بهای گاز در قاره‌سبز ۲۵۰ درصد رشد کرد
تهدید گازی برای اقتصاد اروپا
این موضوع موجب شده قیمت قرارداد اکتبر شاخص گاز اروپا چهارشنبه گذشته به‌رکورد تاریخی برسد که بهمعنای رشد ۲۵۰ درصدی نسبت به‌ژانویه است. گرانی گاز، قیمت برق را هم به‌اوج چندین‌ساله رسانده که علاوه بر نارضایتی مصرفکنندگان خانگی، صنعت قاره‌سبز را هم تهدید میکند. در روزهای گذشته صنایع متنوعی از تولیدکنندگان هیدروژن، نیتروژن و آمونیاک گرفته تا کارخانه‌های تولید کود کشاورزی و گوشت در کشورهای آلمان، انگلیس، فرانسه، نروژ و غیره اعلام کرده‌‌اند بخشی از تولید را تعطیل می‌کنند چراکه هزینه‌ها بسیار بالاست. این امر خبر خوبی برای اقتصاد شکننده اروپا در زمانی که برای بازگشت به‌حالت عادی پس از پاندمی تلاش میکند، نیست. بدتر اینکه این وضعیت احتمالا در زمستان بغرنج‌‌تر بشود.
انرژی قاره‌سبز در شرایط بحرانی
قیمت‌های فزاینده انرژی در اروپا فقط به مصرفکنندگان عادی ضربه نمی‌‌زند، بلکه جهش قیمت‌ها شروع به‌آسیب‌زدن به‌فعالیت‌‌های صنعتی کرده که تهدیدی برای روند ریکاوری پساکرونایی اقتصاد این قاره از سه جهت است؛ که شامل کاهش قدرت خرید مصرف‌‌کننده، کاهش تولیدات صنعتی و افزایش هزینه‌های عملیاتی میشود.
به گزارش اویل‌‌پرایس، شرکت‌‌های غول‌‌پیکر اروپایی از شیمیایی و معدنی گرفته تا صنایع غذایی، می‌گویند قیمت‌های به‌اوج رسیده گاز و برق در حال آسیب زدن به‌حاشیه سود آنها است و این شرکت‌‌ها را وادار به‌محدود کردن عملیات‌هایشان کرده است.
برخی کارخانه‌ها بهدلیل رکوردزنی قیمت گاز تعطیل شده‌‌اند. تحلیلگران می‌گویند افزایش تعلیق فعالیت‌‌های صنعتی سرتاسر اروپا در هفته‌های آینده محتمل است.
در همین حال، قیمت‌های بسیار بالای گاز طبیعی باعث شده بهای محموله‌های نقدی گاز طبیعی مایع (LNG) به‌نسبت این موقع سال بین پیک تقاضای تابستانه و پیش از فصل گرمایش زمستانی- رکورد بزند.
بازار داغ گاز اروپا، سرعت پایین باد، سطح پایین و غیرعادی ذخیره‌‌سازی گاز و رکورد قیمتی کربن به‌طور کلی در هفته‌های اخیر باعث شده قیمت گاز و برق در اروپا به‌رکوردهای بالایی برسد. تقریبا هرروزه بهای گاز و برق در این قاره به‌رکورد جدیدی می‌رسد که فشار را بر دولت‌ها که با اعتراض مصرفکنندگان بهدلیل قبوض افزایشی برق مواجه هستند، بیشتر کرده است.
رشد ۲۵۰ درصدی قیمت گاز
به گزارش سی‌‌ان‌‌بی‌‌سی، بهای قرارداد تحویل اکتبر گاز در قطب TTF (Title Transfer Facility) هلند به‌عنوان شاخص گاز اروپا چهارشنبه گذشته به۷۹ یورو (۳۱/ ۹۳دلار) در هر مگاوات بر ساعت رسید. به‌گفته رویترز، این قرارداد از ژانویه ۲۵۰درصد افزایش قیمت تجربه کرده است. این درحالی است که بهای قراردادهای شاخص برق در فرانسه و آلمان هم دوبرابر شده است.
در بریتانیا یعنی جایی‌که قیمت برق برای مصرفکنندگان گران‌‌ترین در اروپا است، بهای برق بهدلیل وابستگی بالا به‌گاز و انرژی تجدیدپذیر برای تولید الکتریسیته به‌‌شدت بالا رفته است.
قیمت برق در چهارشنبه با ۱۹درصد افزایش روزانه به۴۷۵ پوند (۵/ ۶۵۶دلار) رسید. این قرارداد پیش از این هم بعد از آتش‌‌سوزی در خط ارتباطی برق بین فرانسه و بریتانیا که واردات از این کشور را قطع کرد، در محدود اوج خود معامله می‌شد.
صنایع در خطر تعطیلی
این فقط مصرفکنندگان عادی نیستند که از این شرایط آسیب می‌‌بینند، بلکه صنایع هم در حال متاثر شدن از بحران کمبود و گرانی انرژی هستند.
به گفته اویل‌‌پرایس، سی‌‌اف اینداستریز، تولیدکننده هیدروژن و نیتروژن در روزهای گذشته گفته فعالیت در مجتمع‌‌های بیلینگهام و اینک در بریتانیا را بهدلیل قیمت بالای گاز متوقف میکند.
سی‌‌اف اینداستریز گفت: «این شرکت برآوردی برای زمان ازسرگیری تولید در این مجتمع‌‌ها ندارد.»
شرکت یارا که در نروژ مستقر است و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آمونیاک جهان است هم به‌همین علت در حال محدود کردن تولید است. این شرکت جمعه اظهار کرد: «رکورد قیمتی گاز طبیعی در اروپا در حال اثرگذار‌ی برای حاشیه سود تولید آمونیاک است و در نتیجه یارا در حال کاهش تولید در برخی مجتمع‌‌های خود است. با احتساب بهینه‌سازی فرایند تعمیر و نگهداری که در جریان است، یارا تا هفته بعد حدود ۴۰درصد ظرفیت تولید آمونیاک اروپایی خود را کاهش خواهد داد.»
در آلمان هم بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات شیمیایی اروپا یعنی باسف (BASF) و همین‌‌طور بزرگ‌ترین تولیدکننده مس Aurubis اعلام کردند قیمت‌های بالای انرژی باری است که روی سودآوری و حاشیه سود آنها سنگینی میکند.
شرکت‌‌های صنعتی بزرگ فرانسه مانند بزرگ‌ترین تولیدکننده شکر Tereos و تولیدکننده نشاسته به‌نام Raquette Freres به‌بلومبرگ گفته‌‌اند قیمت‌های بالای گاز در حال فشار تورمی بر همه مسائل مالی این شرکت‌‌ها و هرگونه هزینه‌‌ای است.
همه اینها ممکن است تازه شروع یک روند باشد، مخصوصا اگر زمستان در اروپا و آسیا سردتر از حد معمول باشد که تقاضا برای گاز و برق را بیش از پیش افزایش خواهد داد. گلدمن‌ساکس هشدار داده صنایع در اروپا ریسک قطعی برق را در سرمای زمستان دارند.
علاوه بر این، رقابت بین بازار CNG اروپا و آسیا میتواند به‌این معنی باشد که قاره‌سبز ممکن است محموله‌های LNG اضافی زیادی دریافت نکند. قیمت محموله‌های نقدی آسیا هم به‌اوج خود رسیده اما خریداران بی‌‌توجه به‌آن هزینه را پرداخت می‌کنند، چراکه نگرانند کمبود گاز طبیعی با رسیدن زمستان بدتر بشود.
زمستان در راه است و گاز کم
قیمت بالای گاز طبیعی و سطح پایین موجودی‌‌ها بهمعنای این است که اروپا باید امیدوار باشد دمای هوا در زمستان متعادل باشد.
جولین لی، تحلیلگر برجسته بلومبرگ در گزارشی به‌وضعیت بحرانی کمبود گاز در اروپا و دلایل آن پرداخته است. به‌گفته او، در حالی که قیمت گاز و برق در حال بالاتر رفتن است، تاسیسات انرژی بادی بهدلیل نبود باد بی‌‌حرکت مانده‌‌اند و نیروگاه‌هایی که با سوخت زغال‌سنگ کار می‌کردند و بسته شده بودند، در حال بازگشت به‌چرخه تولید برق هستند. حتی پیشنهاداتی وجود دارد که از ژنراتورهای گازوئیلی برای تولید خصوصی استفاده شود اما لی معتقد است نفت نمی‌‌تواند راه‌حل بحران انرژی این قاره باشد.
به گفته جف کوری، رئیس جهانی بخش پژوهش کالایی در گلدمن‌ساکس، قیمت‌های بالای گاز در حال ایجاد مشوق‌‌های طبیعی برای انرژیهای جایگزین است که میتواند تقاضا برای نفت را افزایش دهد. با این حال، این موضوع در مقیاس جهانی درست است، اما ممکن است برای مصرفکنندگان اروپایی که توانایی تغییر ژنراتورهای گازی به‌سوخت مایع را ندارند، چندان واقعی نباشد.
در این میان، اروپا دارای سبد انرژی متنوع و سالمی برای تولید برق از منابعی مانند گاز، زغال‌سنگ، آب و هسته‌‌ای است و سهم قابل‌توجهی از آن هم انرژیهای تجدیدپذیر مانند بادی و خورشیدی تشکیل می‌دهد.
با این حال اگر با دقت به‌این سبد انرژی نگاه کنیم، به‌یک سلسله‌‌مراتب از منابع سوختی برای تولید برق می‌‌رسیم که در کشورهای مختلف، متفاوت است. گاز نقشی اساسی در برخی بازارهای مهم برق اروپا بازی میکند. در برخی از این کشورها، گاز سهم قابل‌توجهی در عرضه بار برقی بر عهده دارد. در برخی دیگر، انعطاف‌‌پذیری نیروگاه‌های گازی برای روشن و خاموش شدن شرایط ایده‌‌آلی را در مواقع پیک مصرف فراهم میکند یا زمان‌هایی که دیگر منابع به‌اندازه مورد انتظار در دسترس نیست. گاز همچنین منبعی مهم برای گرمایش خانگی در بریتانیا است که ۸۵درصد خانه‌ها در آن به‌شبکه گاز وصل هستند. مشکل اینجاست که گاز به‌هیچ‌وجه در اروپا و در حال‌حاضر فراوان نیست.
ذخیره‌‌سازی گاز در پایین‌‌ترین سطح از ۲۰۱۳
در حالی‌که به‌سمت زمستان پیش می‌‌رویم، سطح ذخیره‌‌سازی گاز اروپا به۷۵درصد حجم سال گذشته در این موقع رسیده است که پایین‌‌ترین از سال۲۰۱۳ است. این امر قیمت‌ها را بالا می‌‌برد و نگرانی‌‌هایی را در مورد ذخیره‌‌سازی‌‌ها و قطع برق در طول ماه‌های آینده به‌‌وجود آورده است.
مجموعه‌‌ای از عوامل نابهنگام باعث سطح پایین موجودی انبارهای گازی شده است. نخست اینکه، زمستان گذشته طولانی بود و سرما تا آوریل طول کشید و مانع از بازسازی موجودی‌‌ها شد. مساله دوم، افزایش تقاضای گاز با برگشت اقتصادها به‌حالت عادی پس از رهایی از کووید-۱۹ بود. گاز بیشتری برای تولید نیاز است و در همین حال، بازگشت به‌کار در ادارات و بازگشایی مراکز تفریحی تقاضای برق را افزایش داده است و در آخر، منابع تجدیدپذیر برای تولید برق تقلا می‌کنند، چراکه سرعت پایین برق موجب کاهش تولید برق در توربین‌‌ها شده است.
این موضوع مخصوصا در بریتانیا که یک‌‌چهارم تولید برق از راه بادی تامین میشود، محسوس‌‌تر است. نکته مهم اینکه تولید گاز خود اروپا هم در روند بلندمدت کاهشی قرار داشته است. تولید گاز در هر کدام از سه منطقه بزرگ این قاره یعنی نروژ، بریتانیا و هلند از پیک خود گذشته است. عرضه هلند و بریتانیا در سال ۲۰۲۰ به‌‌ترتیب ۷۵ و ۶۵درصد کمتر از اوج خود در دست‌‌کم ۲۰ سال قبل بود. تولید نروژ هم برای چهارمین سال پیاپی کاهشی بوده است و تابستان امسال هم تعمیرات سنگین موجب افت عرضه شده است.
واردات هم کمبود را جبران نکرده است. اروپا نیمی از گازی که از خارج وارد میکند را از طریق خط لوله از روسیه دریافت میکند. قراردادها با شرکت دولتی گازپروم طوری طراحی شده که نیاز عادی اروپا را تامین کند، نه احتیاجات اضافی برای بازسازی انبارهای تخلیه‌شده.
روسیه هم هیچ عجله‌‌ای برای رساندن گاز اضافی به‌اروپا از راه‌های زمینی سنتی از مسیر بلاروس، لهستان و اوکراین نداشته است. در عوض تلاش کرده تا خط لوله نوردستریم۲ که این کشورهای ترانزیتی را دور می‌‌زند تکمیل کند. ساخت این خط حالا پس از تسهیل تحریم‌‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا به‌پایان رسیده است.
اینکه این خط لوله به‌اندازه کافی زود عملیاتی شود که بر عرضه گاز اروپا در زمستان تاثیر بگذارد، میتواند به‌سرعت تایید اپراتور آن به‌عنوان یک تامین‌‌کننده مستقل از سوی اتحادیه اروپا بستگی داشته باشد. جولین لی می‌گوید: «اما از یک چیز مطمئن هستیم: جریان (گاز) طبق برنامه از اول اکتبر آغاز نمی‌‌شود.»
بنابراین عرضه گاز اروپا در زمستان احتمالا محدود باقی بماند و در حالی که ژنراتورهای دیزلی ممکن است راه‌حل برخی فعالیت‌‌های صنعتی باشند، نمی‌توانند برق خانه‌ها را تامین یا آنها را برای شهروندان اروپایی گرم کنند. بنابراین بهتر است امیدوار به‌این باشیم که پیش‌‌بینی اتحادیه اروپا مبنی بر زمستانی با هوای متعادل درست از آب دربیاید.
