آمار غلط‌انداز

رفیعه هراتی

اکثر نظرسنجی‌هایی که پیش از انتخابات ۸ نوامبر انجام شدند، پیروزی هیلاری کلینتون را پیش‌بینی کرده بودند. دو هفته پیش از برگزاری انتخابات، نیت سیلور، تحلیلگر آماری انتخابات، در وب‌سایت«فایوترتی‌ایت» شانس پیروزی کلینتون را تا ۸۵ درصد دانست. این در‌حالی است که وی چند روز پیش از انتخابات به ترامپ ۳۵ درصد شانس پیروزی داد، و همین امر موجب شد تا کارشناسان لیبرال از او انتقاد کنند. حتی با توجه به روند کاهش مستمر پیشتازی کلینتون که از اواسط اکتبر به دلیل رسوایی ایمیل‌های او روی داد، در نهایت بازهم به نظر می‌رسید او در این رقابت پیشتاز است. یک روز قبل از انتخابات، نظرسنجی سی‌بی‌اس‌نیوز نشان داد در سطح ملی کلینتون با کسب ۴۵ درصد آرا نسبت به ۴۱ درصد آرای ترامپ، از پیشتازی ۴ درصدی برخوردار است. با این وجود نظرسنجی بیش از آنکه یک علم باشد، یک هنر است و برحدس قریب به یقین درباره گروه‌های جمعیتی، تعداد رای‌دهندگان و موضع‌گیری‌ها در مورد مسائل بستگی دارد، در حالی که نباید از ضریب خطا در موضوعات مورد تحقیق قرارگرفته غافل شد. مشکل دیگر نظرسنجی‌ها این است که نظرسنجی‌های ملی، آرای الکترال را منعکس نمی‌کنند.

در این مورد می‌توان به نمونه ال گور مراجعه کرد: در انتخابات سال ۲۰۰۰ رای ملی ال گور ۵۰۰ هزار رای بیشتر از جورج دبلیو بوش بود، اما درنهایت انتخابات را به بوش باخت چون نتوانست در ایالت‌های کلیدی برنده شود. با اتمام شمارش همه آرا، کلینتون نیز سرنوشتی مشابه ال گور پیدا کرد. کلینتون در شرایطی این انتخابات را ترک می‌کند که حمایت اکثریت نسبی رای‌دهندگان آمریکایی را به‌دست آورده، اما در آرای الکترال شکست سنگینی را متحمل شده است. یکی از نظرسنجی‌های نهایی سی‌بی‌اس‌نیوز برای انتخابات امسال نشان داد کسب این نتیجه امکان‌پذیر بوده است. پیش‌بینی‌ها نشان داد در ایالت‌های اوهایو و فلوریدا آرای کلینتون و ترامپ برابر شده است. این درشرایطی است که پیش‌تر کلینتون در این دو ایالت پیشتاز بود. این دو ایالت به دلیل تعداد بالای رای الکترالی که دارند، به شدت نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری را تحت تاثیر قرار می‌دهند. دیگر نظرسنجی‌هایی که درست قبل از انتخابات بر هر ایالت تمرکز می‌کنند، نشان دادند ترامپ در ایالت‌هایی که اوباما در سال ۲۰۱۲ در آنها پیروز شد مانند کارولینای شمالی و همچنین ایالت‌های اصلی دموکرات‌ها مانند میشیگان و ویسکانسین به شدت پیشتاز شده است.

این در شرایطی است که جمهوری‌خواهان دهه‌ها بود که در میشیگان و ویسکانسین پیروز نشده بودند. بنابراین اگر مردم به جای نظرسنجی‌های ملی، نظرسنجی‌های ایالت‌های کلیدی را بررسی می‌کردند، متوجه می‌شدند که درست پیش از ۸ نوامبر، شرایط کلینتون چندان جالب به نظر نمی‌رسد. این در شرایطی است که هیچ‌یک از این مسائل در حدس قریب به یقین که در نظرسنجی انتخابات به کار می‌رود، درنظر گرفته نمی‌شود. همان‌طور که نشریه اکونومیست خاطرنشان می‌کند: «نتایج هر نظرسنجی از ترکیب دو متغیرتشکیل می‌شود: ترکیب جمعیتی رای‌دهندگان و پیش‌بینی این مساله که هر گروه چگونه رای دهد. زیرا برخی از گروه‌ها، برای مثال مردان جوان لاتین‌تبار، نسبت به دیگر گروه‌ها (برای مثال زنان مسن سفیدپوست) احتمال کمتری دارد که به نظرسنجی پاسخ دهند. نظرسنجی‌ها معمولا پاسخ‌هایی را که دریافت می‌کنند، مورد ارزیابی قرار می‌دهند تا با پیش‌بینی‌های‌شان در مورد اینکه رای‌دهندگان چگونه خواهند بود، مطابقت دهند. خطای نظرسنجی‌ها می‌تواند از درنظر گرفتن نمونه غیرواقعی از پاسخگویان در هر گروه ناشی شود و یا از پیش‌بینی نادرست از اینکه چه تعداد از هر دسته از رای‌دهندگان در انتخابات شرکت خواهند کرد.»این مشکل منجر به پیش‌بینی نادرست انتخابات می‌شود و این احتمال وجود دارد که در یک رقابت تنگاتنگ، نویسندگان سرفصل نظرسنجی به راحتی دچار اشتباه شوند.

جان هیلمن، سردبیر سیاسی نشریه بلومبرگ، به سی‌بی‌اس‌نیوز گفت این مساله به معنی «شکست نظرسنجی به شکلی عمیق و چشمگیر است.»در مورد ترامپ، اکنون یکی از دلایل پیروزی او را می‌دانیم: اشتیاق رای‌دهندگان سفید پوست فاقد تحصیلات دانشگاهی، که در اکثر ایالت‌های آمریکا و به‌ویژه در ایالت‌های کلیدی، جمعیت بزرگی را تشکیل می‌دهند، به نامزد جمهوری‌خواهان به‌گونه‌ای بود که اکثر نظرسنجی‌ها نتوانستند آن را پیش‌بینی کنند. تجمع جمعیت بی‌سابقه‌ در محل سخنرانی، افرادی که از مکان‌های دور دست آمده بودند و ساعت‌ها منتظر سخنرانی ترامپ شده بودند، در تئوری این رویدادها به معنی رای‌ دادن به کاندیدا نیست. اما این رویدادها آشکارا نتایج نظرسنجی‌ها را مخدوش کرد. آنها اکثریتی بودند که به ترامپ رای دادند. علاوه بر رای‌دهندگان سفید پوست فاقد تحصیلات دانشگاهی، سفید پوستان دارای تحصیلات دانشگاهی نیز بیشتر از آنچه نظرسنجی‌ها پیش‌بینی کرده بودند به ترامپ رای دادند. هیلمن معتقد است این مساله احتمالا به این دلیل است که بسیاری از آنها«خجالت می‌کشیدند علنا اعلام کنند که به ترامپ رای می‌دهند»بنابراین در شرایطی که به نظر می‌رسید شعارهای تفرقه‌انگیز ترامپ در طول کارزار انتخاباتی بخش عظیمی از آمریکایی‌ها را از او دور می‌کند، اما همزمان این شعارها احساسات جمعیت قابل‌توجهی از مردم را در ایالت‌های کلیدی برانگیخت تا یکی از مبهوت‌کننده‌ترین شکست‌های غیرمنتظره سیاسی تاریخ رقم بخورد.