راهکار عملی اصلاح الگوی مصرف برق
به‌طور کلی برای اجرای هر سیاست و قوانین ناظر بر آن، سبدی متوازن از چهار دسته ابزار مقرراتی، ساختاری، مالی و اطلاعاتی مورد نیاز است که در زمینه اصلاح الگوی مصرف و به موجب قانون مذکور از جنبه‌های مقرراتی و ساختاری، پیشرفت‌های درخور توجهی در تدوین معیارها، دستورالعمل‌ها و ایجاد نهادهایی اعم از سازمان، کمیته‌ها، کارگروه‌ها و موارد مشابهی عمدتا در بخش دولتی برای انجام دستورکارها و وظایف تعیین‌شده، حاصل شده است، اما از جنبه‌های مالی و همچنین تولید و تبادل اطلاعات، نیاز به بهبود وجود دارد، چرا که همچنان ابزار قیمتی چه در نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها و چه در تعرفه‌های مصرف برق، سیگنال صحیحی هم در سمت تولید و هم در سمت تقاضا ارائه نمی‌دهد که موجب شده در توسعه نیروگاه‌ها مشکلات عدیده مالی و اجرایی به وجود آید و در سمت تقاضا شاهد مصرف بی‌رویه انرژی باشیم. از سوی دیگر به دلایل الگوهای توسعه اقتصادی و اجتماعی پیشین و برخورداری کشور از ذخایر نفت و گاز، فرهنگ مصرف انرژی مانند سایر مصارف دیگر در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد و ضرورت اصلاح الگوی مصرف برق به‌عنوان یکی از حامل‌های انرژی در ارکان فرهنگی کشور مانند نظام‌های آموزشی، هنری، مذهبی و انجمن‌ها نیازمند داشتن جایگاه مقتضی خود است.
براساس شاخص شدت انرژی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بهره‌وری مصرف انرژی، مبین میزان مصرف انرژی به ازای تولید یک واحد پولی کالا یا خدمات در کشور است، وضعیت کشور ما از سالیان دور تاکنون روند افزایشی داشته و نسبت به متوسط جهانی ۶۰ درصد بیشتر است. این امر به معنی آن است که در ایران برای خلق یک واحد ثروت، نسبت به سایر کشورهای جهان به مراتب حامل‌های انرژی بیشتری مصرف می‌شود که نشان‌دهنده بهره‌وری پایین مصرف انرژی در ایران است، در حالی که اغلب کشورها عملکرد کاهشی در این شاخص داشته و توانسته‌اند در حفظ سرمایه‌های ملی خود موفق‌تر عمل کنند. بخش‌های اصلی مصرف برق در کشور بخش‌های خانگی، صنعتی، عمومی و تجاری و کشاورزی هستند که در این میان، بخش خانگی به همراه بخش صنعتی با دارا بودن نزدیک به ۷۰ درصد از مصرف برق در کشور، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در کنار همکاری ارزشمندی که بسیاری از صنایع برای گذر موفق از پیک بار تابستان با صنعت برق دارند، اما همچنان فرآیندهای با انرژی‌بری بسیار زیاد، یکی از دلایل بهره‌وری پایین مصرف انرژی در محسوب شده و نیاز به وضع و اجرای دقیق استانداردهای مربوط به آنها احساس می‌شود.
در بخش خانگی به دلیل پراکندگی بسیار مشترکان (حدود ۳۰ میلیون مشترک) و نحوه استفاده از وسایل مصرف‌کننده برق در خانه و زیرساخت‌های اندازه‌گیری و مخابراتی، امکان کنترل مصرف توسط مراکز کنترل صنعت برق وجود ندارد، به همین دلیل اصلاح الگوی مصرف در این بخش به شدت به ابزارهای اطلاعاتی که موجب اصلاح فرهنگ مصرف می‌شود و نیز ابزارهای مالی نظیر تعرفه‌ها وابسته است. در میان طرح‌های مختلفی که به موجب قانون و دستورالعمل‌های مرتبط با بهره‌وری مصرف انرژی وجود دارد، طرح برق امید با تمرکز بر به‌‌کارگیری ابزار مبتنی بر تعرفه و ابزار اطلاع‌رسانی، اصلاح الگوی مصرف برق در بخش خانگی را مدنظر قرار داده است. بر این اساس به مشترکانی که در زمره کم‌مصرف‌ها قرار می‌گیرند تخفیف ۱۰۰ درصدی داده می‌شود و ضمن اعطای فرصت به مشترکان پرمصرف برای انجام اقداماتی که با کاهش مصرف و قرارگیری در حد تعیین‌شده آنها را نیز مشمول این تخفیف کند، امکان نصب صفحات خورشیدی تولیدکننده برق توسط آنها را نیز فراهم می‌کند. این در حالی است که اگر در مدت‌زمان مشخصی، مصرف این مشترکان به الگوی مصرف تعیین‌شده نرسد، مشمول ۱۰ درصد پرداخت اضافه خواهند شد.
همچنین برنامه‌های متعدد فرهنگی - آموزشی برای تبیین موضوع و ضرورت اصلاح الگوی مصرف با همکاری بخش‌های دولتی، خصوصی و مردم‌نهاد برای پرداختن به بعد اطلاع‌رسانی طرح برق امید مورد نیاز است که در صنعت برق در حال برنامه‌ریزی است. طراحان و برنامه‌ریزان این طرح امید دارند با اجرای صحیح، دقیق و به موقع وظایف مشخص‌شده، به میزان ۱۰ درصد از مصرف برق در بخش خانگی کاسته شود که در صورت تحقق، کمک قابل توجهی به امکان تامین برق پایدار مشترکان در پیک بار تابستان‌های آتی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی در نیروگاه‌ها، کاهش آلایندگی‌های زیست‌محیطی ناشی از تولید برق بهینه، عدالت در توزیع یارانه انرژی میان گروه‌های مصرف‌کننده برقرار خواهد شد. مصرف‌کنندگان خانگی می‌توانند با در نظرگرفتن اصول و روش‌های کاهش مصرف در حوزه‌هایی همچون انتخاب وسایل برق با بازدهی بیشتر و موارد مشابه؛ آشنایی با تاثیر کاربرد و زمان استفاده وسایل پرمصرف مانند کولر گازی، اتو، جارو برقی و... در هزینه قبض؛ میزان مصرف انواع لامپ‌ها و سیستم‌های روشنایی؛ تاثیر تنظیم درجه سرمایش کولرها؛ عایق بودن نوار درب یخچال و پنجره‌ها؛ تاثیر خارج کردن دوشاخه وسایل مصرف‌کننده مانند تلویزیون از پریز برق به جای حالت آماده به‌کار (standby) و سایر فعالیت‌های کاهش‌دهنده مصرف، صنعت برق را در اجرای موثر این برنامه که در نهایت به نفع عموم مردم خواهد بود، یاری رسانده و از مزایای آن برخوردار شوند.
