فتق شکم چه زمان رخ می‌دهد و چه درمانی دارد؟

فتق زمانی اتفاق می‌افتد که عضوی از عضلات احاطه کننده خود جدا شود و بیرون بزند.

فتق زمانی اتفاق می‌افتد که عضوی از عضلات احاطه کننده خود جدا شود و بیرون بزند. انواع مختلفی از فتق وجود دارند که ممکن است در ناحیه شکم یا اطراف آن ایجاد شوند. این موارد عبارتند از فتق شکم در قسمت ناف، فتق اپی گاستر، فتق برشی و غیره. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این عارضه و علائم و روش درمان آن، به مطالعه این مقاله ادامه دهید.

انواع فتق دیواره شکم

 فتق های شکمی انواع مختلفی دارند و برخی از آن‌ها ممکن است تهدید کننده زندگی باشند:

فتق اپی گاستر

فتق اپی گاستر زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری چربی از ناحیه‌ ضعیفی از شکم بیرون بزند. فتق‌های اپی گاستر به طور معمول کوچک هستند. این نوع فتق معمولا در وسط شکم و حد فاصل ناف تا جناق سینه ایجاد می‌شوند.

در برخی از بیمار‌ها در یک زمان چند فتق اپی گاستر ایجاد می‌شود. این نوع فتق معمولا علائمی ندارد یا اینکه ممکن است باعث ایجاد درد در بالای شکم شود. فتق اپی گاستر معمولا با جراحی درمان می‌شود، اما پزشک می‌تواند سایر روش‌ها را نیز برای شما توضیح دهد.

فتق برشی

به فتقی که در محل جراحی سابق ایجاد می‌شود؛ فتق برشی می‌گویند. این نوع فتق‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که دیوار شکم به واسطه جراحی ضعیف شده باشد با اینکه محل جراحی عفونت کرده باشد. فتق‌های برشی نسبتا شایع هستند زیرا برش‌های جراحی ناحیه شکم را ضعیف می‌کند. این ضعف باعث می شود که قسمتی از روده یا سایر بافت‌ها بیرون بزنند.

فتق‌های برشی ممکن است بلافاصله بعد از جراحی ایجاد شوند یا اینکه با فاصله زمانی چند ماهه یا حتی چند ساله رخ دهند. این نوع فتق‌ها معمولا در کنار برش‌های عمودی ایجاد می‌شوند. فتق‌های برشی معمولاً بزرگ و نسبتاً دردناک هستند. فتق‌های برشی به خودی خود بهبود نمی‌یابند. برای بررسی جزئیات بیشتر و روش‌های درمان، با پزشک خود مشورت کنید.

فتق اشپیگل

فتق اشپیگل در سرتاسر فاسیای اسپیگلین ایجاد می‌شود. برخلاف سایر انواع فتق‌ها در بین لایه‌های چربی ایجاد می‌شوند، فتق اشپیگل در وسط عضلات شکم ایجاد می‌شود. این بدان معنی است که فتق اشپیگل ممکن است بلافاصله به صورت یک برآمدگی یا توده قابل مشاهده نباشد. این نوع فتق ممکن است تا مدت‌ها تشخیص داده نشود. از آنجایی که فتق های اشپیگل کوچک هستند، خطر ابتلا به فتق خفه شده بیشتر است. فتق اشپیگل نسبت به سایر انواع فتق، به ندرت ایجاد می‌شود.

فتق ناف

فتق ناف زمانی رخ می‌دهد که به دلیل ضعف یک نقطه در شکم مقداری چربی مایعات یا بخشی از روده به شکل یک برآمدگی در کنار ناف بیرون بزند. فتق ناف اغلب در نوزادان رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، این فتق‌ها خود به خود بهبود می‌یابند. با این حال، گاهی اوقات ممکن است جراحی مورد نیاز باشد.

فتق ناف در بزرگسالان نیز رخ می‌دهد، به ویژه در افرادی که بیماری‌هایی دارند که باعث ایجاد فشار زیاد در شکم می‌شود. این مسائل ممکن است شامل چاقی، بارداری، سرفه مزمن یا یبوست و مشکل در ادرار کردن باشد.

از آنجایی که فتق‌های ناف به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند، نیاز به درمان دارند. فتق ناف معمولا با جراحی درمان می‌شود، اما پزشک می‌تواند سایر روش‌ها را نیز برای شما توضیح دهد. در صورت عدم درمان شما در معرض خطر فتق خفه شده قرار می‌گیرید یعنی ممکن است خونرسانی به بافت مختل شود. فتق خفه شده یک عارضه تهدید کننده حیات است و به جراحی اورژانسی نیاز دارد.

علائم

فتق دیواره شکم به طور کلی قابل مشاهده است: فتق معمولا به صورت توده‌ای برآمده در زیر پوست دیده می‌شود. این فتق ها معمولاً علائم دیگری به جز درد یا ناراحتی خفیف، به ویژه در زمانی که در حال زور زدن هستید (مثلاً بلند کردن چیزی سنگین) ایجاد نمی‌کنند.

اگر فتق خفه شود، ممکن است علائم جدی تری مانند درد شدید، حالت تهوع، استفراغ و/یا قرمزی در ناحیه فتق را تجربه کنید. اگر این علائم را تجربه کردید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. فتق خفه شده یک عارضه تهدید کننده زندگی است.

علل

فتق دیواره شکم ممکن است در هر سنی و حتی در نوزادان رخ دهد. اما، خطر ابتلا به فتق با افزایش سن افزایش می‌یابد. اکثر فتق‌های شکمی به دلیل ضعف در دیواره شکم رخ می‌دهند. عوامل مختلفی می‌توانند در ضعف دیواره شکم نقش داشته باشند. این پنج عامل شامل موارد زیر است.

• سالخوردگی

• سرفه های مزمن

• بیماری عروقی کلاژن

• بلند کردن مکرر وسایل سنگین

• نقایص ژنتیکی

• سابقه فتق های قبلی

• عفونت (به ویژه بعد از جراحی)

• آسیب به ناحیه شکم

• چاقی مفرط

• بارداری

• زور زدن در هنگام اجابت مزاج یا ادرار

• جای جراحی

زمان مراجعه به پزشک

اگر فکر می‌کنید دچار فتق هستید به پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک عمومی شما را در صورت لزوم برای عمل جراحی به بیمارستان معرفی خواهد کرد.

در صورت داشتن فتق و بروز علائم زیر به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید:

• درد شدید و ناگهانی

• حالت تهوع

• مشکل در دفع مدفوع یا باد

• سفت یا حساس به لمس شدن فتق یا به داخل برنگشتن فتق در اثر فشار رو به عقب.

علائم فوق حکایت از آن دارد که:

• خون‌رسانی به بخشی از اندام یا بافت گیرافتاده در فتق قطع شده است (اختناق)

• بخشی از روده وارد فتق شده و آن را مسدود کرده است (انسداد)

فتق مختنق و انسداد روده جزء فوریت‌های پزشکی‌اند و باید هر چه سریع‌تر درمان شوند.

تشخیص

در بیشتر موارد پزشک با مشاهده و لمس ناحیه آسیب دیده فتق را تشخیص می‌دهد. اگر به هر دلیلی با معاینه تشخیص صورت نگرفت ممکن است پزشک آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی شکم، سی تی اسکن یا IRM را تجویز کند. در این آزمایش‌ها سوراخ دیواره عضلانی و بافت بیرون زده دیده می‌شوند.

درمان

فتق دیواره شکم که علائمی نداشته باشد، ممکن است به درمان نیاز نداشته باشد. پزشک با توجه به شرایط گزینه‌های درمانی را برای شما توضیح می‌دهد، درمان می‌تواند شامل جراحی یا استراحت باشد. فتق‌های بزرگ و فتق‌هایی که با علائمی مثل درد همراه هستند برای ترمیم نیاز به جراحی دارند.

دو نوع جراحی برای ترمیم فتق وجود دارد: جراحی باز و جراحی کم تهاجمی. نوع جراحی انتخابی به شدت و نوع فتق شما، زمان بهبودی پیش بینی شده، سابقه پزشکی و جراحی گذشته و تخصص جراح شما بستگی دارد.

جراحی باز: در طی جراحی فتق شکم، جراح شما یک برش کوچک در کشاله ران ایجاد می‌کند و سپس بافت بیرون زده را به داخل شکم برمی‌گرداند.. سپس جراح محل برش را بخیه می‌زند. در برخی موارد، جراح از مش یا ورق توری برای تقویت آن ناحیه ضعیف شده استفاده می‌کند.

جراحی باز ممکن است تحت بی‌هوشی عمومی، بی‌حسی موضعی یا آرامبخش انجام شود. پس از جراحی، ممکن است چندین هفته طول بکشد تا بتوانید به طور کامل فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید. البته بهتر است برای بهبودی سریع تر، حرکات خود را آغاز کنید.

جراحی کم تهاجمی: جراحی کم تهاجمی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

در طول این روش، جراح چند برش کوچک در شکم ایجاد می‌کند. سپس جراح شکم  را با استفاده از یک گاز مخصوص باد می‌کند تا اندام‌های داخلی شما راحت تر دیده شوند.

سپس جراح  یک لوله کوچک و باریک را در یکی از برش‌های شکم  قرار می‌دهد. در انتهای این لوله یک دوربین کوچک یا لاپاراسکوپ قرار دارد. آن دوربین به عنوان یک نوع راهنما برای جراح عمل می‌کند، سپس جراح ابزار جراحی را از طریق سایر برش‌ها وارد شکم می‌کند. جراح ممکن است بعد از ترمیم فتق، ناحیه ضعیف شده را با مش ترمیم کند.

بیمارانی که کاندید عمل جراحی کم تهاجمی هستند ممکن است در مقایسه با بیمارانی که تحت عمل جراحی باز قرار می‌گیرند، جای زخم و ناراحتی کمتری را پس از جراحی تجربه کنند. این بیماران معمولا سریع‌تر می‌توانند به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند. پزشکان تمام روش‌های درمانی را برای شما توضیح می‌دهند و با توجه به شرایط بهترین و مناسب‌ترین روش را به شما توصیه می‌کنند.

پیشگیری از فتق

پیشگیری از ایجاد فتق همواره ممکن نیست. فتق گاهی به دلیل وجود عارضه‌ای ارثی یا انجام دادن جراحی در گذشته ایجاد می‌شود. بااین‌حال با ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی می‌توانید خطر مبتلا شدن به فتق را کاهش دهید. اقدامات زیر میزان فشار وارد بر بدن را کمتر می‌کند.

رعایت توصیه‌های عمومی زیر به پیشگیری از فتق کمک می‌کند:

• اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید. با پزشک مشورت کنید تا طرح درمان مناسبی را با توجه به شرایط‌تان برای ترک سیگار تهیه کنند.

• وقتی سرما می‌خورید، برای جلوگیری از سرفه مداوم به پزشک مراجعه کنید.

• وزن بدن‌تان را در حد متوسط نگه دارید.

• سعی کنید هنگام دفع مدفوع یا ادرار زور نزنید و به بدن فشار نیاورید.

• غذاهای سرشار از فیبر را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید تا از یبوست جلوگیری کنید.

• ورزش‌هایی را انجام بدهید که به تقویت عضلات شکم کمک می‌کند.

• از حمل بارهای بسیار سنگین خودداری کنید. اگر مجبور به بلند کردن باری سنگین شدید، به‌جای خم شدن از کمر از زانوها خم شوید. ضمناً نفس‌تان را هنگام بلند کردن بارهای سنگین حبس نکنید. در عوض نفس‌تان را هنگام بلند کردن بار بیرون بدهید تا احتمال ایجاد فتق هیاتال یا تشدیدش کمتر شود.

منبع: https://iraniansurgeryclinic.com