ازسرگیری مذاکرات وین، بهای طلای سیاه را در بازار جهانی کاهش داد
ترمز برجامی نفت جهانی
در حالی که بازار جهانی طلای سیاه در هفته گذشته تحت‌تاثیر روایت کمبود و محدودیت عرضه، به رشد چشمگیر قیمت نفت و فرآورده‌‌‌ها منجر شده بود، در هفته جاری بازگشت بشکههای نفت ایران به بازار و پیامدهای آن به روایت غالب تبدیل شده و ترمز اوج‌گیری بهای نفت را کشیده است.
اخبار پیرامون مذاکرات وین، توجه معاملهگران نفتی سراسر جهان را به خود جلب کرده و حالا به عنوان تعیین کننده‌‌‌ترین فاکتور، فشار بر قیمت‌ها در بازار را ادامه می‌دهد و بهای شاخص نفت آتی آمریکا را تا زیر ۹۰ دلار در هر بشکه پایین کشیده است. همچنین از سوی دیگر، شواهد و داده‌‌‌های کپلر حاکی از آن است که ایران حجم زیادی از نفت خام و میعانات گازی را به صورت شناور ذخیره‌‌‌سازی کرده تا در صورت لغو تحریم‌ها بتواند به سرعت برای فروش آنها اقدام کند. با این حال، همه چیز به نتیجه مذاکرات بستگی دارد؛ موفقیت در حصول توافق می‌تواند ترمز بهای نفت خام را بیش از پیش بکشد و عدم‌توافق نیز می‌تواند به بحران‌های ژئوپلیتیک دامن زده و تعمیق بحران قیمتی در بازار نفت را به دنبال داشته باشد.
خوش‌‌‌بینی‌‌‌ها به مذاکرات وین
همزمان با از سرگیری مذاکرات در وین، برخی تحلیلگران و بسیاری از رسانه‌‌‌ها به شکلی خوش‌بینانه پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است دور دیگری از گفتوگوها در کار نباشد و ظاهرا پیش‌نویس توافق آماده است و تنها سد باقی مانده در برابر پایان مذاکرات و حصول توافق، بحث ضمانت‌‌‌های اجرایی آن است. بازار جهانی نفت حالا پس از ۳ سال وقفه و جدی‌‌‌تر از هر زمان دیگری، چشم‌انداز بازگشت قانونی حدود ۵/ ۱میلیون بشکه در روز نفت ایران را در نظر دارد. خوش‌بینی به نتیجه مذاکرات و افق لغو تحریم‌های نفتی علیه ایران، باعث شد بهای طلای سیاه که در هفته گذشته با ثبت رکوردهای تازه خود را به اوج ۷ ساله رسانده بود، به سرعت کاهش پیدا کند. وزارت خارجه آمریکا نیز جمعه گذشته اعلام کرد که یک مجوز معافیت هسته‌‌‌ای ایران را احیا کرده و این اقدام را گامی برای تسهیل در روند مذاکرات توصیف کرد. فعالان بازار نفت که مذاکرات وین را از نزدیک و با دقت رصد می‌کنند؛ این اقدام ایالات متحده را به عنوان یک سیگنال مثبت از مذاکرات پیچیده و دشوار در جریان تعبیر کردند که در صورت موفقیت‌آمیز بودن گفتوگوها، می‌تواند در نهایت به لغو تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران منجر شود. طبق گزارش اویل پرایس، اگر در این شرایط کنونی توافقی در مذاکرات میان طرفین حاصل شود، می‌تواند افزایش قیمت نفت در چند هفته گذشته را کاملا معکوس کند. در واقع، مذاکرات به مرحله‌‌‌ای رسیده که بسیاری انتظار دارند این دور از گفتوگوها برای احیای توافق به نتیجه برسد یا با یک بحران هسته‌‌‌ای پایان یابد. بازگشت مشروع و قانونی صادرات نفت ایران، می‌تواند به تسکین بازار متلاطم و محدود نفت منجر شود و همچنین قیمت‌های افزایش یافته را کنترل کند. گرچه بسیاری از تحلیلگران انتظار ندارند که حتی در صورت توافق در همین دور از مذاکرات نیز، بشکههای نفت خام ایران در ۳ ماه دوم سال ۲۰۲۲ به بازار بازگردند؛ اما در نیمه دوم و اواخر سال‌جاری میلادی می‌توان شاهد افزایش بیشتر صادرات نفت ایران بود. امیدواری به بازگشت نفت ایران به بازار جهانی، در فضای رسانه‌‌‌های بین‌المللی به جایی رسیده که پلتس سراغ شرکت ایدمیتسو کوسان (Idemitsu Kosan)، دومین پالایشگر بزرگ نفت در ژاپن رفته و از آنها درباره خرید نفت از ایران پرسیده است. مدیر بخش مالی این شرکت اما گفته که به‌‌‌رغم کاهش فشار و محدودیت‌ها از سوی آمریکا، ایدمیتسو کوسان در حال حاضر هیچ برنامه‌‌‌ای برای از سرگیری واردات نفت از ایران ندارد.
ایران؛ عامل کلیدی کاهش قیمت نفت
بهای شاخصهای برجسته بازار جهانی نفت در روز سهشنبه تحت‌تاثیر احتمال حصول توافق درباره برنامه هسته‌‌‌ای ایران و لغو تحریم‌های آمریکا، حدود ۲درصد عقب‌نشینی داشت. اما در روز چهارشنبه نیز به‌‌‌رغم آنکه داده‌‌‌های صنعتی حاکی از افت غیرمنتظره موجودی ذخایر نفت آمریکا بود، قیمت نفت به دلیل نگرانی‌ها پیرامون افزایش احتمالی عرضه ایران برای سومین جلسه معاملاتی متوالی مسیری کاهشی در پیش گرفت.
تا زمان تنظیم این گزارش در ساعت ۱۷ روز چهارشنبه به وقت تهران، بهای هر بشکه نفت خام وست تگزاس اینترمدییت با افتی ۷۲ سنتی به ۶۴/ ۸۸ دلار رسیده که نشانگر کاهشی ۸۱/ ۰درصدی نسبت به‌روز سهشنبه است. نفت برنت نیز با قیمت ۲۰/ ۹۰ دلار بر بشکه معامله می‌شود که نشان از عقب‌نشینی ۵۸ سنتی این شاخص نسبت به جلسه معاملاتی قبلی خود دارد. تینا تنگ، تحلیلگر سی‌‌‌ام‌‌‌سی مارکتس (CMC Markets) معتقد است که با ادامه مذاکرات، احتمالا قیمت نفت در هفته آینده نیز کاهشی خواهد بود. لوئیس دیکسون، تحلیلگر ارشد بازار نفت در شرکت ریستاد انرژی (Rystad Energy) نیز بر این باور است که دولت آمریکا در تلاش است به کمک مذاکرات فوری با ایران در زمینه توافق هسته‌‌‌ای، قیمت نفت را در بازار رام کند. دیکسون می‌‌‌گوید: «هرگونه توافق می‌تواند ظرف ۴ تا ۶ ماه میزان زیادی نفت خام و میعانات ایران را در نتیجه افزایش تولید این کشور، روانه بازار کند. حتی می‌توان انتظار اقدام سریع‌‌‌تر ایران در بازار را داشت، زیرا تصور می‌شود که ایران میزان زیادی نفت را بر روی آب ذخیره‌‌‌سازی کرده است.» با این وجود، بهای شاخصهای آتی وست‌تگزاس اینترمدییت و برنت در هفته گذشته روند صعودی خود را تقویت کرده بودند و هر دوی آنها به بالاترین سطح قیمت خود از ماه اکتبر ۲۰۱۴ به این سو دست یافتند و قیمت آنها از سطح ۹۰ دلار در هر بشکه هم عبور کرد. اما پس از مطرح شدن بحث از سرگیری مذاکرات وین، معاملهگران به سرعت وارد فاز احتیاطی در بازار شدند و بهای هر ۲ شاخص آتی نفتی برجسته بازار از اوج خود عقب‌نشینی کردند. کارستن فریچ، تحلیلگر بازارهای کالایی در کامرزبانک (Commerzbank) نیز با تکرار همین دیدگاه گفت: «دلیل ضعف فعلی قیمت‌ها در بازار، چشم‌انداز بازگشت جریان صادرات نفت ایران است.» اس‌‌‌اند‌‌‌پی گلوبال پلتس آنالیتیکس (S&P Global Platts Analytics) نیز در گزارش جدید خود عنوان کرده که مذاکرات وین، بزرگ‌ترین ریسک در بخش عرضه نفت در سال ۲۰۲۲ محسوب می‌شود. پلتس آنالیتیکس همچنین می‌‌‌گوید که با یک توافق موقت میان طرفین، به طور بالقوه میزان صادرات رسمی ایران در بازار ۷۰۰هزار بشکه در روز افزایش می‌‌‌یابد؛ این در حالی است که شکست در مذاکرات وین می‌تواند به تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک دامن زده و افزایش قیمت نفت را تشدید کند.
ذخیره‌‌‌سازی شناور برای صادرات
در صورت احیای توافق هسته‌‌‌ای میان ایران و قدرت‌‌‌های جهانی، ایران می‌تواند با توجه به شرایط کنونی، به سرعت جایگاه خود را در بازار بازیابد. در بخش موجودی‌‌‌ها و ذخایر، به نظر می‌رسد که ایران با انتقال نفت خود به نفتکش‌‌‌های روی دریا، آماده از سرگیری سریع صادرات خود است. طبق گزارش کپلر، میزان ذخیره‌‌‌سازی شناور نفت در نفتکش‌‌‌ها از حدود ۶۳میلیون بشکه در اوایل ماه دسامبر به ۸۷میلیون بشکه در ماه فوریه افزایش یافته است. میزان ذخیره‌‌‌سازی نفت بر روی خشکی نیز در حال حاضر ۴۹میلیون بشکه است. این در حالی است که بالاترین میزان ذخیره‌‌‌سازی روی خشکی ایران در اواخر ماه مه سال ۲۰۲۱ بوده که شامل ۶۶میلیون بشکه نفت خام بوده است. همایون فلکشاهی، تحلیلگر ارشد شرکت کپلر می‌‌‌گوید که این میزان ذخیره‌‌‌سازی شناور ایران، تقریبا معادل دو سوم کل نفت خام و میعانات گازی ذخیره شده بر روی آب در سراسر جهان است. گفتنی است که شرکت مشاوره نفت و گاز FGE نیز معتقد است که ایران ۹۰میلیون بشکه نفت خام در انبارهایش دارد که ۵میلیون بشکه آن شناور است. این شرکت می‌‌‌گوید که حدود ۶۰میلیون بشکه نفت ایران در خشکی و ۲۵میلیون بشکه نیز در مخازن خشکی در خارج از ایران و عمدتا در چین ذخیره می‌شود. FGE همچنین گزارش کرده که کل ذخایر میعانات گازی ایران به ۱۲۰میلیون بشکه می‌رسد که ۶۸میلیون بشکه آن به صورت شناور ذخیره‌‌‌سازی شده است.
