صنعت آب و برق نیازمند بازنگری در سیاست‌‌ها
طرح این سوال که «چگونه می‌توان در تولید آب مورد نیاز، به مصرف بهینه و قابل قبول انرژی رسید؟» به عنوان یک سرفصل مهم در محافل علمی و حتی در میان اقشار مختلف جوامع مورد بحث و بررسی قرارگرفته است. اما به‌رغم تلاش‌های فراوان، هنوز به جوابی قطعی و راه حلی بهینه دست نیافته‌ایم. صنعت آب و فاضلاب کشور با ۳۰ هزار اشتراک برق و حدود ۷ میلیارد کیلووات مصرف برق سالانه چیزی حدود دو درصد از برق تولیدی کل کشور را مصرف می‌کند، از این رو نوسازی و استفاده از تاسیسات نوین با راندمان انرژی بالاتر در صنعت آب و فاضلاب بیش از گذشته حائز اهمیت است.
درپی واکاوی چالش‌های پیش‌روی صنعت آب و فاضلاب و اهمیت موضوع انرژی در کشور،«دنیای اقتصاد» گفت‌وگویی با روشنک فهیمی هنزایی، از مدیران و کارشناسان صنعت آب و انرژی ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید.
مصرف انرژی در صنعت آب و فاضلاب
فهیمی‌هنزایی در مورد چالش‌های اصلی صنعت آب و فاضلاب گفت: امروزه صنعت آب و فاضلاب کشور با مشکلات عدیده ای رو به رو است و به‌رغم بحران انرژی در کشور، متاسفانه شرایط به نحوی رقم خورده که صنعت آب و فاضلاب متمرکز بر وظیفه سقایی خود بوده و به‌رغم در اختیار داشتن منابع ملی در حوزه بهینه سازی و تولید انرژی، دو موضوع بالا بردن راندمان انرژی و احیای پتانسیل‌های ملی تولید انرژی در این صنعت، مورد توجه قرار نگرفته و مغفول مانده است.
وی به شرایط نابسامان مصرف انرژی و نیز موضوع شدت انرژی که بالاتر از سطح استاندارد دنیا در تاسیسات آب و فاضلاب است اشاره کرد و افزود: این مصرف بالای انرژی درحالی است که صنعت آب و فاضلاب دارای پتانسیل‌های زیادی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و در نهایت بهینه سازی انرژی است. البته موردی که باید به آن توجه کرد این است که تا حد امکان اجرای پیک سایی (مجموعه اقداماتی که برای تغییر الگوی مصرف برق برای بهبود قابلیت اطمینان شبکه و جلوگیری از جهش قیمت‌ها، خصوصا در ساعت‌های اوج مصرف بار شبکه اجرا می‌شوند) محقق شود. به عنوان مثال، اگر با استفاده از سیستم‌های هوشمند و چند معیاره صرفا ۱۰درصد از مصرف در زمان میان باری را به زمان کم باری مصرف انتقال دهیم، حدود ۷۰۰ میلیون کیلو وات تغییر زمان مصرف اتفاق افتاده که این باعث برداشته شدن بارمصرف از شبکه برق خواهد شد، یا اگر فرض کنیم عملکرد همزمان چند پمپ با مصرف مشخص برق، منجر به ۱۰۰۰ لیتر در ساعت توان پمپاژ آب می‌شود، در صورت رعایت توالی درمدار آوری پمپ‌ها با مصرف همان میزان برق می‌توان بیش از ۱۵۰۰ لیتر پمپاژ داشت که این موضوع عمر مفید تاسیسات را نیز افزایش خواهد داد.
فهیمی‌هنزایی در بحث مصرف بهینه در صنعت آب و فاضلاب گفت: برنامه ریزی مدبرانه، تفکر سیستمی، تعمیرات و نگهداری، به روزرسانی تجهیزات و تاسیسات فرسوده، استفاده از تجربه‌های موفق جهانی و استفاده از تکنولوژی‌های نو می‌تواند اولین قدم در مسیر مصرف بهینه انرژی باشد.
به کارگیری تکنولوژی‌های جدید برای تامین منابع انرژی
این کارشناس صنعت آب و انرژی دررابطه با انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: در بحث تولید انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان به استفاده از انرژی آب جاری در خطوط در حال هدر رفت در فشارشکن‌ها برای تولید انرژی برق-آبی، استفاده از اراضی در اختیار برای تولید انرژی خورشیدی، ایجاد باتری آبی با استفاده از مخازن آب یا استفاده از نیروگاه‌های بیوگازی در تصفیه خانه‌ها اشاره کرد که خوشبختانه در سال‌های گذشته اقداماتی نیز در این مورد انجام داده‌ایم. به عنوان مثال تصفیه خانه جنوب در حال حاضر مجهز به بزرگ‌ترین نیروگاه بیوگازی خاورمیانه است. همچنین با همکاری شرکت‌های دانش بنیان و دانشگاه و در راستای اقتصاد مقاومتی، سیستمی‌به نام فشار شکن‌های نرم را طراحی و تولید کرده‌ایم که علاوه بر مدیریت هوشمند فشار و کاهش هدررفت آب، انرژی پاک تولید کرده و در پیک سایی برق نیز موثر خواهد بود. وی افزود: این سیستم در سال ۲۰۱۸ جایزه جهانی انرژی را دریافت کرده و هم اکنون نیز ثبت اختراع شده است و اگرچه آماده صنعتی سازی است اما حمایت لازم در این بخش را تاکنون دریافت نکرده است. فهیمی‌هنزایی خاطرنشان کرد: از نظر پدافندی، تاب آوری و حتی برق رسانی در زمان‌های بحرانی کشور می‌توان از ظرفیت‌های ویژه موجود در صنعت آب و فاضلاب نیز استفاده کرد.
راهکارهای عبور از چالش‌های صنعت آب و انرژی
این مدیر حوزه آب و انرژی تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی، نبود دانش کافی در بخش‌های تصمیم ساز و آشنایی کم با تکنولوژی نوین را مانع اصلی توجه به پتانسیل‌های صنعت آب و فاضلاب برشمرد و افزود: مهم‌ترین عاملی که در این سال‌ها باعث شده صنعت آب و فاضلاب کشور از پتانسیل‌های بهینه‌سازی و تولید انرژی غافل بماند سوء‌مدیریت و تصمیم‌های اشتباه در برهه‌های زمانی خاص و حساس بوده است.
این محقق مطلع حوزه‌های آب و انرژی افزود: بنده در این مقطع حساس و طلایی مدعی هستم صنعت آب و فاضلاب می‌تواند مجالی پربار در بخش بهینه سازی انرژی، تولید انرژی و حاصلخیز ترین مزرعه برای رمز ارزها و برون رفت از برخی تبعات تحریم‌ها باشد . وی تاسیس «تعاونی بهینه سازی آب و انرژی»، «صندوق خودگردان ارزی توسعه تاسیسات آب و انرژی» و شعار کلیدی: «مزارع رمرز ارز و تولید گسسته انرژی کشور نیازمند آب‌یاری هستند!» را به‌طور خاص و موکد به مسوولان دولت جدید، به ویژه وزیر نیرو پیشنهاد کرد و برای مباحثه علمی و جدی پیرامون این مهم اعلام آمادگی کرد. او خاطرنشان کرد با ایجاد سازوکارهای ابتکاری از جمله تولید رمزارزها در اتاق‌های فشار‌شکن و تاسیسات آبفا که درحال حاضر بیش از هزار و اندی مورد از آنها فقط در استان تهران وجود دارد و نیز احداث نیروگاه‌های کوچک در مسیر جریان‌های پرفشارآب یا ایجاد باتری‌های آبی در مخازن آب می‌توان علاوه بر بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی، فرصت‌های بی‌نظیر سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و ارزآوری را ایجاد کرد.
