روند توسعه خدمت در توزیع برق کشور

برق‌رسانی شامل فرآیندهای تولید، انتقال و توزیع است. در این زنجیره، توزیع برق پیشانی ارتباط صنعت برق با مردم است. هم اکنون به یمن پیشرفت‌های حاصله در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز سامانه‌های نرم‌افزاری از جمله سیستم اطلاعات جغرافیایی، تغییرات چشمگیری را در شرکت‌های توزیع شاهد هستیم. سیستم اطلاعات جغرافیایی در این شرکت‌ها در مرکز تبادل داده‌های سازمان قرار گرفته به نحوی که امکان رویت وضعیت شبکه و مشترکان با استفاده از ابزارهای شبکه به‌صورت لحظه‌ای روی نقشه‌ها فراهم شده است. همچنین با طراحی و استقرار سیستم‌های نرم افزاری و اصلاح فرآیندها و روش‌ها، پذیرش و پاسخگویی به متقاضیان برق از طریق تماس‌تلفنی یا بستر اینترنت بدون نیاز به مراجعه متقاضی مهیا شده است.

در بخش فنی نیز شاهد تحولات شگرفی در زمینه دگرگونی مفاهیم تولید و توزیع هستیم. در دهه‌های گذشته، تولید برق در نیروگاه‌های بسیار بزرگ و در محلی دور از شهرها صورت می‌گرفت، در حالی که هم اکنون تولید برق با منابع کوچک و با استفاده از سلول‌های خورشیدی، نیروگاه‌های کوچک محلی و... در دل شهرها و روستا انجام می‌شود. به عبارت دیگر، در آینده بسیار نزدیک تولید پراکنده به‌عنوان جزئی لاینفک در حیطه کاری شرکت‌های توزیع قرار خواهد گرفت که البته زیرساخت تمامی این اقدامات، سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی است. همچنین این بستر، امکان تبادل دوسویه اطلاعات با مشترکان و شبکه برق را نیز فراهم کرده است. اینک با کمک سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی شاهد ظهور نسل جدیدی از شبکه‌های توزیع برق با قابلیت صدور فرمان از راه دور و برنامه‌ریزی هم در زمینه تولید و هم در زمینه توزیع و مصرف هستیم. این شبکه‌ها با عنوان اختصاری شبکه‌های هوشمند شناخته می‌شوند. با به‌کارگیری قابلیت فرمان از راه دور و اتوماسیون، شبکه به نحو بهتری مدیریت می‌شود. در همین ارتباط با استفاده از تکنولوژی کار روی شبکه برقدار، بدون اعمال خاموشی بسیاری از عملیات توسعه‌ای یا تعمیراتی انجام می‌شود.

از سوی دیگر، با به‌کارگیری کنتورهای هوشمند، امکان ارتباط شرکت‌های توزیع برق با مشترکان فراهم شده تا بتوان ضمن کاهش خطای انسانی در زمینه قرائت و صدور صورت‌حساب‌ها، راهنمایی مناسب نیز در جهت کاهش هزینه‌های برق مشترک ارائه و بر مصرف برق آنها نظارت مستمر داشت. شرایط فوق، این قابلیت را فراهم می‌سازد تا بتوان از طریق مدیریت مصرف برق و همزمان با آن پیک سایی، هزینه‌های سرمایه‌گذاری را کاهش و متناظر با آن به اقتصاد برق هم به نفع مشترکان و هم به نفع دولت بهبود بخشید. با این حال، هر پیشرفتی در مسیر استقرار خود با برخی چالش‌ها روبه‌رو است که در زیر به اجمال به آنها اشاره می‌شود. اولین چالش در زمینه ارائه خدمات بهتر شرکت‌های توزیع، نبود ارتباط برخط بین دستگاه‎‌های اجرایی با یکدیگر است که باعث شده ارائه خدمات به مشترکان در زمان نیاز به دریافت استعلام از سایر ارگان‌ها با کندی مواجه شود. چالش دیگر، عدم توسعه بسترهای ارتباطی است. هم اکنون به دلیل عدم توسعه شبکه‌های پرسرعت در جای جای کشور، فعالیت‌های اتوماسیونی با کندی در جریان است. همچنین ارتباط کلیه دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر نیازمند استانداردسازی در سطح کلان است، خصوصا در حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی که هنوز استانداردسازی به نتیجه نرسیده است.

نکته دیگر، مساله به‌کارگیری تجهیزات با منابع تغذیه سوئیچ شونده است. به‌کارگیری رایانه‌ها، لامپ‌های کم مصرف و... به دلیل استفاده از منابع تغذیه سوئیچ شونده، کیفیت برق تحویلی را تحت‌الشعاع قرار داده است که در این خصوص نیز لازم است نظارت بهتری در زمینه به‌کارگیری تجهیزات استاندارد صورت پذیرد. همچنین به دلیل قدمت شبکه‌های توزیع، این شبکه‌ها نیازمند بازسازی اساسی است که امید است با تامین منابع لازم، پایداری لازم در خدمات ایجاد شده فراهم شود.