از این رو، توجه به بازار پلیمرهای زیستی و تحلیل روندهای آن در سطح جهانی، برای برنامه‌‌ریزی‌‌های اقتصادی و صنعتی ایران امری حیاتی است. پلاستیک‌های زیستی امروزه تنها حدود ۱‌درصد از کل تولید جهانی پلاستیک را تشکیل می‌دهند. پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت تولید این پلاستیک‌ها از حدود ۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ به حدود ۷ میلیون تن تا سال ۲۰۲۸ افزایش یابد. ارزش بازار پلاستیک‌های زیستی نیز بر اساس منابع مختلف متفاوت برآورد شده است، که می‌تواند به دلیل روش‌های تحلیل متفاوت و تغییرات متغیرهای بازار جهانی باشد. به طور کلی، ارزش بازار جهانی پلاستیک‌های زیستی در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۱ میلیارد دلار تخمین زده شده است.

برخی پیش‌بینی‌‌ها نشان می‌دهند که این بازار با رشد سریعی تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۴۵ میلیارد دلار خواهد رسید. پلاستیک‌های زیست‌‌تخریب‌‌پذیر، به عنوان گروهی از پلاستیک‌های زیستی مانند پلی‌‌لاکتیک اسید (PLA)، ترکیبات نشاسته‌‌ای و پلی بوتیلن سوکسینات (PBS)، بیش از ۶۳‌درصد از بازار پلاستیک‌های زیستی را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده‌‌اند. بخش عمده‌‌ای از این پلاستیک‌ها در صنعت بسته‌‌بندی استفاده می‌شود که بیش از ۵۰‌درصد از تقاضای بازار پلاستیک‌های زیستی را تشکیل می‌دهد.

چالش‌‌ها و فرصت‌‌ها در بازارهای نوظهور و توسعه‌‌یافته

در حالی که کشورهای آسیایی مانند چین و تایلند به‌‌دلیل وفور منابع زیستی و مقررات زیست‌‌محیطی در حال تحول، به بازیگران کلیدی بازار تبدیل شده‌‌اند، در اروپا نیز مقررات سخت‌‌گیرانه زیست‌‌محیطی به افزایش تقاضا برای پلاستیک‌های زیستی دامن زده است. به‌‌عنوان مثال، ممنوعیت استفاده از کیسه‌‌های پلاستیکی و ترویج بسته‌‌بندی‌‌های قابل بازیافت و استفاده مجدد، تا سال ۲۰۲۸، رشد این بازار را در اروپا تقویت کرده است.

در همین حال پیش‌بینی می‌شود که آسیا تا سال ۲۰۲۴ بیش از ۵۰‌درصد از ظرفیت تولید جهانی پلاستیک‌های زیستی را به خود اختصاص دهد. تاسیس کارخانه‌‌های جدید مانند کارخانه PLA شرکت Total Corbion در تایلند و بررسی استفاده از پلاستیک‌های زیستی مبتنی بر جلبک در اندونزی، نشان‌‌دهنده حرکت این منطقه به‌‌سوی توسعه پایدار است.

به طور کلی، بازار پلاستیک‌های زیستی به دلیل چند عامل محرک و محدودیت در حال توسعه و مواجهه با چالش‌‌هاست. از یکسو، افزایش نگرانی‌های زیست‌‌محیطی و آگاهی عمومی، تقاضا برای پلاستیک‌های زیستی را افزایش داده است. همچنین، قوانین دولتی، تمایل مشتریان به انتخاب محصولات دوستدار محیط‌‌زیست و گنجاندن اهداف پایداری مانند کاهش پسماندهای پلاستیکی در برنامه‌های تجاری شرکت‌ها به رشد این بازار کمک کرده است. از طرف دیگر، محدودیت‌هایی مانند هزینه‌‌های بالای تولید، دسترسی محدود به مواد اولیه، محدودیت عملکرد و کمبود زیرساخت برای مدیریت پسماند در برخی مناطق، چالش‌‌هایی را برای پذیرش گسترده‌‌تر ایجاد می‌کند. در نتیجه، موفقیت بازار پلاستیک‌های زیستی بستگی به تعامل میان این محرک‌‌ها و محدودیت‌ها دارد.

چشم‌‌انداز پلاستیک‌های زیستی در ایران

در ایران، اطلاعات دقیقی از میزان تولید و مصرف پلاستیک‌های زیستی در دست نیست. تحریم‌‌های بین‌المللی و عدم‌دسترسی به فناوری‌‌های روز، چالش‌‌های مهمی برای ورود این صنعت به کشور ایجاد کرده است. از سوی دیگر، نبود زیرساخت‌‌های قانونی و حمایتی لازم و هزینه‌‌های بالای تولید، روند توسعه این محصولات در ایران را با مشکلات بیشتری مواجه کرده است. با این حال، فرصت‌‌های متعددی برای گسترش پلاستیک‌های زیستی در ایران وجود دارد. در بخش‌‌هایی مانند بسته‌‌بندی مواد غذایی و فیلم‌‌های مالچ زیست‌‌تخریب‌‌پذیر در کشاورزی به‌‌طور ویژه‌‌ای در حال گسترش است.

نتیجه‌‌گیری

از دیدگاه اقتصادی، صنعت پلاستیک‌های زیستی نه تنها می‌تواند فرصت‌‌های جدیدی را برای کشورهایی مانند ایران ایجاد کند، بلکه به‌‌عنوان یک راهکار زیست‌‌محیطی برای کاهش اثرات مخرب پلاستیک‌های رایج شناخته می‌شود. اگرچه چالش‌‌های متعددی در مسیر توسعه این صنعت در ایران وجود دارد، اما با توجه به تحولات جهانی و تقاضای رو به رشد برای محصولات پایدار، می‌تواند آینده‌‌ای امیدوارکننده برای اقتصاد کشور محسوب شود.