اگر ماجراجویید و پول هم دارید به قطب جنوب بروید

سفر به سرزمین بی‌نهایت‌ها

وحید عامری دورترین نقطه روی کره زمین، سرزمین بی‌نهایت‌ها، هوایی ناسازگار، پوشیده از برف ویخ- شرایط اقلیمی بسیار سخت و روزها و شب‌هایی که پایانی ندارد. می‌توان به راحتی از کنار همه این سختی‌ها گذشت با شوق رسیدن به دنیایی اعجاب‌انگیز که تا پیش از این تنها از صفحه جعبه جادو به آن نگریسته بودید. قطب جنوب هفتمین قاره روی کره زمین است. ۹۰ درصد از یخ کل دنیا در این قسمت از جهان قرار دارد و بی‌خود نیست که به آن لقب قاره یخی داده‌اند. اندازه آن در زمستان به واسطه یخ‌زدن دریا دو برابر اندازه آن در طول تابستان است و متوسط ارتفاع آن از سطح دریا بیش از قاره‌های دیگر است.

وحید عامری دورترین نقطه روی کره زمین، سرزمین بی‌نهایت‌ها، هوایی ناسازگار، پوشیده از برف ویخ- شرایط اقلیمی بسیار سخت و روزها و شب‌هایی که پایانی ندارد. می‌توان به راحتی از کنار همه این سختی‌ها گذشت با شوق رسیدن به دنیایی اعجاب‌انگیز که تا پیش از این تنها از صفحه جعبه جادو به آن نگریسته بودید. قطب جنوب هفتمین قاره روی کره زمین است. 90 درصد از یخ کل دنیا در این قسمت از جهان قرار دارد و بی‌خود نیست که به آن لقب قاره یخی داده‌اند. اندازه آن در زمستان به واسطه یخ‌زدن دریا دو برابر اندازه آن در طول تابستان است و متوسط ارتفاع آن از سطح دریا بیش از قاره‌های دیگر است. طوفان‌های پی‌در‌پی و بادهای خشک و طاقت‌فرسا شرایط زندگی در اینجا را بسیار سخت می‌کند، به طوری که قطب جنوب هیچ ساکن بومی ندارد. کل جمعیت انسان‌هایی که اکثریت آنها را محققان و دانشمندان تشکیل می‌دهند بین 1000 نفر در زمستان تا 4000 نفر در تابستان متغیر است. تغییرات اقلیمی کره زمین که در 100 سال گذشته شدت گرفته بر وضعیت جنوبگان تاثیر گذاشته و البته کوچک‌ترین تغییرات این قاره نیز تاثیرات محسوسی بر وضعیت اقلیمی کره زمین خواهد داشت، به همین خاطر به‌شدت از محیط زیست این قاره محافظت می‌شود. این قاره مامن صد‌ها گونه گیاهی و جانوری خاص است که بسیاری از آنها در هیچ کجای دیگر دنیا یافت نمی‌شود. گونه‌های متفاوتی از پرند‌گان، پنگوئن‌ها به‌خصوص پنگوئن امپراطور و پنگوئن جنتو، فک‌های میگو‌خوار و فک‌های لئوپارد و البته نهنگ قطبی. قطب جنوب در تملک هیچ کشوری نیست. چندین کشور دنیا از جمله نروژ و انگلستان به دلیل کشفیاتی که انجام داده‌اند و شیلی و آرژانتین به دلیل نزدیکی به قطب جنوب ادعاهایی بر مالکیت آن دارند که البته به رسمیت شناخته نمی‌شود. این قاره به‌واسطه معاهده قطب جنوب که در 1958 نوشته شده به عنوان مکانی صلح‌آمیز شناخته می‌شود که هیچ کشوری حق داشتن پایگاه نظامی و برداشت از ذخایر معدنی آن را ندارد و تنها به منظور تحقیقات بین‌المللی از آن استفاده می‌شود. جالب است بدانید که بر طبق مفاد این معاهده و به‌واسطه محیط زیست شکننده آن هیچ‌کس حق برداشتن حتی یک قلوه سنگ و بر جا گذاشتن حتی یک دستمال کاغذی را نیز در اینجا ندارد. صنعت گردشگری در قطب جنوب از اواخر دهه 60 میلادی و با کشورهای شیلی و آرژانتین آغاز شد. سال 2008 میلادی 40هزار نفر از این قاره دیدن کرده‌اند که البته هم‌اکنون به دلیل بحران اقتصادی به کمتر از 20هزار نفر در سال رسیده است. در این بین ایرانیان نیز جزو نخستین ملیت‌هایی بودند که پا روی قاره یخی گذاشتند. اولین ایرانی که موفق به دیدن قطب جنوب شده عبدالله امیدوار است که در سال 1966/ 1345 خورشیدی با یک کشتی نظامی از کشور شیلی خود را به جنوبگان می‌رساند. او همچنین نام خود را به عنوان اولین آسیایی که از قاره هفتم دیدن کرده به ثبت رسانده است. ایرانیان دیگری از جمله خانم انوشه انصاری دانشمند ایرانی در سال 2001 از قطب جنوب دیدن کرده‌اند. جالب است بدانید که او در سال 2008 میلادی بانی سفری تحقیقاتی برای یکی از دانش‌آموزان ایرانی شد. مسابقه‌ای برگزار شد و در آن خانمی به نام آیرین شیوایی برای این سفر انتخاب شد که هزینه‌های سفر او تمام و کمال توسط خانم انوشه انصاری پرداخت شد. سفر به قطب جنوب برای ما که در نیم کره شمالی زندگی می‌کنیم سفر به قطب جنوب باید بسیار سخت و طاقت‌فرسا باشد. از کشور ما تا قطب جنوب بیش از 13هزار کیلومتر اقیانوس قرار دارد و احتمالا باید روی یک تا دو کشور به عنوان کشور واسط برای رسیدن به قطب جنوب حساب کرد. از آنجایی‌که فصل‌ها در نیم کره جنوبی عکس نیم کره شمالی است، بهترین زمان برای رفتن به قطب جنوب نیز اواسط ماه نوامبر (آبان‌ماه) آغاز و تا اوایل مارچ (فروردین‌ماه) ادامه می‌یابد. در این زمان قطب جنوب بهار و تابستان خود را تجربه می‌کند و این یعنی هوای مطبوع‌تر، یخ کمتر و نیز حیات وحش بیشتر. از اواخر ماه نوامبر آب‌شدن یخ‌ها آغاز می‌شود، در 24 ساعت شبانه‌روز هوا روشن است و دمای هوا به‌طور محسوسی افزایش می‌یابد. در این فصل از سال پنگوئن‌ها شروع به لانه‌سازی می‌کنند که این خود یکی دیگر از جذابیت‌های سفر است. سفر به قطب جنوب به دو شکل عمده انجام می‌شود: سفر دریایی و سفر هوایی. هر کدام از این دو شکل مزیت‌ها و البته معایب خود را دارند. با نگاهی اجمالی به نقشه کره زمین درمی‌یابید که برای رفتن به قطب جنوب می‌توانید از استرالیا، نیوزلند یا آفریقای جنوبی مستقیم به طرف جنوب رفته و از قطب سردرآورید، اما همان‌طور که در نقشه نیز دیده می‌شود فاصله قطب جنوب تا کشور آرژانتین و شیلی به کمترین مقدار خود می‌رسد و مسافت کمتر یعنی مقرون به صرفه‌تر و ارزان‌تر. ناگفته نماند که صنعت گردشگری در قطب جنوب تا حد زیادی توسط انجمن بین‌المللی گردانندگان تورهای قطب جنوب(IAATO) مدیریت و برنامه‌ریزی می‌شود و تمام تورهای گردشگری به جنوبگان باید عضوی از این انجمن باشند. در واقع این انجمن کلیه گردشگران را ملزم به رعایت مفاد پیمان قطب جنوب و پروتکل محیط زیست می‌کند که از جمله آن محافظت از حیات وحش قطب جنوب- احترام به مناطق حفاظت شده- محافظت از خود و هوشیاری کامل و بکر نگه داشتن قطب جنوب می‌باشد. این قوانین در بسیاری از موارد بسیار سختگیرانه است، طوری که شما پیش از پیاده شدن از کشتی باید تن و لباس خود را از هر گونه شیئ (از جمله دانه‌های گیاهی) که امکان فعال شدن و برهم خوردن محیط زیست شکننده قطب جنوب را داشته باشد پاک کنید. همان‌طور که گفته شد نزدیک‌ترین مکان به قطب جنوب کشورهای آرژانتین و شیلی هستند، اما تورهای قطب جنوب در کشور آرژانتین و شهر اوشوآیا که جنوبی‌ترین شهر کره زمین است فعال‌تر است. به این شهر لقب آخر دنیا (end of the world) را داده‌اند. از این شهر تا شبه جزیره قطب جنوب حدود 620 مایل فاصله است که کشتی‌ها این مسافت را دو روزه طی می‌کنند. لازم به ذکر است که کشتی‌ها برای رسیدن به قطب باید از گذرگاه دریک عبور کنند. دریایی بسیار پرتلاطم که خواب را از چشم شما می‌رباید و آنقدر کشتی تکان می‌خورد که قرص ضد تهوع نیز دیگر کارساز نیست. ارتفاع تپه‌های آب (با موج فرق می‌کند) گهگاه به 10 متر می‌رسد و کشتی در محور طولی آن گاه تا 40 درجه جابه‌جا می‌شود. شاید این باعث شود که عطای این سفر را به لقایش ببخشید. ظرفیت این کشتی‌ها از 120 نفر تا 300 نفر متغیر است و بسته به پولی که می‌پردازید از اتاق‌های مجلل‌تر و امکانات بیشتر برخوردار می‌شوید، اما اکثر این کشتی‌ها فاقد ثابت نگه‌دارنده (stabilizer) هستند و باید طعم تهوع و سرگیجه را در این سفر دریایی بچشید. مخارج این کشتی‌ها از 3200 دلار برای اتاق‌های عادی و تخت دو‌طبقه تا 7000 دلار برای اتاق‌های لوکس متغیر است. راه ساده‌تر آن‌است که با هواپیماهای چارتر از اقیانوس اطلس جنوبی عبور کرده و در جزیره کینگ جورج در نزدیکی شبه‌جزیره قطب فرود آمده و از آنجا با کشتی‌های چارتر تور قطبی خود را انجام دهید. کلیه تورهایی که از اوشوآیا سفر را آغاز می‌کنند بین 10 روز تا 3 هفته به طول می‌انجامد و با توجه به نوع خدمات، وسیله مسافرتی و مکان‌هایی که مورد بازدید قرار می‌گیرند بین 5 تا 25 هزار دلار آب می‌خورد. (به قسمت غربی قطب جنوب شبه جزیره قطب می‌گویند.) همان‌طور که گفته شد از کشور شیلی نیز می‌توان به قطب جنوب رفت. جنوبی‌ترین شهر شیلی که تورهایی به مقصد قطب جنوب از آنجا برگزار می‌شود نیز شهر پونتا‌آریناس است. از اینجا نیز می‌توان با کشتی و هواپیما به قطب رفت و هزینه متوسط آن بین 6 تا 10هزار دلار است. از دیگر نقاط دنیای نیز تورهای گردشگری به قطب جنوب برگزار می‌شود. برای مثال از شهر بندری هوبارت تازمانیا در جنوب استرالیا و نیز از جزایر اینورکارگیل بلوف در نیوزلند کشتی‌های توریستی به شرق قطب جنوب و دریای راس سفر می‌کنند. از آنجا که مسافت بین استرالیا و قطب جنوب بیشتر است، کشتی‌ها تنها زمانی معادل 10 روز را برای رسیدن به اقیانوس جنوبی و قطب جنوب سپری می‌کنند. بسیاری از این تورها برنامه گردش را در جزایر کوچکی که بین اقیانوسیه و قطب جنوب قرار دارد نیز در برنامه دارند. برای مثال می‌توان به جزیره کمبل یا جزیره مک‌کواری اشاره کرد که گونه‌های حیات وحش بسیار نادری دارند و این خود بر جذابیت‌های سفر می‌افزاید. ظرفیت کشتی‌های این مسیر نیز از 12 تا 500 نفر متغیر است. نوع دیگر از سفر به قطب جنوب سفر با هواپیما و دیدن مناظر و حیات وحش آن از پنجره هواپیماست. از شهر سیدنی، ملبورن و حتی از پونتا‌آریناس در شیلی پروازهایی بر فراز قطب آنجام می‌شود. این پروازها به‌طور معمول چندساعتی را به گشت بر فراز یخ‌ها اختصاص می‌دهند. اگر پول بیشتری بپردازید، یک صندلی چرخشی و یک پنجره به طور کامل به شما اختصاص پیدا می‌کند که دیدی کامل و همه جانبه به شما می‌دهد. استفاده از این صندلی 5199 دلار آب می‌خورد. اگر بودجه کمتری دارید می‌توانید صندلی دیگری با دیدی به مراتب محدودتر با قیمت 1399 دلار تهیه کنید. صندلی‌هایی با قیمت 899 دلار بدون امکان چرخش و دیدی محدودتر از قبل نیز در این تورها وجود دارد که دست شما را برای انتخاب با بودجه محدودتر باز می‌گذارد. در مجموع باید گفت با چه هدفی به قطب جنوب سفر می‌کنید. اگر قصدتان یخ‌نوردی، قطب‌پیمایی، اسکی یا سورتمه‌سواری باشد، تورهای گردشگری وجود دارد که شما را با هواپیما به قطب جنوب می‌برد. البته نباید از نظر دور داشت که به دلیل شرایط جوی بد امکان فرود هواپیما تنها در دو ماه از سال میسر است. به طور کلی فعالیت‌های توریستی مختلفی در قطب جنوب برگزار می‌شود. فارغ از اینکه با چه توری و از کدام قسمت دنیا به آنجا رفته باشید. از آن جمله می‌توان به گشت و گذار با کشتی و نیز گشت‌زنی با قایق‌های کوچک از میان یخ‌های شناور، بازدید از ایستگاه‌های تحقیقات علمی- بازدید از کلبه‌های تاریخی و سایت‌های حیات وحش، پیاده‌روی، کوهنوردی و کمپینگ و نیز غواصی اشاره کرد، البته همه اینها با توجه به مدت تور و هزینه‌ای که می‌پردازید می‌تواند متغیر باشد.