رشد وابستگی گازی گرجستان به روسیه
واردات گاز طبیعی گرجستان از روسیه در سال‌های گذشته، بیش از واردات گازطبیعی این کشور از روسیه، در زمان جنگ دو کشور در سال ۲۰۰۸ بوده که نکته قابل‌توجهی است. اروپا از سال‌های قبل و بر اساس امنیت انرژی به دنبال متنوع‌سازی مسیر انرژی خود و کاهش وابستگی به گاز طبیعی وارداتی از روسیه است و همچنین واردات از کشورهای دیگر مانند آذربایجان یا از طریق خط لوله‌هایی مانند تاپ یا ترانس خزر را دنبال می‌کنند اما گرجستان خرید گاز طبیعی را از روسیه در سال‌های اخیر افزایش داده است. اگرچه میزان و اطلاعات قراردادها برای بررسی عمومی در دسترس نیستند و شفافیتی در این خصوص وجود ندارد، اما رسانه‌ها و ناظران بین‌المللی نگران این تغییر و افزایش معاملات میان روسیه و گرجستان هستند. به هر حال، ما در گذشته شاهد این موضوع بودیم که روسیه از گاز طبیعی به عنوان سلاح دربرابر گرجستان استفاده کرده و این موضوع را تبدیل به اهرم فشار در خصوص امتیازات مورد توجه کرده است.
خرید گاز گرجستان از روسیه ۴ سال است که رشد داشته و در سال ۲۰۲۱ با جهش ۴۴درصدی از نظر حجمی به سطحی رسیده که از قبل از شروع جنگ این دو کشور در سال ۲۰۰۸ مشاهده نشده است. بر اساس آمار‌های جدید، واردات گاز طبیعی گرجستان از آذربایجان در سال گذشته ۳۲درصد کاهش یافته و از سویی دیگر بر اساس آمار و ارقام اداره ملی آمار گرجستان، روند نزولی واردات گاز طبیعی از آذربایجان ادامه خواهد داشت.
بر حسب دلار، واردات گاز طی ۴ سال اخیر، بیش از ۸ برابر شد و در سال ۲۰۲۱ به ۹۷میلیون دلار رسید که هنوز بسیار کمتر از ۲۵۶میلیون دلاری است که گرجستان برای خرید گاز آذربایجان هزینه کرده است. گاز طبیعی منبع اصلی انرژی در گرجستان است. آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) مستقر در پاریس اعلام کرده که ۵/ ۹۹ درصد گاز طبیعی مصرفی در گرجستان وارداتی است. مصرف گاز طبیعی در گرجستان از زمان جنگ ۲۰۰۸ روسیه و گرجستان دو برابر شده است. در سال ۲۰۰۶، با افزایش تنش‌‌‌های سیاسی بین دو کشور، روسیه، گاز و برق گرجستان را در زمستان قطع و بحران انرژی ایجاد کرد. آذربایجان به عنوان همسایه گرجستان وارد عمل شد و شرکت انرژی دولتی این کشور یعنی شرکت سوکار، تامین‌کننده اصلی گاز کشور گرجستان شد.
تقریبا پس از گذشت یک دهه و در سال ۲۰۱۵، دولت جدید گرجستان بدون سر و صدا مذاکره با گازپروم روسیه را آغاز کرد. از طریق رسانه‌های روسی، مردم گرجستان از نشست بروکسل که در آن سال بین کاخا کالادزه، وزیر انرژی و الکسی میلر، رئیس گازپروم برگزار شد مطلع شدند. پس از انتشار خبر این نشست، مقامات گرجستان توضیحات متعددی ارائه کردند و کالادزه تاکید کرد که افزایش تقاضای داخلی و کمبود گاز طبیعی آذربایجان، دولت را مجبور کرده که به دنبال تامین گاز از طریق کشور دیگری این نیاز را جبران کند.
آذربایجان هرگونه کمبود گاز طبیعی را تکذیب کرد. پاییز سال ۲۰۱۵، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان از تفلیس بازدید و اعلام کرد که کشورش مشکلی برای تامین نیاز گرجستان یا هر کشور دیگری ندارد و آذربایجان دارای ذخایر عظیم گاز است. آذربایجان می‌تواند تا ۱۰۰ سال دیگر نه‌تنها به گرجستان، بلکه به کل اروپا گاز برساند. بر اساس آمار، واردات گاز طبیعی گرجستان از آذربایجان تا سال ۲۰۱۹ به رشد خود ادامه داد. آژانس بین‌المللی انرژی در یک نشست خبری در سال ۲۰۲۰ هشدار داد که توافق‌‌‌های دولتی غیرشفاف با سوکار و گازپروم نه تنها به این دو شرکت، اهرم بازار و اجازه قدرت‌نمایی می‌دهد، بلکه می‌تواند تهدیدی برای امنیت انرژی باشد و از سویی دیگر این نوع قراردادها برای چشم‌‌‌انداز اقتصادی گرجستان نیز بد است.
