حمیدرضا ناصری با تاکید بر اینکه مسوولان باید به این باور برسند که ایران یک کشور بیابانی است و الگوی توسعه در آن باید مبتنی بر ظرفیت‌‌‌های این سرزمین باشد، خاطرنشان کرد: نگاهی به آمار گرم‌‌‌ترین نقاط جهان نشان می‌‌‌دهد که ایران در پهنه آسیا و جهان یکی از داغ‌‌‌ترین نقاط را در دل بیابان لوت خود جای ‌‌‌داده است. رئیس مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان دانشگاه تهران، گفت: با مدیریت صحیح منابع آبی و ترویج الگوهای مناسب مصرف مبتنی بر آمایش سرزمین می‌توان به کشاورزی، صنعت و تولیدات با مصرف آب کمتر دست‌‌‌ یافت و در حل بحران گرمایش زمین و تخریب سرزمین نقشی مثبت ایفا کرد. ناصری تصریح کرد: خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی در کنار مدیریت غیرعلمی منابع آبی و نبود برنامه‌‌‌ریزی صحیح تخصیص آب منجر شده است تا تنش آبی در ایران یک مساله جدی به‌‌‌شمار رود و تعارضات بین بهره‌‌‌برداران بیش‌‌‌ازپیش بروز کند.

وی با انتقاد از انتقال آب بین حوضه‌‌‌های آبخیز به‌‌‌عنوان یکی دیگر از اقدامات مدیریتی که به‌‌‌رغم انتقادات شدید و تجربیات ناموفق جهانی در ایران رقم خورد، تصریح کرد: دریاچه آرال در شوروی سابق نمونه‌‌‌ای از نداشتن مدیریت صحیح منابع آبی است که آثار فاجعه‌‌‌بار آن را دو کشور ازبکستان و قزاقستان به میراث برده‌‌‌اند. رئیس مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان دانشگاه تهران، با بیان اینکه با تغییرات اقلیمی فرکانس بروز خشکسالی‌‌‌ها افزایش یافته است و پوشش گیاهی طبیعی و تالاب‌‌‌ها و دریاچه‌‌‌های داخلی در معرض تهدید واقعی قرار گرفته‌‌‌اند، گفت: کمبود آب و البته حفر هزاران‌ هزار حلقه چاه در مناطقی که بارندگی کمی دارند، سفره‌‌‌های آب زیرزمینی بخش زیادی از دشت‌‌‌های ایران را تخلیه کرده است و نتیجه آن نیز فرونشست زمین در شهرهای بزرگ مناطق خشک و نیمه‌‌‌خشک کشور چون اصفهان شده است.

ناصری با بیان اینکه ویژگی بیابانی ایران و کمبود بارش از دیرباز از چالش‌‌‌های جوامع ساکن در ایران بوده است و حال با تغییر اقلیم و گرمایش جهانی این معضل بسیار جدی‌‌‌تر رخ داده است، افزود: نیاز یک فرد شهرنشین به آب در ایران بسیار بیش از نیاز یک فرد روستایی است و این به آن معناست که تخصیص منابع آب در ایران برای شهرها و صنایعی که برای شهرها ایجاد شغل می‌‌‌کنند، در اولویت قرار گرفته است تا جایی که ایران را در رتبه بالا از منظر سدسازی قرار داده است. وی در ادامه توضیح داد: تغییرات به وجود آمده در میزان گازکربنیک هوا و البته انتشار سایر گازهای گلخانه‌‌‌ای نظیر متان به افزایش یک‌‌‌درجه‌‌‌ای دمای زمین طی یک قرن گذشته منجر شده است. پدیده گرمایش زمین (Global warming) در قرن حاضر با تغییرات اقلیمی (Climate change) همراه بوده است.

هدف پیمان کنوانسیون بین‌المللی تنظیم میزان گازهای گلخانه‌‌‌ای اتمسفر

عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: تغییرات اقلیمی در حقیقت مفهومی گسترده‌‌‌تر و فراگیرتر از گرمایش جهانی دارد و این موضوع سبب نگرانی بیشتر دانشمندان نسبت به آینده زمین شده است. این نگرانی‌‌‌ها باعث شده است دولت‌‌‌های مختلف دنیا در دهه نود میلادی در یک کنوانسیون بین‌المللی تحت عنوان کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد برای تغییرات اقلیمی (UNFCCC) گرد هم‌‌‌آیند، هدف این پیمان تنظیم کردن میزان گازهای گلخانه‌‌‌ای اتمسفر به‌‌‌طوری است که اکوسیستم زمین فرصت بازیافتن چرخه طبیعی خود را داشته باشد.

ناصری گفت: البته گسیل بخش اعظم گازهای گلخانه‌‌‌ای توسط کشورهای عمدتا صنعتی بیانگر این موضوع است که توسعه صنعتی علاوه ‌‌‌بر پیامدهای مثبت با نتایج منفی نیز همراه است. در این میان مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی به‌‌‌عنوان یکی از عوامل اصلی تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای و درنتیجه گرم شدن زمین قلمداد می‌شود، اما آیا پدیده تغییرات اقلیمی صرفا ناشی از فعالیت‌‌‌های انسانی است؟ وی تصریح کرد: اصطلاح تغییر اقلیم به‌‌‌طور گسترده‌‌‌تر به تغییرات اقلیمی ناشی از هر دو عامل انسانی یا طبیعی در طول تاریخ زمین اشاره دارد و البته باید دانست که با توسعه صنعتی روند افزایش دمای زمین شتاب بیشتری یافته است و طبیعتا تغییرات اقلیمی نیز تابعی از این افزایش دماست و نقش بشر در این زمینه غیرقابل‌‌‌انکار است؛ اما در طول تاریخ مسکونی شدن زمین، این اولین باری نیست که این سیاره زمین به‌‌‌شدت گرم می‌شود.

رئیس مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان دانشگاه تهران، خاطرنشان کرد: سیاره زمین دوره‌‌‌های متعدد گرم یا سرد و یخبندان را تجربه کرده است که نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم عوامل متعددی از جمله دوره‌‌‌های فعالیت خورشیدی، فوران آتشفشان‌‌‌های بزرگ، تغییر رژیم فعالیت‌‌‌های اقیانوس‌‌‌ها به‌‌‌عنوان منابع آبی بزرگ و حتی برخورد سیارک‌‌‌هاست. ناصری ادامه داد: به هر وجه موضوع گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی پدیده‌‌‌ای است که از قطب شمال تا قلب بیابان‌‌‌های آفریقا را از خود متاثر کرده است و تقریبا این اجماع در بین تمام جوامع و کشورها وجود دارد که باید در این زمینه دست به اقدامات پیشگیرانه برای رفع این مشکل بزنند، چه حیات و دوام بشر و سایر موجودات زنده کره زمین وابسته به وجود شرایط مناسب زیستی است و آینده این کره خاکی در گرو همین اقدامات است.

وی با بیان اینکه در ایران توجه به مساله تغییرات اقلیمی و البته گرمایش زمین در دو دهه اخیر مورد توجه بیشتری قرارگرفته است و البته در این میان نقش رسانه‌‌‌ها در آگاهی بخشی به جامعه ایرانی نقشی غیرقابل‌‌‌انکار است، گفت: اما موضوع گرمایش و تغییرات اقلیمی نمی‌تواند به‌‌‌عنوان تنها عامل برخی از ابر چالش‌‌‌های محیط‌‌‌زیست ایران مطرح باشد. برای یافتن یک دیدگاه مبتنی بر منطق در بررسی وضعیت فعلی ایران باید به موقعیت جغرافیایی ایران دقت بیشتری بیندازیم. ایران کشوری است که گستره آن در عرض جغرافیایی ۳۰ تا ۶۰ درجه شمالی زمین قرار دارد.