مواد اولیه کاشی سازی چیست؟

یکی از محصولات عمده‌ای که از خاک رس و سفال به وجود می‌آید کاشی و سرامیک است. کاشی‌ها به عنوان پوششی در برابر نفوذ آب و باکتری در اغلب دیوارهای مکان‌های بهداشتی، بیمارستان‌ها و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 این محصولات امروزه به علت تنوع بسیار زیاد در طرح و اندازه، در بخش‌ها و فضاهای مختلف خصوصی و عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین از آنجایی که دارای انواع متفاوتی از مقاومت لعاب‌ هستند، تنها مصالح مورد استفاده در محیط‌های شیمیایی مختلف و فضاهایی مانند آزمایشگاه‌ها و کارخانجات‌ به شمار می‌روند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی مواد اولیه کاشی سازی بپردازیم.

کاشی چیست؟

واژه کاشی (Tile) از لغتی فرانسوی به نام Tuile برگرفته شده که خود نیز نشأت گرفته از واژه Tegula به معنای کاشی پخته شده از گل رس است. اما کاشی به طور رایج به یکی از مصالح ساختمانی گفته می‌شود که عموماً به شکل مربع، مستطیل یا اشکال پیچیده‌تر با ضخامت نازک در حد چند میلیمتر تولید و از مواد سختی همچون سنگ، فلز، شیشه و ... تشکیل شده است. از کاشی‌ها بیشتر برای پوشش سقف، دیوار، کف و یا سطوح دیگر به عنوان کالای تزئینی استفاده می‌شود.

کاشی دارای انواع مختلفی است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به نوع ساده (برای دیوار)، انحنادار (برای ابتدا و انتهای نبش‌ها) و مخصوص (برای قرنیز) اشاره کرد. این محصول همچنین به صورت رنگارنگ همراه با نقاشی‌ها و صور مشبک و برجسته یا به شکل تابلو در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود، که در کارخانجات کاشی‌ سازی با افزودن لعاب و رویه زدن و پختن آن‌ها، بر استحکامشان افزوده می‌شود.

هر کاشی از دو قسمت اصلی به نام‌های لعاب و قطعه سفالی تشکیل می‌شود.  قطعه سفالی بخش اصلی و استخوان‌بندی کاشی را تشکیل می‌دهد. لعاب نیز که به عنوان ماده‌ای شیشه‌ای شناخته می‌شود قسمت رویی کاشی را تشکیل می‌دهد.

گفتنی است، لعابی که بر روی سفال ریخته می‌شود، بر اثر حرارت روانسازی شده و در حفره‌های سفال نفوذ می‌کند، به طوری که موجب یکپارچه‌سازی و پر شدن حفره‌های خالی آن می‌شود. مهم‌ترین عامل در صنعت کاشی سازی، انتخاب این دو ماده به گونه‌ای است که ضریب انبساط آن‌ها با یک‌دیگر برابر باشد.

مواد اولیه در کاشی سازی

همانطور که می دانید مهمترین بخش در پروسه کاشی سازی، انتخاب مواد اولیه مرغوب است. از این رو توصیه می شود نسبت به جزئیات و کیفیت آن اطلاعات جامعی کسب کنید تا بتوانید به درستی آن را مورد استفاده قرار دهید. مهم‌ترین مواد اولیه کاشی سازی عبارتند از :

• ایلیت

این ماده که به صورت خاک سه لایه‌ای در دسترس است دارای پتاسیم می‌باشد. وجود الیت در کاشی مقاومت آن را در برابر نفوذ آب بالا می‌برد. هر چه رنگ آن سبزتر باشد به معنای این است که پتاسیم (K) آن بیشتر بوده و مرغوب‌تر است.

• کائولن‌ها

این ماده سفید، یک مینرال رسی یا سنگ‌ معدنی است که به عنوان خاک چینی شناخته می‌شود. از مهمترین ویژگی‌های این ماده می‌توان به قدرت تعلیق، عدم سایش، فرم‌پذیری، سفیدی و نرمی اشاره کرد. کائولن به خاطر برخورداری از رنگ سفید، در صنعت ظروف چینی بهداشتی و غذایی، کاشی و سرامیک مورد استفاده قرار گرفته و بسیار پُر کاربرد می‌باشد.

• سیلیس

سیلیس کاربر بسیار زیادی در صنعت کاشی سازی و سرامیک، پرکننده‌ها، سیمان، ماسه و ... دارد. این ماده یک ترکیبی شیمیایی است که 60 درصد از پوسته جامد زمین را تشکیل می‌دهد. هر چه خلوص این ماده بیشتر باشد،طیف رنگی آن سفیدتر خواهد بود.

• فلدسیات

این ماده یکی از مهم‌ترین کانی‌های سنگ آذرین است که از ترکیب سه گروه کلسیت، پتاسیک و سدیک به وجود آمده است. پتاسیک و سدیک که از اصلی‌ترین مواد تشکیل دهنده فلدسیات می‌باشد به عنوان ماده اصلی در ساخت کاشی و سرامیک به شمار می‌روند. این دو ماده کمک زیادی در ذوب شدن کاشی‌ها هنگام پخت می‌کنند.

• بنتونیت

ساختار این ماده شبیه به ایلیت بوده و کاربرد زیادی در صنعت کاشی سازی دارد.

• سدیم تری پلی فسفات

تری پلی فسفات که به اختصار STPP (Sodium TriPolyPhosphate) نیز نامیده می‌شود، یک پلیمر معدنی چند وجهی و جامد است که به طور گسترده در صنایع شیمیایی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب به عنوان یک نمک سفید رنگ شناخته می‌شود که در آب محلول بوده و در الکل‌هایی مانند اتانول نامحلول است. مهم‌ترین کاربرد سدیم تری پلی فسفات در صنعت کاشی سازی و سرامیک، قدرت روان‌سازی است که از طریق کاهش ویسکوزیته، موجب افزایش روان‌کنندگی و جلوگیری از غلظت مواد و لخته شدن آن‌ها می‌شود.

• بال‌کالی‌ها

این مواد از دسته کانی‌های کائولینیتی رسوبی هستند که ترکیبات مختلفی از جمله مینرال‌های اصلی و فرعی و لیگینت در آن‌ها مشاهده می‌شود. در ترکیبات این مواد ممکن است ناخالصی‌هایی چون آهن و تیتانیم، مواد کربن‌دار، کانی مونت موریلونیت، نمک‌های محلول و ... وجود داشته باشد. وجود این مواد در کاشی و سرامیک، موجب افزایش مقاومت آن‌ها می‌شود اما ممکن است در فرآیند پخت مشکلاتی را نیز به وجود آورد و لکه‌های سیاه رنگی را ایجاد کند.

• انواع کربنات‌ها و کربنات‌های مضاعف

از این مواد نباید در تک پخت سریع استفاده کرد زیرا تنها در دمای پایین‌تر از 800 تا 900 درجه خارج می‌شوند و اگر زمان برای خروج CO_۲ نداشته باشد، موجب بادکردگی یا تیرگی لعاب بدنه می‌شوند. تالک (سیلیکات آبدار منیزیم)، پیروفیلیت (رس سه لایه‌ای که بیشتر در کاشی کف مورد استفاده قرار می‌گیرد)، ولاستونیت و کلریت (مورد استفاده در بدنه‌های قرمز تک پخت) از دیگر مواد اولیه کاشی سازی هستند.

سخن پایانی

در این مطلب با مواد اولیه کاشی سازی آشنا شده و دانستیم مهم‌ترین بخش تولید در صنعت کاشی سازی، مواد اولیه آن است. بنابراین بهتر است قبل از هرگونه استفاده، نسبت به آن آشنایی کامل داشته باشید تا بتوانید به درستی از آن‌ها استفاده کنید.

سوالات متداول

مواد اولیه کاشی سازی چیست؟

ایلیت، کائولن‌ها، سیلیس، فلدسیات، بنتونیت، سدیم تری پلی فسفات، بال‌کالی‌ها، انواع کربنات‌ها، تالک، پیروفیلیت، ولاستونیت و کلریت از مواد اولیه کاشی سازی هستند.

مهم‌ترین عامل در صنعت کاشی سازی چیست؟

مهم‌ترین عامل، انتخاب قطعه سفالی و لعاب به گونه‌ای است که ضریب انبساط آن‌ها با یک‌دیگر برابر باشد.