رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران عنوان کرد
پیشگیری از خروج یک میلیارد دلار با صنعت لعاب
رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره این صنعت عنوان کرد: لعاب یک کالای واسطه‌‌‌ای و بسیار مهم در صنعت کاشی و سرامیک به شمار می‌رود. در حقیقت، لعاب ارزشمندترین ماده اولیه کاشی و سرامیک است که به صورت‌های اپک، شیشه‌‌‌ای و مات برای انواع کاشی‌‌‌های دیواری، کف و فرآیندهای تولید تک پخت، دو پخت و... تولید می‌‌‌شوند که هم به کاشی کیفیت فیزیکی و هم زیبایی می‌‌‌بخشد.
علی‌‌‌اکبر کلانتر ادامه داد: به دلیل اینکه مواد اولیه معدنی برای بدنه صنعت کاشی در ایران به صورت فرآوری شده عرضه نمی‌شود و هر شرکتی بدنه مخصوص خود را تولید می‌کند، بنابراین هر واحد تولیدی کاشی نیازمند لعاب با ویژگی خاص خود است. علاوه بر این بعضا حتی در طول سال چند بار نیز خاک‌‌‌های معدنی و ویژگی‌‌‌های بدنه کاشی تغییر می‌کند و ما به اجبار باید لعاب با ویژگی جدید طراحی و تولید کنیم. در کل صنعت لعاب یک صنعت بسیار ظریف، حساس، پیچیده و دانش‌‌‌محور به شمار می‌رود و با توجه به این ویژگی‌‌‌ها نیاز به نیروهای متخصص دارد.
پیشینه صنعت لعاب در ایران
کلانتر در ادامه با اشاره به پیشینه صنعت لعاب در ایران یادآور شد: اوایل انقلاب تمام لعاب موردنیاز کشور وارداتی بود و تنها معدود واحدهایی مانند واحد کاشی ایرانا لعاب موردنیاز خود را تولید می‌‌‌کرد و سایر کارخانه‌‌‌های کاشی لعاب موردنیاز خود را با قیمت‌های بالا از ایتالیا وارد می‌‌‌کردند. بعدها به تدریج واحدهای تولید لعاب در قزوین، شیراز و سه واحد در یزد ایجاد شد و این صنعت طی چند دهه گسترش یافت و هم‌‌‌اکنون تمام نیاز کشور از طریق تولید داخل تامین می‌شود.
ظرفیت دو برابر نیاز
رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران در ادامه با اشاره به میزان ظرفیتی که در صنعت لعاب در کشور ایجاد شده است، عنوان کرد: در حال حاضر در کشور نزدیک به دو برابر نیاز، ظرفیت تولید لعاب ایجاد شده است.
کلانتر در ادامه با اشاره به تعداد واحدهای ایجاد شده در صنعت لعاب عنوان کرد: هم‌‌‌اکنون در صنعت لعاب بین ۸۰ تا ۹۰ واحد مشغول تولید هستند که ۶۰درصد این واحدها در استان یزد متمرکز شده‌‌‌اند، چراکه بیشترین واحدهای تولید کاشی و سرامیک در این استان مشغول به فعالیت هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که برای تولید لعاب با کمبود مواد اولیه روبه‌‌‌رو نیستید، عنوان کرد: ۷۰ تا ۷۵درصد از مواد اولیه در داخل تهیه می‌شود و چند قلم دیگر مانند سیلیکات زیرکونیوم و بوریک اسید که منشأ خارجی دارند، وارداتی هستند. البته باید یادآور شد که تهیه مواد اولیه منشأ خارجی مشکلات خود را دارد، اما حتی مواد اولیه داخلی تولید پتروشیمی مانند سیلیکات سدیم و... نیز به دلیل کم‌‌‌لطفی شرکت‌های بزرگ به دلیل تمایل آنها به صادرات بیشتر و عدم‌تدبیر و پیگیری مسوولان کشور، اگر مشکلات تهیه آنها بیشتر نباشد، کمتر نیست.
پیشگیری از خروج یک میلیارد دلار ارز
رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران در ادامه با اشاره به این موضوع که صنعت لعاب در واقع یک صنعت دانش‌‌‌بنیان است، گفت: تولید این محصولات دانش‌‌‌بنیان، سبب پیشگیری از خروج یک میلیارد دلار ارز از کشور شده است. در حال حاضر نیز صنعت لعاب به لحاظ کیفیت به سطح مورد قبولی دست یافته است. در کل صنعت لعاب در کشور رشد خوبی داشته و کل نیاز صنعت کاشی و سرامیک را در داخل به خوبی تامین می‌کند.
نیاز به فناوری روز
کلانتر همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا فناوری صنعت لعاب در ایران به‌‌‌روز شده است، گفت: طی سال‌های اخیر در صنعت لعاب از فناوری روز دنیا کمی عقب مانده‌‌‌ایم. در ایران همچنان از کوره‌‌‌های دوار استفاده می‌شود که چندان به‌‌‌روز نشده‌‌‌اند، در حالی که در دنیا از ذوب مداوم استفاده می‌شود. در کوره‌‌‌های ذوب مداوم محصول یکدست بوده و مصرف گاز یک‌سوم است. البته باید در نظر گرفت که قیمت ماشین‌‌‌آلات این نوع کوره چند برابر است. کوره‌‌‌های دوار در ایران کاملا داخلی است و کوره‌‌‌های مداوم به ماشین‌‌‌آلات توزین و آماده‌‌‌سازی اتوماتیک و سرمایه‌گذاری بالایی نیاز دارد. هرچند که این کوره‌‌‌ها سبب کاهش میزان مصرف انرژی به صورت قابل ملاحظه‌‌‌ای می‌شود و در بلندمدت به لحاظ کاهش قیمت تمام‌‌‌شده تولید به‌‌‌صرفه است، اما سرمایه‌گذاری اولیه بالایی نیاز دارد و برای تولیدات با حجم بالا خوب است و آن عدم‌ثبات ویژگی‌‌‌های بدنه کاشی که اشاره کردم هم یکی از موانع عدم‌استقبال از این فناوری روز شده است.
وی در ادامه با تاکید بر این موضوع که طرح نوسازی و ارتقای فناوری صنعت لعاب را دو دهه پیش پیشنهاد کردیم که به آن توجهی نشد، عنوان کرد: اواسط دهه ۱۳۸۰ و در دوره هشتم ریاست جمهوری پژوهشی با همکاری اسپانیایی‌‌‌ها در خصوص مقایسه فناوری قدیم و جدید تولید لعاب انجام دادم و گزارشی تهیه و محاسبه و اثبات کردیم که اگر کوره‌‌‌های دوار را تبدیل به ذوب مداوم کنیم، نه تنها کیفیت لعاب و فاکتورهای زیست‌‌‌محیطی بهبود می‌‌‌یابد، بلکه از محل کاهش مصرف گاز این کوره‌‌‌ها تنها برای یک سال، بر اساس قیمت گاز صادراتی به ترکیه که آن زمان هر مترمکعب آن۳۵۰ تومان بود، می‌توان کل صنعت لعاب استان یزد را رایگان نوسازی کرد. ما حتی پروپزال کار را هم به مدیران وقت استان و کشور ارائه کردیم که به آن توجه نکردند.
فعالیت انجمن لعاب
رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران در ادامه با اشاره به فعالیت این انجمن عنوان کرد: انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد که پیش از آن با انجمن کاشی و سرامیک یکی بود، اما به دلیل تضاد منافعی که به‌‌‌وجود آمده بود، این دو از هم جدا شدند و ابتدا این انجمن را با همکاری ۹ شرکت تولیدی در استان یزد تاسیس کردیم و پس از مدتی کل واحدهای تولیدی لعاب سراسر کشور به ما پیوستند و هم‌‌‌اکنون انجمن یک انجمن ملی محسوب می‌شود و بزرگان صنعت لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی و جوهر چاپ دیجیتال از سراسر کشور در آن عضو هستند.
کلانتر در ادامه با اشاره به این موضوع که صنعت لعاب یک صنعت دانش پایه محسوب می‌شود، گفت: بیشتر مدیران و صاحبان صنعت لعاب افراد تحصیلکرده با مدرک لیسانس تا دکترا هستند. در این صنعت حدود ۵هزار نفر به طور مستقیم و چند برابر این عدد غیرمستقیم مشغول به کار هستند.
مشکلاتی از جنس لعاب
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین مشکلات صنعت لعاب چیست، تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت لعاب صدور مجوزهای بیرویه و ایجاد ظرفیت دو برابر تقاضای داخل است که منجر به این امر شده که بیشتر واحدها با تمام ظرفیت خود کار نکنند و این موضوع نیز به خودی خود سبب شده که کم بودن حاشیه سود واحدها و تسخیر بازار بعضا موجب رقابت ناسالم و کاهش کیفیت محصول به‌‌‌خصوص در واحدهای جدید التاسیس می‌شود.
رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران در ادامه به مشکل دیگر صنعت لعاب اشاره و عنوان کرد: سرانه مصرف کاشی در کشور ۳ مترمربع به ازای هر نفر در سال است که برای ۸۰ میلیون نفر حدود ۲۵۰ میلیون مترمربع در سال می‌شود. صادرات محصول لعاب هم توان فنی و ستاد قوی و حضور در محل مصرف را نیاز دارد که با توجه به اینکه اکثر واحدهای تولید لعاب کوچک و متوسط هستند امکانات بسیار محدودی برای صادرات دارند و بازار مصرف داخل هم تنها نیمی از ظرفیت ایجاد شده کنونی را پوشش می‌دهد، از طرف تاسیس یک واحد لعاب به سرمایه ثابت بالایی نیاز ندارد، در حالی که سرمایه در گردش این صنعت ۱۰ برابر سرمایه اولیه آن است، از این رو سرمایه‌گذاران خرد با سرمایه پایین وارد این حوزه می‌‌‌شوند و یک واحد تولیدی لعاب راه‌‌‌اندازی می‌کنند، اما در ادامه مسیر نیازمند سرمایه در گردش بالایی می‌‌‌شوند که منجر به اخلال در کسب و کار بقیه صنف از طریق کاهش کیفیت، شکستن قیمت و فروش محصول حتی کمتر ازقیمت تمام شده برای پرداخت دیون خود می‌‌‌شوند بنابراین وزارت صنعت، معدن و تجارت باید توازن عرضه و تقاضا را در نظر بگیرد و از صدور بیرویه مجوزهای جدید خودداری به عمل آورد و اجازه ندهد که ورود واحدهای بیشتری به این عرصه موجب اختلال بیشتر شود.
رئیس انجمن لعاب و رنگدانه‌‌‌های سرامیکی ایران در ادامه با اشاره به مشکلات عمومی کشور عنوان کرد: مشکلات کلان اقتصادی کشور مانند تورم طولانی، بالا بودن نرخ بهره بانکی، عدم‌ثبات قوانین و مقررات اقتصادی، نوسان نرخ ارز، تحریم‌‌‌های بانکی و فناوری و محدود بودن بازارهای صادراتی سبب می‌شود که نرخ ارز و مواد اولیه و سایر نهاده‌‌‌های تولید دو سه برابر افزایش پیدا کند، ولی رکود ناشی از لاغر شدن قدرت خرید داخل و صنعت ساختمان به سرکوب قیمت فروش و حاشیه سود بسیار کم صنعت لعاب منجر شده و خیلی از واحدها را به سمت کاهش تولید و سپس تعطیلی سوق دهد. این صنعت همچنین در زمینه تهیه مواد اولیه خارجی و نوسازی و به‌‌‌روز کردن ماشین‌‌‌آلات با مشکل تحریم روبه‌‌‌رو است.
