گزارش میدانی «دنیای‌اقتصاد» از هفدهمین نمایشگاه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی
سه سکانس از ایران پلاست هفدهم
به هر حال بخش پلاستیک دربردارنده طیف گسترده‌ای از مواد اولیه، محصولات میانی، مصنوعات پلیمری و محصول نهایی است و زنجیره تولید محصولات پلاستیکی از نظر ارزشی بیش از ۴ میلیارد دلار از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص می‌دهد. از دیگر سو نباید از این نکته هم غافل ماند که نمایشگاه به عنوان مکان عرضه محصولات، ارتباط زیادی به نوع کالای نمایشی دارد که از نظر حجم و وزن قابلیت حمل بالایی داشته باشند که این امر در مورد پلاستیک موثق است. البته به استثنای ماشین‌آلات این صنعت که بخش مهمی از مکان نمایشگاه بین‌المللی را اشغال کرده بود.
اما مساله مهم در رابطه با هر نمایشگاهی میزان موفقیت آن است. برای ملموس شدن مفهوم کلی «موفقیت» در خصوص این نمایشگاه لازم است این رویداد را در دو زاویه اصلی مورد مشاهده قرار داد: نمایشگاه به مثابه یک رسانه و نمایشگاه از منظر بازار.
خاصیت اصلی نمایشگاه در این است که بستری برای ارتباطات و نقش یک رسانه دوطرفه و جمعی است. به‌‌‌نظر می‌رسد که این حضور گسترده و متنوع؛ توانسته باشد این ویژگی را به شکل مطلوبی به نمایش بگذارد. به شکلی که حتی دیده میشد بسیاری از بازدیدکنندگان چینی حاضر نیز از فرصت ایران پلاست برای دید و بازدید و آشنایی با محصولات یکدیگر استفاده می‌کردند. فارغ از خاصیت رسانه‌ای نمایشگاه، اگر از زاویه بازاری به این رویداد نگاه کنیم، دو بازیگر اصلی در نقش عرضه‌کنندگان و متقاضیان را داریم که به نظر می‌رسد با توجه به فزونی درخواست برای غرفه از تعداد غرفه‌ها و همین‌طور قراردادهای فروشی که در نمایشگاه امضا شد، یکی از برنده‌های اصلی همین عرضه‌کنندگان بودند. آن‌طور که مرتضی شاهمیرزایی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: یکی از دستاوردهای بزرگ این دوره از نمایشگاه ایران پلاست افزایش ۲۰ برابری شرکت‌های خارجی نسبت به دوره گذشته بوده است. مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی بیان کرد: با توجه به وجود محدودیت‌های مکانی در نمایشگاه امسال متاسفانه شرکت‌های خارجی متقاضی حضور در این دوره به صورت گزینشی در نهایت ۲۱۰ شرکت انتخاب شدند. شاهمیرزایی همچنین افزود: ۲۰ قرارداد و تفاهم‌‌‌نامه به صورت رسمی و ده‌‌‌ها قرارداد و تفاهم‌‌‌نامه به صورت غیر‌رسمی به سبب برخی محدودیت‌های تحریمی میان تولیدکنندگان و شرکت‌های ایرانی و خارجی به امضا رسیده است.
برخی از فروشندگان ماشین‌آلات حوزه پلیمری هم معتقد بودند که قراردادهای بالایی برای فروش تولیداتشان در نمایشگاه امضا کرده‌اند.
بنابراین یکی از ویژگی‌های اساسی نمایشگاه کثرت مخاطبان بود. سید محمودرضا حقگو، نایب‌رئیس هیات‌مدیره صنایع کاسپین پلاستیک آریا که در زمینه تولید انواع ظروف یکبار مصرف فعالیت می‌کند، می‌گوید: نمایشگاه از نظر مدیریت و مراجعه‌کننده مطلوب و رفت و آمد همکاران و مردم بسیار بیشتر از سال‌های گذشته بوده است. وی گفت: نمایشگاه به حدی کامل بود که ما تصمیم گرفتیم در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی در آذرماه هم شرکت کنیم.
مشارکت سه ضلع ذی‌نفع
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی ماشین‌سازان و تولیدکنندگان تجهیزات پلیمری در ارتباط با حضور مخاطبان در این دوره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: امسال نمایشگاه دو تفاوت اساسی با دوره‌های قبل داشت؛ یکی اینکه بخش خصوصی و تشکل‌ها فعالیت بیشتری داشتند و حضور آنها موجب رونق نمایشگاه شد، چراکه وقتی ذی‌نفعان در چنین رویدادهایی مشارکت می‌کنند مخاطبان خود را به نمایشگاه دعوت می‌کنند. اینها زبان مخاطب را درک می‌کنند.
به گفته امیر حکمت، موضوع بعدی این است که امسال شورای سیاستگذاری احیا شده بود و این شورا چندماه زودتر از برگزاری نمایشگاه تشکیل جلسه داد و این باعث شد که برنامه‌‌‌ها و امور مانند سال‌های قبل به دقایق نهایی موکول نشود.
وی افزود: شورای سیاستگذاری متشکل از سه تشکل عمده است؛ انجمن ملی صنایع پلیمر، انجمن صنفی کارفرمایی ماشین‌سازان و انجمن سازندگان مستربچ و کامپاند. این سه نهاد تقریبا تمام زنجیره ارزش پلیمر کشور در صنایع تکمیلی را دربرمی‌گیرد.
حکمت گفت: به صورت کلی شورای سیاستگذاری از این جهت نقش محوری در ایران پلاست دارد که ذی‌نفعان اصلی را اعضای همین نهادها تشکیل می‌دهند. البته شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان متولی اصلی ایران پلاست جایگاه خود را دارد ولی به دلیل اینکه اعضای این تشکل‌های خصوصی مذکور ذی‌نفعان اصلی این رویداد هستند وزن آنها در شورای سیاستگذاری تعیین‌کننده است.
حکمت همچنین در رابطه با نوآوری‌های جدید داخلی در این نمایشگاه توضیح داد: امسال در استفاده از محصولات روباتیک در خط تولید پیشرو بودیم. در سالن ۳۸ حدود ۵ شرکت روبات‌ساز حضور دارند که مربوط به صنایع پلیمری هستند.
انتقاد مخاطبان
متقاضیان و بازدیدکنندگان این نمایشگاه به شتاب بالای گسترش این صنعت و بروز و ظهور آن در نمایشگاه تاکید می‌کردند. یکی از مخاطبان نمایشگاه معتقد است: «اکثر بازدیدهایی که شرکت کننده‌ها از غرفه‌ها داشتند تازه در حال تجربه و کسب آگاهی این حوزه بودند. خیلی از شرکت‌ها بازار خود را دارند، ولی اینجا به دنبال نوآوری‌های جدیدی مانند آخرین ورژن‌‌‌های فرآوری مواد اولیه، دستگاه‌های جدید و امثالهم بودند. بنابراین نمایشگاه نیازمند ورود کشورهای خارجی است در حالی که به نظر می‌رسد امسال بیشتر شرکت‌های چینی حضور داشتند و جای شرکت‌های ترکی و اروپایی که در حوزه پلاستیک حرف اول را می‌زنند خالی بود.»
به گفته وی این صنعت خصوصا حوزه کامپاندهای مهندسی نسبت به بسیاری از صنایع، نوپاست ولی با این حال گسترش خوبی داشته است.
با این حال بعضی از مخاطبان به زمان برگزاری و عدم‌حضور شرکت‌های تولیدکننده محصولات نهایی انتقاد داشتند. به گفته برخی از بازدیدکنندگان و همین‌طور غرفه‌داران زمان مناسبی برای نمایشگاه انتخاب نشده است؛ «بعد از ۴ روز تعطیلی برگزار شد و این موضوع بر روی تعداد بازدیدکنندگان در روز اول تاثیر منفی گذاشت، ولی چون نمایشگاه تخصصی است و مخاطبان خاص خود را دارد در هر زمانی برگزار شود شرکت کننده‌های خود را دارد. با این حال باید درنظر داشته باشیم برای نمایشگاهی به گستردگی ایران پلاست همیشه زمان مناسبی تعیین شود.»
همین‌طور یکی دیگر از بازدیدکنندگان به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «من دنبال ظروف پلاستیک ملامین بودم که پیدا نکردم. نمایشگاه بیشتر مربوط به تولیدکننده‌های مواد اولیه و میانی و ماشین‌آلات بود تا محصولات نهایی. سال‌های قبل بیشتر تولیدکننده محصولات نهایی حضور داشتند، ولی امسال جای آنها بسیار خالی بود. بنابراین از نظر من لازم است که نمایشگاه همه طیف‌ها را دربرگیرد، چرا که نمایشگاه‌ها تنها مکان‌هایی هستند که می‌توانیم محصولات خود را پیدا کنیم.»
حضور پر تعداد چینیها
یکی دیگر از ویژگی‌های این دوره حضور پرتعداد چینیها بود. البته به گفته بسیاری از مخاطبان خارجی‌های شرکت‌کننده تنها با عکس و کاتالوگ وارد ایران پلاست شده بودند. به هر روی همیشه یکی از دغدغه‌های تولیدکننده‌ها سلطه چین بر بازار داخلی بوده است. چنانچه مدیرعامل ماشین‌سازی خادم گفت: یک دستگاه کوچک ما اگر فروش نرود و از چینیها خریداری شود ۴۲ گروه شامل نقاش، تابلوساز و... بیکار می‌شوند.
وی البته گفت: در سال‌های گذشته سالن ۳۸ به خارجی‌ها اختصاص داده میشد، ولی امسال با پیگیری‌های انجمن ماشین‌سازان این سالن مهم به فعالان داخلی داده شد. این موضوع به نظر می‌رسد که با حمایت انجمن صنفی کارفرمایی ماشین‌سازان رخ داده بود. دبیر انجمن صنفی کارفرمایی ماشین‌سازان و تولیدکنندگان تجهیزات پلیمری در این خصوص گفت: ما امسال اعضای خود را در سالن ۳۸ جانمایی کردیم که یک نقطه عطف در اختصاص دادن فضاهای بهتر به تولیدات داخلی محسوب میشد.این سالن در سال‌های قبل به خارجی‌ها اعطا میشد که باعث ایجاد رکود در نمایشگاه شده بود. هیچ رویداد نمایشگاهی در هیچ کشوری بهترین فضای خود را به خارجی‌ها اختصاص نمی‌دهند.
اما مساله مهم در رابطه با حضور خارجی‌ها این است که بازیگری در میدان نمایشگاه به معنای تسلط بر بازار یک کشور نیست بلکه از زاویه ارتباطاتی می‌تواند ارتقادهنده صنعت یک کشور شود. یک تولیدکننده ماشین در این خصوص گفت: حضور پرتعداد چینیها برای تولیدکنندگان داخلی نه تنها تهدید محسوب نمی‌شود بلکه موجب ارتقای تولیدات داخلی هم شده است. به هر حال محصولات داخل از نظر گارانتی و خدمات پس از فروش همواره تحت حمایت همیشگی تولیدکنندگان است و این یک مزیت مهم نسبت به تولیدات خارجی محسوب می‌شود. سینا کامروا تولیدکننده ماشین‌آلات روباتیک نیز معتقد است که به دلیل ارائه خدمات پس از فروش تولیدات داخلی توانسته‌ایم تا حدودی خارجی‌ها را از این بازار حذف کنیم.
برخی مخاطبان نمایشگاه هم معتقد بودند، فروشندگان چینی توانسته‌اند از نظر ارائه قالب‌های متنوع که در ایران محدودیت زیادی دارد، نظرها را جلب کنند.
