تشکیل کمیته سه‌جانبه برای ترافیک تهران

اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» معتقد است برای حل مشکل ترافیک شهر تهران نمی‌توان فقط به یک راهکار اتکا کرد و تا زمانی که گزینه جایگزین برای شهروندان تعریف نشود نمی‌توان آنها را از استفاده کردن از خودروی شخصی منع کرد.این گفت و گو را در ادامه می خوانید:

درحال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات پایتخت‌نشینان افزایش حجم ترافیک در ماه‌های اخیر است. چرا در شهر تهران امکان استفاده از چند راهکار ترکیبی همچون سایر کلانشهرهای دنیا برای حل این مشکل وجود ندارد؟ چرا برای حل مشکلات ترافیکی شهر تهران به جای راهکارهای اصولی از روش‌هایی همچون دائمی کردن طرح زوج و فرد استفاده می‌شود؟

به‌نظر می‌رسد آنچه حل مشکلات ترافیکی در شهر تهران را دشوار کرده است نبود یک مدیریت واحد برای این موضوع باشد. تولید و شماره‌گذاری خودرو و موتورسیکلت‌ها از یک سو و توسعه حمل‌و‌نقل عمومی از سوی دیگر هر یک زیرنظر یک بخش مدیریتی هستند و در عین حال همگی در افزایش حجم ترافیک شهری موثر و دخیل هستند. از این رو باید برای اخذ تصمیمات درست در مورد هر یک، یک مدیریت یکپارچه و واحد تصمیم‌گیری کند تا همه این عوامل با یکدیگر هماهنگ شوند. اما در حال حاضر پلیس، شهرداری و دولت هر یک نظری جداگانه و متفاوت از یکدیگر برای حل مشکل ترافیک شهر تهران دارند. به‌عنوان مثال دو بار شورای شهر تهران مصوبه‌ای را گذرانده است که خودروها پلاک نشوند تا خودروهای فرسوده از چرخه استفاده خارج شوند، اما این مصوبه در مرحله اجرا متوقف شده است. بنابراین تا زمانی که یک مدیریت واحد و یکپارچه برای این موضوع ایجاد نشود ارائه راهکار دشوار است.

شما در صحبت‌هایتان به موضوع توقف شماره‌گذاری خودروها اشاره کردید. مگر فقط پلاک نشدن خودروهای جدید می‌تواند راهکار کاهش حجم ترافیک باشد؟

چنین نیست اما می‌تواند یکی از راهکارهای پیشنهادی باشد. در عین حال این موضوع نیز درست است که اگر در ابتدای راه برای کاهش حجم ترافیک تصمیم به پلاک نکردن خودروهای جدید گرفته شود این سوال در ذهن ایجاد شود که شهروندان در صورت استفاده از نکردن از خودروی شخصی از چه سیستم حمل‌و‌نقل عمومی می‌توانند استفاده کنند. در این صورت شهروندان چه مدت زمانی باید در صف اتوبوس یا واگن‌های شلوغ مترو منتظر بمانند که به محل کار یا منزل خود برسند.در چنین شرایطی زندگی مردم فلج خواهد شد و یک شهروند باید برای رسیدن به محل کار خود و بازگشت به منزل دو سوم از زمان شبانه روز خود را صرف رفت و آمد کند و در مقابل فقط به ازای هشت ساعت در روز حقوق دریافت کند؛ بنابراین در صورت نبود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل عمومی به اندازه کافی، نمی‌توان به راهکارهای این چنینی فکر کرد.

از این رو پیشنهاد من تشکیل یک جلسه مشترک مدیریت شهری، پلیس و هیات دولت است. در این جلسه فارغ از اینکه کدام نهاد یا سازمان مقصر است و کدام نهاد چه کرده است چند محور اصلی باید مورد بررسی قرار گیرد. نخست آنکه نحوه پلاک کردن و ورود آنها به شهر تهران مورد بررسی قرار گیرد. دوم آنکه سهم دولت و مدیریت شهری در توسعه حمل‌و‌نقل عمومی که در حال حاضر هم مورد نقد بسیاری از مدیران و کارشناسان شهری قرار دارد، مشخص شود. به این معنی که این موضوع تعیین تکلیف شود که کمبود ناوگان اتوبوسرانی و واگن‌های مترو توسط چه نهاد و دستگاهی قرار است تامین شود. در حال حاضر یک سوم بودجه ۱۷ هزار و ۸۸۰ میلیارد تومانی شهرداری تهران کلا به حمل و نقل عمومی اختصاص پیدا کرده است. سوم آنکه سایر طرح‌های نرم افزاری به‌عنوان مثال انضباط ترافیکی، رفتار متقابل مردم و تامین پارکینگ‌ها هم باید در این بسته دیده شوند. به‌نظر می‌رسد با به کار بستن چنین راهکارهایی خودبه خود آلودگی هوا نیز بهبود پیدا می‌کند.

بسیاری از کارشناسان شهری معتقد هستند نمی‌توان از یک طرف با ساخت و توسعه بزرگراه‌های جدید شهروندان را به استفاده از خودروی شخصی ترغیب کرد و از سوی دیگر به آنها اصرار کرد که از حمل و نقل عمومی برای تردد در شهر استفاده کنند.دیدگاه شما چیست؟

آنچه در زمینه ساخت وتوسعه بزرگراه‌ها مورد نقد کارشناسان شهری قرار گرفته است بزرگراه دو طبقه صدر است. برای ریشه یابی این موضوع که آیا دو طبقه کردن بزرگراه صدر جزو اولویت‌ها و نیازهای شهر تهران بوده است یا خیر می‌توان به اسناد مطالعاتی آن دوره مراجعه کرد که آیا واقعا در این منطقه شهری پیش‌بینی ساخت مترو، BRT یا پل طبقاتی نشده بود. اگر واقعا چنین پیش‌بینی نشده است باید مورد اعتراض قرار گیرد. اما اگر به این نتیجه دست پیدا کردند که مدیران شهری پس از بررسی تمام گزینه‌ها، به ساخت بزرگراه دوطبقه رسیده‌اند نقد آن جایز نیست. اما به‌نظر بنده بهترین گزینه برای توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و کاهش حجم ترافیک، مترو است.

آیا راهکارهایی همچون اخذ عوارض تردد از بزرگراه‌ها یا مالیات سوخت که در بسیاری از کشورها اجرایی شده است، در تهران قابلیت اجرایی دارد و می‌تواند راهکار رفع مشکلات ترافیکی باشد؟

شما هر راهکار بازدارندگی که انجام دهید باید یک گزینه جایگزین برای آن پیش‌بینی شود. چنین راهکارهایی را وقتی انجام می‌دهند که راه حل جایگزین وجود داشته باشد.به‌عنوان مثال اگر شهروندان به این نتیجه رسیدند که برای رسیدن به یک مقصد ۵/ ۲ کیلومتر مسیر باید طی شود، اما اگر از یک تونل شهری عبور کنند طول مسافت تردد ۵۰۰ متر می‌شود می‌توان از شهروندانی که مسیر راحت‌تر و بدون ترافیک را انتخاب کرده‌اند عوارض تردد را دریافت کرد. اما به‌نظر می‌آید تا زمانی که زیرساخت‌های توسعه حمل‌و‌نقل عمومی تکمیل نشود اخذ عوارض تردد از بزرگراه‌های شهری به مشکلات ترافیکی اضافه می‌کند و فقط نقطه ترافیکی جابه جا می‌شود و از یک بزرگراه به خیابان یا بزرگراهی دیگر منتقل می‌شود. به همین دلیل هم این لایحه پیشنهادی از سوی شورای شهر تهران به کمیسیون بازگشت داده شد، چون به‌نظر می‌رسد مطالعات کافی برای آن انجام نشده است، وگرنه اخذ عوارض در معابر جدید به شرط داشتن راه حل جایگزین کاملا قابل قبول است ولی در حال حاضر چنین جایگزینی برای شهر تهران وجود ندارد.