اتحادیه اروپا در مورد نقش گاز در دنیای جدید سردرگم است
بن‌‌‌‌‌‌بست اروپا درباره «پل» گازی
در این شرایط، اعضای این اتحادیه در مورد اینکه گاز طبیعی را به‌عنوان سوختی «سبز» یا «انتقالی» به سوخت‌های تجدیدپذیر در نظر بگیرند اختلافات عمیقی دارند و بهنوعی در این مورد به بن‌‌‌‌‌‌بست خورده‌‌‌‌‌‌اند. آنها که ماه‌‌‌‌‌‌ها برای تهیه فهرستی ساده از سوخت‌های پاک آینده تعلل کردند، هفته گذشته نیز نتوانستند در این‌باره به نتیجه‌‌‌‌‌‌ای برسند. منتقدان می‌گویند گاز هم سوخت فسیلی آلاینده‌ای است و متان که بیشتر اجزای آن را تشکیل میدهد در کوتاه‌‌‌‌‌‌مدت ۸۰ برابر قوی‌‌‌‌‌‌تر از دیاکسیدکربن است، با این حال سه شرکت توتال‌‌‌‌‌‌انرجیز فرانسه، اکوئینور نروژ و بی‌‌‌‌‌‌پی انگلیس در حال لابی علیه محدودیت پروژه‌‌‌‌‌‌های گازی هستند. این امر از آنجایی اهمیت دارد که اگر گاز طبیعی برچسب «سبز» بگیرد، موجی از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری را به خود جذب خواهد کرد و ممکن است شاهد تولید و مصرف بیش از پیش آن باشیم. علاوه‌بر این، اتحادیه اروپا به‌عنوان یک الگوی اقلیمی بر بسیاری از کشورهای جهان اثرگذار است.
اختلاف گازی در اتحادیه اروپا
در حالی که دولت‌ها در سراسر جهان استراتژی‌‌‌‌‌‌های جدید انرژی را برای حذف سریع کربن از اقتصاد‌‌‌‌‌‌های‌‌‌‌‌‌شان طرح‌‌‌‌‌‌ریزی می‌کنند، شرکت‌های بزرگ سوخت فسیلی به سختی برای نگه‌داشتن هیدروژن «آبی» در سبد انرژی تلاش می‌کنند. لازم به ذکر است که اگر در فرآیند جداسازی هیدروژن از منابع اولیه از سوخت‌های فسیلی استفاده شود، به آن هیدروژن «خاکستری» می‌گویند. در صورت مهار و ذخیره انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای ناشی از سوزاندن این سوخت‌‌‌‌‌‌ها برای جداسازی هیدروژن، هیدروژن «آبی» که آلایندگی کمتری دارد تولید می‌شود، با این حال هیدروژن «سبز» سوختی است که بهطور ۱۰۰درصدی با استفاده از سوخت‌های تجدیدپذیر تولید می‌شود و هیچ آلایندگی ندارد. به گفته متخصصان، برای حفظ هیدروژن آبی در این سبد، زمین باید چندین دهه دیگر از گاز طبیعی استفاده کند، اما آینده‌‌‌‌‌‌دارترین سوخت هیدروژن نوع سبز آن است که از آب تولید می‌شود و انتشار کربن صفر دارد. این نوع سوخت اما فقط یک‌درصد کل تولید هیدروژن دنیا در حال‌حاضر را تشکیل میدهد و بقیه از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شوند.
یک تحلیل از سوی اتاق فکر مستقل اقلیمی به‌نام اینفلوئنس‌‌‌‌‌‌مپ (InfluenceMap) که در اختیار سی‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌ان قرار گرفته، دریافته که بسیاری از شرکت‌های عمده فسیلی در حال استفاده از تب هیدروژن برای نگه‌داشتن گاز طبیعی در زمین بازی هستند و بر تصمیم حیاتی آتی اتحادیه اروپا در این مورد اثر می‌‌‌‌‌‌گذارند. ۲۷ عضو اتحادیه اروپا درباره نقش گاز طبیعی در آینده آنقدر اختلاف دارند که بازوی اجرایی این بلوک، کمیسیون اروپا، ماه‌‌‌‌‌‌ها نتوانسته به یک فهرست ساده منابع انرژی پایدار دست یابد. بعد از چندین‌بار تاخیر برای تصمیم‌گیری، این اتحادیه هفته گذشته نیز نتوانست چنین لیستی تهیه کند؛ چراکه کشورها در مورد اینکه گاز و همینطوربرق هستهای در این لیست قرار بگیرند یا خیر، تقلا می‌کنند. آنها باید تعیین کنند آیا این سوخت‌‌‌‌‌‌ها باید به‌عنوان «سبز» یا «انتقالی» در نظر گرفته شوند. سوخت انتقالی به‌معنای موقتی‌بودن استفاده از آنها برای مدتی است و انرژی‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر جایگزین آنها خواهند شد. یک منبع نزدیک به مذاکرات به سی‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌ان گفت که در نسخه‌‌‌‌‌‌های پیش‌‌‌‌‌‌نویس این فهرست - معروف به طبقه‌بندی مالی پایدار - هیچ اشاره‌‌‌‌‌‌ای به گاز یا هستهای نشده بود و اکنون مقامات اتحادیه اروپا بهطور علنی می‌گویند که آنها تقریبا بهطور قطع شامل خواهند شد. این امر می‌تواند به پروژه‌‌‌‌‌‌های گاز طبیعی اجازه دهد تا با تایید مهر «سبز» ادامه پیدا کنند و موجی از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری خصوصی و تامین‌مالی‌‌‌‌‌‌های عمومی بازیابی سبز را برای پروژه‌‌‌‌‌‌های جدید آزاد کند.
لابی غول‌‌‌‌‌‌های اروپایی
اینفلوئنس‌‌‌‌‌‌مپ با داشتن بیش از دیتابیس ۳۵۰شرکت بزرگ جهان برخی از شرکت‌هایی را که برای تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا در مورد سوخت‌های پایدار و همینطور سیاست‌های مرتبط با گاز و هیدروژن لابی می‌کنند، شناسایی کرده است. این تحلیل نتیجه‌‌‌‌‌‌گیری کرده که سه تا از فعال‌‌‌‌‌‌ترین این شرکت‌ها اکوئینور نروژ، توتال‌‌‌‌‌‌انرجیز فرانسه و بی‌‌‌‌‌‌پی انگلیس بودند.
علاوه بر این، انجمن‌‌‌‌‌‌های صنعت گاز که بسیاری از شرکت‌های بزرگ فسیلی مشغول در اروپا را نمایندگی می‌کنند نیز استدلال می‌کنند که گاز طبیعی در پروژه‌‌‌‌‌‌های جدید می‌تواند با هیدروژن، شامل هیدروژن آبی، ترکیب شود تا آن را پاک‌‌‌‌‌‌تر کند. ویوک پارخ، یکی از تحلیلگران اینفلوئنس‌‌‌‌‌‌مپ این لابی را «خزیدن آهسته» گاز طبیعی به سیاست‌های انرژی اتحادیه اروپا توصیف کرد.
اتحادیه اروپا یکی از بلندپروازانه‌‌‌‌‌‌ترین برنامه‌‌‌‌‌‌های اقلیمی را در جهان دارد که طبق آن باید تا سال۲۰۳۰، میزان ۵۵درصد از انتشار کربن نسبت به سطوح ۱۹۹۰ کاهش یابد. سیاست‌های آن همچنین معمولا بر دیگر نقاط جهان تاثیرگذار است که تصمیمات آن را حائزاهمیت می‌کند. پاسکال کنفین، قانون‌گذار اتحادیه اروپا که رئیس کمیته پرقدرت محیط‌زیست این بلوک است، در این‌باره گفت که امیدوار است که نوعی از سازش منجر به شکستن این بن‌‌‌‌‌‌بست شود. به گفته کنفین، یک پیشنهاد این است که گاز را در فهرست سوخت‌های سبز قرار دهیم اما بر میزان انتشار دیاکسیدکربن آن برای پروژه‌‌‌‌‌‌های جدید، محدودیت اعمال کنیم. علاوه‌بر این، پیشنهاد دیگری که مطرح‌شده این است که پروژه‌‌‌‌‌‌های جدید فقط در صورتی‌که جایگزین زغال‌سنگ شوند اجازه کار خواهند داشت و «بند غروب»، هرگونه تاسیسات گازی جدید را از ۳۱دسامبر۲۰۳۰ ممنوع کند. او نتیجه می‌گیرد: «بنابراین، سه شرط داریم که تحت آنها می‌توان برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی کرد؛ فضایی که در آن گاز با وجود فسیلی‌بودن، برای گذار (به سوخت‌های تجدیدپذیر) مفید خواهد بود.» در همین حال، برخی شهرهای دنیا اقدام به ممنوعیت اتصال گاز شهری کرده‌‌‌‌‌‌اند. در آخرین مورد، شورای‌شهر نیویورک از سال ۲۰۲۳ اتصال ساختمانهای جدید کمتر از ۷ طبقه را ممنوع می‌کند و این اتفاق از سال۲۰۲۷ برای ساختمانهای بلندتر خواهد افتاد. درصد بالایی از آلودگی هوا در نیویورک به دلیل مصرف گاز در منازل و ساختمان‌ها است.
به گفته اینفلوئنس‌‌‌‌‌‌مپ، اکوئینور و توتال‌‌‌‌‌‌انرجیز در میان شرکت‌هایی بودند که علیه محدودیت مورداشاره برای انتشار دیاکسیدکربن کمپین کرده‌‌‌‌‌‌اند. شرکت اکوئینور که به‌‌‌‌‌‌رغم مشهور‌بودن به سازگاری با سیاست‌های محیط‌‌‌‌‌‌زیستی و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری در هیدروژن سبز، اعلام کرده تا آخرین قطره نفت و گاز موجود را تولید خواهد کرد، تایید کرد که با اتحادیه اروپا در این‌باره همکاری داشته است. اکوئینور گفت که از محدودیت انتشار دیاکسیدکربن برای پروژه‌‌‌‌‌‌های برقی و گرمایشی حمایت می‌کند اما در شرایط دیگر مانند پروژه‌‌‌‌‌‌های جدید گازی خیر. این شرکت در بیانیه‌‌‌‌‌‌ای به سی‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌ان گفت: «مانند بسیاری از دولت‌‌‌‌‌‌های عضو، ما گاز طبیعی را کلیدی برای تلاش‌‌‌‌‌‌های کربنزدایی اتحادیه اروپا می‌‌‌‌‌‌دانیم.» این شرکت تاکید کرد که گاز طبیعی را می‌توان از طریق جذب و ذخیره کربن «کربنزدایی» کرد. با این حال در حال‌حاضر هیچ تکنولوژی برای حذف ۱۰۰درصدی دیاکسیدکربن از گاز طبیعی وجود ندارد و یک مطالعه شاخص در مورد هیدروژن آبی در دانشگاه کرنل در آگوست۲۰۲۱ نشان داد که هیدروژن آبی فعلا ۲۰درصد بیشتر از گاز طبیعی انتشار آلاینده دارد. این امر تا حدودی به دلیل این است که گاز متان معمولا در فرآیند مهار کربن به بیرون نشت می‌کند. شرکت فرانسوی توتال‌‌‌‌‌‌انرجیز در مورد موضع خود نظری نداد اما گفت که در حال‌حاضر روی هیدروژن سبز و آبی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری می‌کند و معتقد است که گاز طبیعی حالا بهترین گزینه برای دنیا جهت مبارزه با گرمایش جهانی است و حتی «قهرمان گذار انرژی» است. بی‌‌‌‌‌‌پی اما به درخواست سی‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌ان پاسخی نداد.
آینده گاز چه خواهد شد؟
برخلاف ظاهر پاک گاز طبیعی، این سوخت یکی از بزرگ‌ترین نقش‌‌‌‌‌‌ها را در بحران اقلیمی دارد. بیشتر گاز طبیعی از متان تشکیل می‌شود که در کوتاه‌‌‌‌‌‌مدت ۸۰ برابر دیاکسیدکربن قدرت دارد. در دهه ۷۰ مصرف گاز افزایش یافت و در دهه ۹۰ میلادی اوج گرفت؛ یعنی زمانی که این سوخت به‌عنوان پلی به منابع پاک‌‌‌‌‌‌تر نسبت به زغال‌سنگ فروخته می‌شد و قرار بود بالاخره زمانی که انرژی‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر به اوج برسند، کنار گذاشته شود. با این حال دنیا بهنوعی به گاز اعتیاد پیدا کرده است و این «پل» بسیار طولانی شده و دولت‌ها به‌‌‌‌‌‌تدریج اذعان می‌کنند که نمی‌‌‌‌‌‌دانند کی و کجا مصرف گاز پایان می‌‌‌‌‌‌یابد. بر اساس داده‌‌‌‌‌‌های آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی، مصرف جهانی گاز طبیعی به بالاترین حد خود رسیده است. در اتحادیه اروپا، از اوج سال۲۰۱۰ اندکی کاهش یافته است، اما نه خیلی و هنوز بالاتر از سطوح دهه ۹۰ است. مقیاس رشد در اتحادیه اروپا نشانه واضحی است که حتی در این قاره قرار نیست گاز به‌‌‌‌‌‌زودی تغییر خاصی کند. داده‌‌‌‌‌‌های گلوبال انرژی مانیتور نشان میدهد تا پایان سال۲۰۲۰، حدود ۱۷هزار کیلومتر خط لوله گازی در اروپا در حال ساخت بوده است. این به معنای ۶۵ پروژه در ۲۳ کشور با ارزش ۶/ ۷۲میلیارد یورو (۸/ ۸۱میلیارد دلار) است. علاوه‌بر این، ۵/ ۱۵میلیارد یورو پروژه دیگر برای گاز طبیعی مایع نیز وجود دارد. به گفته این نهاد، خطوط لوله و پروژه‌‌‌‌‌‌های گازی معمولا بین ۳۰ تا ۴۰ سال عمر خواهند کرد؛ بنابراین با پروژه‌‌‌‌‌‌های جدید یا مجبور به ادامه بهره‌‌‌‌‌‌برداری از آنها خواهیم شد یا دارایی‌های زیادی بلااستفاده خواهند ماند.
