روزانه رسیدیم. تلگرام اما بسیار متفاوت است چون توزیع کانال‌ها یکسان نیست. اگر تمایل زیادی به اپلیکیشن شما در بازار مشخصی به دلایل مشخصی وجود دارد، آن اپلیکیشن به جایگاه بالای فروشگاه اپلیکیشن می‌رود و تعداد ثبت‌نام‌های روزانه آن به سرعت افزایش پیدا می‌کند. در اوایل سپتامبر سال 2014 که ما تنها یک اپلیکیشن آیفون داشتیم، شاهد رشد بزرگی در تعداد ثبت‌نام‌های روزانه بودیم؛ بیش از صد هزار ثبت‌نام روزانه از عربستان سعودی. ما به این ترتیب به جایگاه اول پرفروش‌های App Store رفتیم و تا سه هفته در آن جایگاه باقی ماندیم.


چرا تلگرام رایگان است؟

تلگرام نوع جدیدی از سازمان و تشکیلات است. چیزی که حالا داریم یک تشکیلات است که هم غیر‌انتفاعی و هم «به‌دنبال سود» است. این تشکیلات «به‌دنبال سود» سهامدارانی دارد و هدف آنها کسب درآمد بیشتر تا حد امکان و توان است. تشکیلات غیر‌انتفاعی کاملا متفاوت هستند، آنها تمام درآمدشان را از طریق کمک‌های مردمی به‌دست می‌آورند و همه آن را خرج می‌کنند. ما از نظر اینکه همه چیز را خرج می‌کنیم، شبیه به تشکیلات غیرانتفاعی هستیم. در همین حال ما می‌خواهیم از نظر مالی به خودکفایی برسیم؛ بنابراین سوال بزرگ اغلب کاربران ما این است: چه محصول خوبی. رایگان هم هست. آن را دوست دارم، اما بعد از یک سال، دو سال، پنج سال و بالاخره بعد از آنکه بسیار محبوب شدید و هزینه‌هایتان بالاتر رفت، چه می‌کنید؟ وقتی WhatsApp و Viber به چنین موقعیتی رسیدند، مجبور به فروش شدند. هزینه‌های آنها بسیار بالا رفته بود و آنها راهی برای درآمدزایی پیدا نکردند. WhatsApp یک مدل حق اشتراک دارد، اما اگر به نتایج سال ۲۰۱۴ نگاه کنید، می‌بینید که آنها ۲۵ میلیون دلار درآمد داشته‌اند و ۲۸۰ میلیون دلار هزینه کرده‌اند، این اصلا قابل تحمل نیست. ما نمی‌خواهیم تا ابد پول‌مان را خرج کنیم و نمی‌خواهیم پولی بیشتر از مخارج‌مان دربیاوریم. ما می‌خواهیم به اندازه نیازمان برای ترافیک شبکه، تجهیزات و حقوق کارمندان درآمد داشته باشیم. اعضای تیم ما بهترین مهندسان جهان هستند. بعضی از آنها بهترین مهندسان VKontakte بودند که وقتی من آنجا را ترک کردم با من به تلگرام آمدند. آنها حتی پیشنهادهایی از فیس‌بوک و گوگل هم دریافت کردند؛ بنابراین ما باید حقوق مکفی و خوبی به آنها بدهیم. ما اما هنوز به خودکفایی و درآمدزایی نرسیده ایم و همچنان از دارایی‌های شخصی خرج می‌کنیم.

تلگرام همیشه برای کاربران نهایی رایگان خواهد بود. درآمدزایی ما به احتمال زیاد شامل پلتفرمی برای توسعه‌دهندگان سوم شخص خواهد بود.


پاول دوروف؛ مدیرعامل تلگرام


پاول والریویچ دوروف یک کارآفرین جوان روسی است که بیشتر به خاطر راه‌اندازی شبکه اجتماعی VKontakte و بعد از آن اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام در دنیا شناخته می‌شود. او ۳۱ ساله و متولد لنینگراد است که حالا به‌عنوان سن‌پترزبورگ شناخته می‌شود، اما بیشتر دوران کودکی‌اش را در ایتالیا و شهر تورین گذرانده است چون پدرش که دکترای زبان‌شناسی داشت، در آنجا به کار مشغول بود بود. او در سال ۲۰۰۶ در رشته زبان‌شناسی از دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ فارغ‌التحصیل شد. دوروف شبکه اجتماعی VKontakte را در سال ۲۰۰۶ تاسیس کرد که در واقع رقیب روسی فیس‌بوک بود. پس از خروج از این شبکه اجتماعی به دلایل سیاسی، اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام را در سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی کرده و به‌صورت رایگان در دسترس عموم گذاشت. پاول دوروف به‌عنوان مارک زوکربرگ روسی شناخته می‌شود و در ماه آگوست سال ۲۰۱۴ هم به‌عنوان مهم‌ترین امیدهای جوان زیر ۳۰ سال اروپای شمالی شناخته و معرفی شد. حجم ثروت و دارایی‌های خالص او تا پایان سال ۲۰۱۲ برابر با ۲۶۰ میلیون دلار بوده است.