نگاهی به قیمت باشگاه‌ها در فوتبال ایران
مظنه تیم چند است؟
سرخابی‌ها در انتظار کشف قیمت
هر دو باشگاه پرسپولیس و استقلال به‌عنوان پرهوادارترین تیم‌های ایران تحت تملک دولت و مشخصا وزارت ورزش هستند. در دو دهه گذشته همواره بحث واگذاری این دو باشگاه به بخش‌خصوصی مطرح شده، اما تاکنون به نتیجه نرسیده است. جدی‌ترین خیز برای خصوصی‌سازی پرسپولیس و استقلال، در زمستان ۹۳ رخ داد و حتی چهار نوبت مزایده هم در همین راستا صورت گرفت، اما نتیجه‌بخش نبود. آن زمان قیمت پایه هر کدام از دو باشگاه پرسپولیس و استقلال در مزایده‌ها، ۲۹۰ میلیارد تومان اعلام شد. برای استقلال مشتری نیامد، اما پرسپولیس دو خریدار جدی داشت. در این میان حسین هدایتی توانست شرکت بهنام پیشروی کیش را کنار بزند و برنده مزایده شود، اما نهایتا صلاحیت او تایید نشد و پرسپولیس دولتی ماند. درحال‌حاضر خیز دوم برای واگذاری این دو باشگاه برداشته شده و قرار است سهام آنها در بورس عرضه شود. بر این اساس گفته می‌شود به زودی با عرضه ۱۰ درصد سهام سرخابی‌ها در بورس، کشف قیمت صورت خواهد گرفت. بنابراین قیمت جدید و واقعی پرسپولیس و استقلال در بازار سرمایه مشخص خواهد شد.
زنوزی تراکتور را چند خرید؟
مالکیت باشگاه تراکتورسازی از سال ۸۹ در اختیار بنیاد تعاون سپاه قرار گرفته بود، اما سال ۹۷ تصمیم به واگذاری آن گرفته شد. نهایتا در پی مزایده صورت گرفته، محمدرضا زنوزی برنده شد و خردادماه همان سال با قراردادی که بین او و مسوولان بنیاد تعاون سپاه بسته شد، این باشگاه در اختیار مالک جدید قرار گرفت. رقم پرداختی از سوی زنوزی برای تملک تراکتور هرگز به‌صورت رسمی اعلام نشد، اما گفته می‌شود هزینه انتقال صددرصد سهام در کنار تمامی بدهی‌های باشگاه تا آن زمان، حدود ۱۷۰ میلیارد تومان بوده است. این درحالی است که زنوزی به تازگی مدعی شده بود طی دو فصل گذشته حدود ۱۱۰ میلیارد تومان برای اداره تراکتور هزینه کرده است.
سایر تیم‌های لیگ برتری
باشگاه پدیده مشهد سال ۹۲ با خرید امتیاز مس سرچشمه کرمان در لیگ دسته اول شرکت کرد و در همان فصل اول به لیگ برتر رسید. بعدها مشکلاتی که برای مجموعه پدیده شاندیز پیش آمد، سرنوشت این تیم مشهدی را هم تغییر داد؛ تا جایی که نهایتا سال گذشته فرهاد حمیداوی، صددرصد سهام باشگاه را خرید و مالک آن شد. حمیداوی ادعا می‌کند امتیاز پدیده را به مبلغ ۴۳ میلیارد تومان خریده است. او که نام این تیم را به «شهرخودرو» تغییر داده، اخیرا مدعی شده است در لیگ نوزدهم حدود ۴۰ میلیارد تومان هزینه کرده و تنها ۱۳ میلیارد تومان درآمد داشته است. در مورد سایر تیم‌های لیگ برتری هم قیمت آنها به مولفه‌هایی همچون جایگاه فنی، محبوبیت و از همه مهم‌تر میزان بدهی‌ها بستگی دارد. قیمت‌گذاری روی تیم‌ها یک امر کاملا نسبی و توافق است. به‌عنوان مثال امتیاز باشگاه نفت تهران در سال ۹۶ به مبلغ ۳۵ میلیارد تومان به یک شرکت خصوصی نفتی واگذار شد، درحالی‌که گفته می‌شود شاید با بودجه‌ای بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان هم بتوان امتیاز برخی تیم‌های لیگ برتری را خریداری کرد. بحث مهم دیگر در این میان، نبود متقاضی خرید در فوتبال زیان‌ده ایران است. محمدرضا زنوزی که قانونا حق تملک همزمان بر دو باشگاه در یک رده را ندارد، بعد از تصاحب تراکتور تلاش زیادی به منظور واگذاری ماشین‌سازی کرد، اما مشتری واقعی برای این تیم پیدا نشد. گفته می‌شود زنوزی قیمت ۳۰ میلیاردی برای ماشین‌سازی در نظر گرفته، اما کسی با این رقم پا پیش نمی‌گذارد.
قیمت تیم در لیگ‌های پایین‌تر
طبیعتا قیمت امتیاز تیم‌ها در رده‌های پایین‌تر کمتر است. اگر بحث بدهی‌ها را به‌طور کامل نادیده بگیریم، اصل امتیاز یک باشگاه متوسط لیگ یکی بین هفت تا ده میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و امتیاز یک تیم در دسته دوم مسابقات کشوری هم بین یک تا سه میلیارد تومان ارزش دارد. البته چنان که گفتیم تعیین قیمت در این زمینه‌ها یک امر نسبی و بسته به توافق طرفین است.
یک یادآوری بامزه
در چنین فضایی شاید بی‌مناسبت نباشد یادآوری کنیم حسین هدایتی، مالک سابق باشگاه استیل‌آذین و متقاضی تملک پرسپولیس، زمانی مدعی خرید باشگاه اسپانیایی ختافه بود. هدایتی شهریور ۹۳ در مصاحبه‌ای گفته بود: «توافق کردیم ۵۵ درصد سهام ختافه را بخریم. قیمت محرمانه است. می‌خواهیم با خرید بیش از ۵۰ درصد سهام تیم، در امر مدیریت باشگاه دخیل باشیم. بحث ما برای حضور در ختافه بیشتر روی استعدادیابی است و می‌خواهیم یک آکادمی در این زمینه افتتاح کنیم. شاید این آکادمی هفته آینده اطلاعیه آغاز به کارش را منتشر کند.» شش سال بعد اما، سرنوشت خود هدایتی و استیل‌آذین، نشان می‌دهد شاید اسپانیایی‌ها بابت عملی نشدن آن معامله باید خداوند را شکر کنند!
تیمداری مثل «کوه یخ» است
همان‌طور که می‌بینید، با هزینه‌ای دو، سه میلیارد تومانی امکان خرید امتیاز یک تیم در دسته دوم وجود دارد و شاید حتی مسابقات چنین تیمی از تلویزیون استانی هم پخش شود. با این همه حتما باید توجه کرد که هزینه‌های باشگاهداری مثل کوه یخ است و بخش اعظم آن دیده نمی‌شود؛ بنابراین خرید امتیاز نه تنها پایان کار نیست، بلکه سرلیست انبوه هزینه‌های جانبی همچون جذب بازیکن و مربی و پرداخت دستمزد آنها، تهیه محل تمرین و مسابقه، مخارج گزاف بابت اسکان، ایاب و ذهاب و... به شمار می‌آید. اساسا اشتباه محاسباتی در همین زمینه هم باعث می‌شود بسیاری از مالکان بخش‌خصوصی که با شوق و ذوق پا پیش می‌گذارند، بعد از مدتی دچار مشکل شوند و عقب‌نشینی کنند. حتی موارد متعددی از اقدام حقوقی علیه مالکان ناشی داشته‌ایم که به حبس و مجازات آنها انجامیده است. بنابراین شاید بهترین راه سهیم شدن در فرآیند تیمداری، خرید سهام باشگاه از طریق بورس باشد؛ کاری که در مورد اغلب تیم‌های ورزشی در اروپا انجام می‌شود. اگر دولت خلف وعده نکند، پرسپولیس و استقلال به زودی از این طریق واگذار خواهند شد و حتی زنوزی، مالک تراکتور هم همین وعده را در مورد این باشگاه داده است.
