رشد تصاعدی استفاده از پلاستیک یکی از نگرانی‌های زیست محیطی جهانی است. این موضوع  منجر به افزایش زباله‌‌های پلاستیکی شده است که سیستم‌های مدیریت زباله کنونی ما برای مدیریت آن در تلاش هستند.

مدیریت موثر زباله‌‌های پلاستیکی به عنوان یک چالش و فرصت مهم برای نوآوری پدیدار شده است که نیازمند رویکردی جامع و پایدار است. کمیسیون اروپا در مورد برنامه‌‌های خود برای مدیریت و کاهش زباله‌‌های پلاستیکی، چالش‌‌های مرتبط و پیشرفت آن به سمت سیاست‌‌ها و اهداف بلندپروازانه توضیحاتی ارائه کرد:

کمیسیون اروپا در حال حاضر برای مدیریت زباله‌‌های پلاستیکی چه می‌کند؟ سیاست‌‌های کلیدی چیست و چگونه اجرا می‌شود؟

پلاستیک‌ها یک ماده مهم در اقتصاد و زندگی روزمره ما هستند. با این‌‌حال، آنها می‌توانند اثرات منفی جدی بر محیط‌زیست و سلامت انسان داشته باشند. اتحادیه اروپا در حال انجام اقداماتی برای مقابله با آلودگی پلاستیک و زباله‌‌های دریایی است تا انتقال به اقتصاد پلاستیک چرخشی و کارآمد از منابع را تسریع بخشد. استراتژی پلاستیک اتحادیه اروپا در ژانویه ۲۰۱۸ برای تغییر روش طراحی، تولید، استفاده و بازیافت محصولات پلاستیکی در اتحادیه اروپا به تصویب رسید. ما می‌‌خواهیم بازیافت زباله‌‌های پلاستیکی را از طریق طراحی بهتر، محدود کردن زباله‌‌ها و زباله‌‌های پلاستیکی و سرمایه‌گذاری و نوآوری در زنجیره ارزش بهبود دهیم.

این کمیسیون دستورالعملی را در مورد پلاستیک‌های یکبار مصرف برای جلوگیری و کاهش تاثیر محصولات پلاستیکی یکبار مصرف بر محیط‌زیست تصویب کرد که دو سال پیش لازم الاجرا شد. ما دستورالعمل بسته‌‌بندی و زباله‌‌های بسته‌‌بندی را مورد بازنگری قرار دادیم، که با الزامات روشنی برای بهبود خرابی‌‌های بازار و اقداماتی در زمینه پیشگیری و استفاده مجدد از ضایعات همراه است تا با سلسله مراتب زباله و اصول اقتصاد چرخشی همسو شود. این امر موجب بهبود در استفاده مجدد و بازیافت است که منجر به همزیستی بهینه هر دو و به حداکثر رساندن عملکرد زیست محیطی و اقتصادی می‌شود.

ما همچنین چارچوب سیاستی را برای منبع‌‌یابی، برچسب‌‌گذاری و استفاده از پلاستیک‌های زیست‌‌تخریب‌‌پذیر و کمپوست‌پذیر اتخاذ کرده‌‌ایم. در حالی که پلاستیک‌های زیست‌‌تخریب‌‌پذیر و کمپوست‌‌پذیر می‌توانند بخشی از راه‌‌حل باشند، چالش‌‌های خاصی را نیز به همراه دارند.

امسال نیز اقدامات بیشتری برای رسیدگی به حضور میکروپلاستیک‌ها در محیط‌زیست انجام دادیم. کمیسیون اقداماتی را برای محدود‌‌کردن میکروپلاستیک‌هایی که عمدا به محصولات اضافه می‌‌شوند اتخاذ  و پیشنهادی برای مقرراتی جهت جلوگیری از تلفات گلوله‌‌های پلاستیکی برای کاهش آلودگی میکروپلاستیک‌ها ارائه کرد.

رویکرد اروپا به مدیریت زباله‌‌های پلاستیکی در سال‌های اخیر چگونه تکامل یافته است؟

زباله‌‌های پلاستیکی برای سلامت مردم و محیط‌زیست مضر هستند، اما آنها یک منبع نیز هستند. همان‌طور که ما در حال‌گذار به یک اقتصاد چرخشی هستیم، این منبع یک کالای گرانبها محسوب می‌شود.

در سال‌های اخیر، ما اهداف بلندپروازانه‌‌ای را برای محتوای بازیافتی تعیین کرده‌‌ایم (مثلا ۲۵ درصد محتوای بازیافتی در بطری‌‌های PET تا سال ۲۰۲۵ تحت دستورالعمل پلاستیک‌های یک‌‌بار مصرف)و تشویق به کاهش، استفاده مجدد و بازیافت برای حرکت به سمت اقتصاد پلاستیک چرخشی. اما ما در حال ایجاد مقادیر فزاینده‌‌ای از زباله‌‌های پلاستیکی هستیم. ما نمی‌توانیم آن را فقط به کشورهای دیگر ارسال کنیم، اگر این به آن معناست که در اقیانوس، یا یک زباله‌‌دان غیرقانونی یا در هوای آزاد سوخته شود.

صادرات زباله‌‌های پلاستیکی اتحادیه اروپا در دهه‌‌های اخیر به طور قابل‌‌توجهی افزایش یافته و به ۳.۱ میلیون تن در سال ۲۰۱۶ رسیده است. مقصد بیشتر صادرات به کشورهای غیر‌OECD بوده است. با تصمیمات سیاستی اخیر در چین و سایر کشورهای منطقه جنوب شرق آسیا برای توقف یا محدود‌‌کردن واردات زباله‌‌های پلاستیکی و قوانین جدید تحت کنوانسیون بازل، حجم کلی صادرات زباله به خارج از اتحادیه اروپا کاهش یافته و صادرات به مقصد کشورهای جدیدی که قبلا بازیگران مهمی در تجارت آلودگی پلاستیکی نبودند، مانند ترکیه، تغییر مسیر داده است.

اروپا سالانه ۷۸ میلیون تن پلاستیک تولید می‌کند که ۴۰‌درصد آن برای بسته‌‌بندی، عمدتا برای مواد غذایی و نوشیدنی استفاده می‌شود. ارقام اخیر افزایش بی‌‌سابقه‌‌ای را در زباله‌‌های بسته‌‌بندی نشان می‌دهد. در سال ۲۰۲۱، هر اروپایی ۱۸۸.۷ کیلوگرم زباله بسته‌‌بندی تولید کرد که ۱۹‌درصد از این زباله‌‌ها پلاستیکی است. این مقدار عظیم ۳۵.۹ کیلوگرم زباله بسته‌‌بندی پلاستیکی به ازای هر نفر، تنها در یک سال است. علاوه بر این، طی ۱۰ سال گذشته، زباله‌‌های بسته‌‌بندی ۲۴‌درصد افزایش یافته اما بازیافت تنها ۷‌درصد رشد داشته است.

این روند جای نگرانی دارد. حجم بسته‌‌بندی‌‌های پلاستیکی تولید شده می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ تا ۴۶‌درصد و تا سال ۲۰۴۰ به ۸۶‌درصد افزایش یابد. پیشنهاد اخیر کمیسیون در مورد بسته‌‌بندی و ضایعات بسته‌‌بندی در حال حاضر توسط پارلمان و شورای اروپا در حال بررسی است و اهدافی را تعیین می‌کند که تا سال ۲۰۳۰ تمام بسته‌‌بندی‌‌ها در اتحادیه اروپا قابل بازیافت و تا سال ۲۰۴۰ موجب کاهش ۱۵ درصدی زباله‌‌های بسته‌‌بندی شود. هدف پیشنهاد ما ایجاد نوآوری در اتحادیه اروپاست. نحوه تحویل کالا به ما شامل سیستم‌های استفاده مجدد و پر‌‌کردن مجدد است، جایی که راه‌‌حل‌‌های سبز و دیجیتال می‌توانند مشاغل محلی زیادی ایجاد کنند.

کمیسیون چگونه تلاش‌‌های جهانی را برای مقابله با آلودگی پلاستیکی هدایت می‌کند؟

اتحادیه اروپا به شدت از ابتکارات چندجانبه برای مقابله با آلودگی پلاستیک حمایت می‌کند و با شرکای خود برای دستیابی به تصویب قوانین بین‌المللی در مورد تجارت جهانی زباله‌‌های پلاستیکی در سال ۲۰۱۹ در کنوانسیون بازل همکاری نزدیک داشت.

اتحادیه اروپا برای تصویب دستورالعمل‌‌های فنی در مورد مدیریت زباله‌‌های پلاستیکی، که در کنوانسیون بازل در ماه مه ۲۰۲۳ نیز مورد توافق قرار گرفت، فشار آورد. تحت نظارت سازمان ملل متحد مذاکره شد. نتیجه مثبت مذاکرات در مورد ابزار قانونی الزام‌‌آور جدید در مورد آلودگی پلاستیکی همچنان اولویت بالایی برای اتحادیه اروپاست.

ما می‌‌خواهیم ابزاری را ببینیم که بتواند به طور موثر آلودگی پلاستیک را از طریق اقداماتی با هدف کاهش تولید، مصرف، استفاده و مدیریت زباله‌‌های پلاستیکی سازگار با محیط‌زیست، کاهش دهد.

چالش‌‌های کلیدی که مانع از رویارویی با مدیریت موثر زباله‌‌های پلاستیکی می‌شود چیست و چگونه می‌توان بر آن غلبه کرد؟

هر بخش و هر زنجیره ارزش چالش‌‌های خاص خود را برای مدیریت زباله‌‌های پلاستیکی ایجاد می‌کند. ما در حال حاضر روی پرداختن به مسائل مختلف محیطی و اجتماعی این زنجیره‌‌های ارزش، از جمله پلاستیک، کار می‌‌کنیم. مدیریت موثر زباله‌‌های بسته‌‌بندی پلاستیکی با چالش‌‌های متعددی مواجه است که بسته به منطقه و زمینه متفاوت است.

مناطق مختلف اتحادیه اروپا هنوز فاقد امکانات کارآمد برای جمع‌‌آوری، دسته‌بندی و پردازش زباله‌‌های بسته‌‌بندی پلاستیکی هستند. بدون این امکانات، بازیافت مشکل می‌شود.

علاوه بر این، زباله‌‌های بسته‌‌بندی پلاستیکی اغلب با باقیمانده‌‌های مواد غذایی، برچسب‌‌ها و سایر مواد آلوده می‌‌شوند و دسته‌‌بندی و بازیافت کارآمد را دشوار می‌کنند. رواج بسته‌‌بندی‌‌های پلاستیکی یکبار مصرف نیز به طور قابل‌‌توجهی به مشکل زباله‌‌های پلاستیکی کمک می‌کند.

چالش دیگر بازیافت طرح‌‌های بسته‌‌بندی خاص است، مانند بسته‌‌بندی کامپوزیت انعطاف‌‌پذیر چند لایه، که اگرچه سبک‌‌تر است، اما از بازیافت جلوگیری می‌کند. ما باید کل زنجیره ارزش پلاستیک را در نظر بگیریم و طراحی چرخشی را افزایش دهیم.

عدم‌آگاهی و سردرگمی مصرف‌کننده در مورد دفع زباله نیز بر اثربخشی بازیافت بسته‌‌بندی‌‌های پلاستیکی تاثیر می‌‌گذارد. ما باید نحوه تولید و مصرف خود را تغییر دهیم و محصولات پایدارتر و چرخشی بیشتری از نظر زیست محیطی به عنوان مثال، از طریق پیشنهاد ما برای مقررات جدید طراحی زیست محیطی برای محصولات پایدار، داشته باشیم.

برای غلبه بر موانع و دستیابی به مدیریت موثر زباله‌‌های بسته‌‌بندی پلاستیکی، یک رویکرد جامع، از جمله توسعه زیرساخت‌‌های بازیافت، به‌ویژه با سرمایه‌گذاری، مقررات، نوآوری‌‌های تکنولوژیکی، و همکاری صنعت موردنیاز است.