حسابداری دولتی و تفاوت آن با حسابداری بازرگانی
این سیستم با برخورداری از برخی ویژگی‌های منحصر به فرد می‌تواند پاسخگوی نیازهای سازمان‌ها باشد.
سازمان‌ها بر اساس مالکیت آن‌ها می‌توانند عمومی و خصوصی باشند. بخش عمومی شامل مؤسسات و سازمان‌های دولتی است. در بخش خصوصی نیز مؤسسات و فروشگاه‌هایی وجود دارند که به دلیل فروش کالاها به شکل خرده‌فروشی یا عمده‌فروشی، در بخش بازرگانی دسته‌بندی می‌شوند.
این سازمان‌ها معمولا از دو نوع حسابداری بازرگانی و دولتی استفاده می‌کنند که با اهداف و اصول آن‌ها مطابقت دارند. اما تفاوت حسابداری بازرگانی و حسابداری دولتی چیست؟
انواع حسابداری را بشناسید
اقتصاد، دنیای گسترده‌ای است که برای مدیریت، سازمان‌دهی و نظارت مؤثر بر آن از روش‌های متفاوت و انواع مختلف حسابداری استفاده می‌شود. به طور کلی، حسابداری دارای ۷ نوع زیرشاخه است:
- حسابداری دولتی
- حسابداری بودجه
- حسابداری مدیریت
- حسابداری مالیاتی
- حسابداری بازرگانی
- حسابداری حسابرسی
- حسابداری صنعتی (بهای تمام‌شده)
در میان انواع مختلف حسابداری، گاهی می‌بینیم که دو نوع بازرگانی و دولتی را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. شاید در عمل بتوان شباهت‌هایی میان حسابداری بازرگانی و دولتی مشاهده کرد؛ اما این دو کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. چرا که آن‌ها از هدف‌های متفاوت سرچشمه می‌گیرند.
حسابداری دولتی چیست و چه کاربردی دارد؟
حسابداری دولتی در واقع فرایندی است که به واسطه آن، گزارش‌هایی از تمام امور مالی و عملکرد سازمان‌های دولتی و رویدادهای بودجه جمع‌آوری شده و در قالب صورتهای مالی، بایگانی می‌شوند. اما بودجه چیست و نقش آن در این فرایند چه می‌تواند باشد؟
بودجه یا Budget که ریشه در زبان فرانسوی دارد، برای اولین بار در انگلستان به‌عنوان سند دخل و خرج دولت به کار رفت. امروزه از این عبارت در امور مالی شخصی و انواع کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک نیز استفاده می‌شود. در واقع هدف اصلی حسابداری دولتی، کمک به پیش‌برد برنامه‌های بودجه‌بندی کشور است.
حسابداری دولتی دارای اصول و قواعد خاصی شامل استانداردها، قواعد عملی و کلی، معیارها و نظریه‌ها است که ثبت و بایگانی تمامی حساب‌ها و تنظیم انواع صورتهای مالی براساس آن‌ها انجام می‌شود. تمامی اصول و قواعد حاکم بر حسابداری دولتی، قوانین تصویب شده‌ای هستند که به سازمان‌های دولتی ابلاغ شده‌اند.
این قوانین به دلیل ارتباط پیچیده‌ای که با وضعیت اقتصادی کشور دارند، همواره در حال تغییر هستند. به همین دلیل، سازمان‌ها معمولا از نرم‌افزارهایی مانند نرم‌افزار حسابداری تعهدی برای تسهیل و تسریع رسیدگی به امور مالی و ایجاد امکان بررسی دقیق‌تر حساب‌ها برای بهبود روند بودجه‌بندی استفاده می‌کنند.
حسابداری بازرگانی چیست؟
حسابداری بازرگانی نیز نوع دیگری از حسابداری است که در بخش‌هایی مانند فروشگاه‌ها و مؤسسات کوچک و بزرگ خریدوفروش انواع کالا (مواد خام اولیه یا محصولات تولیدشده) به شکل عمده‌فروشی یا خرده‌فروشی، از آن استفاده می‌شود.
از نرم‌افزارهای حسابداری بازرگانی در تمامی سازمان‌های بازرگانی (بدون در نظر داشتن مالکیت خصوصی یا دولتی آن‌ها) می‌توان بهره گرفت. برای ثبت، بایگانی و نظارت بر سیستم حسابداری بازرگانی از دو سیستم ثبت ادواری و دائمی استفاده می‌شود.
در سیستم ادواری، ثبت و بایگانی موجودی‌ها و قیمت آن‌ها به شکل سالانه انجام می‌شود. از این رو، در ابتدا و پایان هر سال اطلاعات دقیقی از میزان انواع کالا و سرمایه کلی به دست می‌آید. در این میان، به سیستم دیگری نیاز است تا سرمایه و موجودی کالاها را در هر لحظه مشخص کند. سیستم ثبت دائمی که میزان کالاها و قیمت آن‌ها به علاوه حساب بدهکار و بستانکار را به طور دقیق ثبت می‌کند، برای تحقق این هدف کاربردی است.
تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی در چیست؟
اکنون‌که می‌دانیم حسابداری بازرگانی و حسابداری دولتی چیست، مقایسه و درک تفاوت‌های میان آن‌ها راحت‌تر خواهد بود. عمده تفاوت‌ها میان حسابداری دولتی و بازرگانی شامل موارد زیر هستند:
۱. صورتهای مالی
یکی از اساسی‌ترین تفاوت‌ها، صورتهای مالی است که به دلیل اهداف متفاوت، برای سازمان‌های دولتی و بازرگانی یکسان نیستند. در حسابداری مؤسسات و سازمان‌های دولتی، کسب سود به عنوان یک هدف در نظر گرفته نمی‌شود.
عمده فعالیت‌های سازمان‌های دولتی در راستای منافع عموم مردم انجام می‌شوند و در حسابداری این سازمان‌ها، کنترل بودجه مصوب اساس کار به شمار می‌آید. بنابراین، برخلاف حسابداری بازرگانی که از صورت سود و زیاد استفاده می‌کند، در حسابداری دولتی صورت درآمد و هزینه یا صورت دریافت و پرداخت کاربرد دارد.
2. مالکیت
همان‌طور که در ابتدا بیان شد، سازمان‌های دولتی جزء موسسات عمومی به شمار می‌آیند. بنابراین، هیچ شخص یا اشخاصی نمی‌توانند مالکیت یا سهام آن را خریدوفروش کنند. این امر برخلاف اغلب موسسات و سازمان‌های بازرگانی است.
3. منبع مالی
پیش از این بیان شد که بودجه چیست و چه اهمیتی در حسابداری دولتی دارد. لازم به ذکر است که بودجه هر کشور عموما از طریق مالیات تامین می‌شود. این در حالی است که منبع مالی مؤسسات بازرگانی خصوصی، سرمایه‌ای است که از طریق فروش کالا یا خدمات وارد می‌شود.
4. لزوم رعایت کنترل بودجه
یکی از اساسی‌ترین اهداف حسابداری دولتی، کنترل بودجه است که از طریق ثبت و نگهداری حساب درآمد و هزینه‌ها و مقایسه صورتهای مالی دریافت و پرداخت میسر می‌شود.
در نتیجه، ارقام به دست آمده از گزارش‌ها باید با ارقام پیش‌بینی‌شده در بودجه‌بندی سالانه مطابقت داشته باشند؛ اما سیاست‌های هر موسسه بازرگانی بر پایه سودآوری است و کنترل بودجه در اینجا اهمیت خود را از دست می‌دهد.
5. تفاوت در مبنای حسابداری
یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین مباحث در انواع حسابداری، زمان شناسایی و ثبت صورت دریافت و پرداخت است. بر همین اساس، مبنای سیستم‌های حسابداری می‌تواند متفاوت باشد. در حسابداری بازرگانی براساس اصل تطابق هزینه‌ها و درآمدهای هر دوره، سیستم حسابداری تنها بر مبنای تعهدی کامل طراحی می‌شود.
این در حالی است که مبنای حسابداری دولتی ممکن است نقدی کامل، مبنای نقدی تعدیل‌شده، مبنای تعهدی کامل، مبنای نیمه تعهدی یا مبنای تعهدی تعدیل شده باشد. نرم‌افزارهای حسابداری نیز براساس مبنای سیستم متفاوت هستند. برای نمونه، نرم‌افزار حسابداری تعهدی یکی از رایج‌ترین انواع نرم‌افزار حسابداری دولتی است که توسط ارائه‌دهندگان در اختیار سازمان‌ها و مؤسسات قرار می‌گیرد.
6. لزوم نگهداری حساب مستقل
حساب مستقل در واقع به وجوه نقد یا دارایی‌هایی گفته می‌شود که براساس قوانین برای اجرا یا پیش‌برد هر پروژه یا برنامه تخصیص پیدا می‌کند. در حسابداری دولتی هر کدام از منابع مالی به عنوان یک حساب مستقل در نظر گرفته می‌شود. این امر برای حسابداری بازرگانی صادق نیست.
7. تفاوت در نحوه ثبت دارایی‌های ثابت
شاید برای برخی سؤال شود که روش ثبت دارایی‌های سرمایه‌ای در حسابداری دولتی چیست. آیا این روش در حسابداری بازرگانی نیز اجرا می‌شود؟ لازم به ذکر است که در حسابداری، دارایی‌های ثابتی مانند ماشین‌آلات و تجهیزات خریداری شده از همان زمان خرید مستقیما به عنوان هزینه ثبت می‌شوند. ا
ین در حالی است که در حسابداری بازرگانی شاهد ثبت این دارایی‌ها به عنوان بهای تمام شده هستیم. این دارایی‌ها به مرور زمان و طبق عمر مفید آن‌ها، به حساب هزینه منتقل می‌شوند.
امکانات و مزایای نرم‌افزارهای حسابداری دولتی
همکاران سیستم به عنوان یکی از پیشگامان در ارائه راهکارهای نرم‌افزاری؛ نرم‌افزار حسابداری تعهدی را با رابط کاربری (UI) عالی در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. طراحی نرم‌افزار به‌گونه‌ای است که در اولین تجربه استفاده می‌توانید به خوبی آن را درک کرده و از امکانات آن استفاده کنید. برخی از امکاناتی که توسط این نرم‌افزار در اختیار شما قرار می‌گیرند، شامل موارد زیر هستند:
- پشتیبانی از عملیات ادارات کل استانی
- پشتیبانی از کارکردهای عاملین ذی‌حساب
- ایجاد امکان تعیین دوره متمم هزینه‌ای و سرمایه‌ای به شکل سالانه
- ایجاد امکان ثبت و ارسال گزارش داده‌های مربوط به هزینه و سرمایه به شکل هم‌زمان
با استفاده از نرم‌افزار حسابداری تعهدی مزایای متعددی نیز برای سازمان ایجاد می‌شود. عمده مزایای این نرم‌افزار شامل پوشش‌دهی عملیات حسابداری تعهدی بخش عمومی، گزارش‌دهی آسان با هزینه کم به ذی‌نفعان بیرونی، پشتیبانی تمام و کمال از عملیات‌های ادارات کل استانی و عاملین ذی‌حساب و همچنین عملیات مرتبط با مالیات بر ارزش‌افزوده است.
برای دریافت مشاوره رایگان و همچنین انتخاب نرم‌افزار مناسب حسابداری دولتی با همکاران سیستم در ارتباط باشید.
تولید محتوای بخش «وب گردی» توسط این مجموعه صورت نگرفته و انتشار این مطلب به معنی تایید محتوای آن نیست.
