قطر از افزایش تولید گاز در شارجه احساس خطر می‌‌‌‌‌کند؟
برنامه جهش گازی امارات
امارات در مسیر افزایش تولید گاز
سایمون واتکینز، نویسنده اویل‌پرایس می‌گوید که سنگ‌‌‌‌‌بنای استراتژی ایالات‌متحده برای مقابله با نفوذ فزاینده چین و روسیه در سراسر خاورمیانه، کماکان توافق عادی‌‌‌‌‌سازی روابط میان امارات و اسرائیل است. این امر از یک‌سو به آمریکا کنترل بیشتری بر جریان نفت منطقه می‌دهد و فرصتی را به‌وجود می‌‌‌‌‌آورد تا ایالات‌متحده بتواند عربستان را بیش از پیش تقویت کند. با توجه به آنکه صنعت نفت با جابه‌جایی پول‌های هنگفت، نفتکش‌ها، تجهیزات عملیاتی، فناوری و پرسنل است، آمریکا و متحدانش به این بهانه فرصت آن را پیدا می‌‌‌‌‌کنند تا فعالیت‌های اطلاعاتی خود در منطقه را افزایش دهند. امارات‌متحده‌عربی، از یک‌سو در کانون این اقدامات منطقه‌‌‌‌‌ای قرار دارد و از سوی دیگر نیز به‌دنبال افزایش تولید نفت‌خام از امیرنشین ابوظبی و ایجاد یک منطقه ذخیره‌‌‌‌‌سازی امن در بندر فجیره است که تنگه هرمز را با وجود حساسیت‌‌‌‌‌های سیاسی دور می‌زند.
هفته گذشته شاهد آن بودیم که شارجه یکی دیگر از امیرنشین‌‌‌‌‌های تشکیل‌دهنده امارات، پیشنهاد راه‌‌‌‌‌اندازی یک دور مناقصه برای کشف گاز و میعانات گازی در دریا را اعلام کرد. اویل‌پرایس به نقل از منابع دولتی در ابوظبی می‌گوید که مناقصه بلوک B شارجه قرار است در اوایل سال۲۰۲۳ به‌صورت رسمی آغاز شود، هرچند ممکن است در اواخر۲۰۲۲ انجام شود.
پس از نخستین مناقصه در سال۲۰۱۹، بلوک B گازی شارجه که به‌‌‌‌‌طور مشترک تحت‌کنترل شرکت انی ایتالیا (ENI) و شرکت ملی نفت شارجه (SNOC) اداره می‌شود. این ۲ شرکت در اواخر سال۲۰۲۰، مخزن ماهانی را کشف کردند و پس از نخستین حفاری‌‌‌‌‌ها مشخص شد که می‌توان از این میدان روزانه ۴/ ۱میلیون مترمکعب گاز طبیعی استخراج کرد. همچنین تولید از چاه گازی ماهانی–۱ در سال‌جاری آغاز شد، اما هیچ اطلاعات دقیقی از حجم تولید منتشر نشده است. البته شرکت ملی نفت شارجه اعلام کرد که به‌منظور جمع‌‌‌‌‌آوری داده‌‌‌‌‌ها و ترسیم پتانسیل کامل مخزن، تولید از ماهانی–۱ را در سطحی پایین‌تر از ۴/ ۱میلیون مترمکعب در روز ادامه می‌دهد.
همچنین طبق اعلام شرکت ملی نفت شارجه، حفاری‌‌‌‌‌های جدیدی با همکاری شرکت انی در مناطق A و C که میادین خشکی هستند، قرار است در ماه ژانویه انجام شود. این شرکت‌ها قرار است ۲ حلقه چاه جدید در این مناطق حفاری کنند و طرف اماراتی هفته گذشته اعلام کرد که داده‌‌‌‌‌های ناشی از لرزه‌‌‌‌‌نگاری اولیه، ذخایر قابل‌‌‌‌‌توجهی را نشان می‌دهد که تولید و توسعه آنها بسیار مقرون‌به‌صرفه و اقتصادی خواهد بود.
طرح بلندپروازانه توسعه بخش صنعتی گاز و پتروشیمی
این طرح‌ها برای توسعه پتانسیل تولید گاز شارجه، بخشی از یک ابتکار کلی در سراسر امارات برای افزایش تولید گاز و توسعه میادین بالقوه است. روندی که با کشف عظیم گازی سال۲۰۲۰ در جبل‌علی سرعت دوچندانی گرفت. بر اساس اظهارات شرکت‌های توسعه‌دهنده سایت – شرکت ملی نفت ابوظبی (ادنوک/ ADNOC) و اداره تامین دبی (DSA) – این میدان حدود ۲/ ۲تریلیون مترمکعب گاز در مساحتی ۵هزار کیلومتر‌مربعی بین ابوظبی و دبی ذخیره دارد.
خودکفایی در گاز، هدف امارات‌متحده‌عربی است. این کشور قصد دارد به‌عنوان بخشی از طرح گسترده برنامه ۳۰۰میلیارد درهمی (۸۱ میلیارد دلاری) خود، سهم بخش صنعتی این کشور را از ۱۳۳میلیارد درهم کنونی به ۳۰۰میلیارد درهم برساند. این هدف، بخشی از برنامه بزرگ‌تر اقتصادی ۲۰۳۱-۲۰۲۱ امارات است و قرار است در این بازه زمانی ۱۰ ساله، ۱۳ هزار و ۵۰۰ شرکت صنعتی در بخش‌‌هایی مانند تولید صنعتی، ساخت‌‌‌‌‌وساز، برق، گاز و معدن تاسیس شوند.
خودکفایی گازی همچنین امارات را در موقعیتی قرار می‌دهد که بتواند یک صنعت پتروشیمی گسترده و استراتژیک را ایجاد کرده و به صادرکننده محصولات پتروشیمی بدل گردد. همچنین توسعه بخش گازی، از وابستگی به قطر برای تامین گاز موردنیاز شبکه برق امارات جلوگیری می‌‌‌‌‌کند.
امارات و واشنگتن به‌دنبال فشار بیشتر بر قطر
به گفته تحلیلگر اویل‌پرایس، این اقدام امارات به واشنگتن که همچنان از پایگاه هوایی العدید قطر به‌عنوان مقر عملیاتی ستاد فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده آمریکا (سنتکام) استفاده می‌‌‌‌‌کند، فرصت آن را می‌دهد که فشار بیشتری به دوحه وارد کند تا از همسویی کامل با چین و روسیه خودداری کند. کاهش حضور نیروهای نظامی آمریکا در زمان ترامپ، باعث شده تا مبارزه مداومی که برای نفوذ در سراسر خاورمیانه در جریان بود، اکنون وارد فاز جدیدی شود. ابوظبی نیز به‌‌‌‌‌رغم تنش‌‌‌‌‌زدایی نسبی روابط با دوحه، ترجیح می‌دهد تا وابستگی خود را به گاز این کشور را قطع کند تا فرصت بهتری برای اعمال فشار بر قطر فراهم شود. آن‌گونه که به‌نظر می‌رسد، روابط میان قطر و چین در ماه‌‌‌‌‌های اخیر با مجموعه‌‌‌‌‌ای از قراردادهای تجاری که برجسته‌‌‌‌‌ترین آنها برای تامین گاز طبیعی مایع موردنیاز پکن بود، عمیق‌‌‌‌‌تر از گذشته شده است. جدیدترین همکاری گازی چین و قطر، در اوایل ماه جاری رونمایی شد و طبق قراردادی بلندمدت، شرکت قطر انرژی برای تامین گاز طبیعی گوانگدونگ انرژی‌گروپ چین، تا سال ۲۰۳۴ سالانه یک میلیون تن LNG به این کشور ارسال می‌‌‌‌‌کند. پیش‌‌‌‌‌تر نیز قطر قراردادهای بلندمدت دیگری برای تامین LNG چین امضا کرده بود. گفتنی است که قطر پیش‌‌‌‌‌تر با پاکستان که متحد ایران، چین و روسیه در منطقه محسوب می‌شود نیز یک قرارداد تامینLNG ۱۰ساله به‌منظور تامین سالانه ۳ میلیون تن گاز طبیعی مایع به بنادر مختلف این کشور امضا کرده است. دوحه همچنین گاز موردنیاز بنگلادش، دیگر متحد چین و پاکستان را نیز تامین می‌‌‌‌‌کند.
در چنین شرایطی، رفتار تهاجمی قطر در حمایت از گروه‌‌‌‌‌های اسلام‌‌‌‌‌گرای سنی افراطی مانند اخوان‌المسلمین در سراسر منطقه باعث شد تا عربستان‌سعودی، امارات‌متحده‌عربی و دیگر متحدان عرب آنها، از ژوئن ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۲۱ قطر را تحت محاصره اقتصادی بی‌سابقه‌‌‌‌‌ای قرار دهند. با این وجود در تمامی این مدت، امارات گاز موردنیاز برای تولید برق خود را از طریق خط‌لوله دلفین از قطر وارد می‌‌‌‌‌کرد. حالا با توسعه بخش گازی، امارات می‌تواند به یک قدرت منطقه‌‌‌‌‌ای بدل شود که در صورت تحقق برنامه‌‌‌‌‌های اقتصادی و صنعتی مدنظرش، از هر نظر در سطحی مشابه یا بالاتر از دیگر رقبای منطقه‌‌‌‌‌ای خود قرار گیرد. امارات با اکتشافات جدید و افزایش تولید چشمگیری که برای آن خیز برداشته، می‌تواند تهدیدکننده جدی سهم قطر در بازار گاز باشد. هر چند که طبق گفته شرکت بی‌‌‌‌‌پی، تولید گاز امارات در سال۲۰۲۰ کمتر از نصف تولید گاز قطر یا عربستان‌سعودی بوده است و پس از ایران و این ۲ کشور عربی جنوب خلیج‌فارس در رتبه چهارم تولیدکنندگان خاورمیانه قرار گرفته است.
امارات‌متحده‌عربی همچنین قصد دارد در کنار توسعه صنعت گاز که قرار است برق موردنیاز صنایع جدید این کشور را تامین کند، صنعت پتروشیمی خود را هم به شکل گسترده‌‌‌‌‌ای توسعه دهد و به یک بازیگر کلیدی در بازار پتروشیمی بدل شود.
