آیا طلای سیاه به رشد خود ادامه می‌دهد؟
سایه خوش بینی بر بازار نفت
در همین راستا الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه دوشنبه گفت بازار نفت در ماه‌های ژوئن و جولای به توازن خواهد رسید، چراکه از نظر این مقام عالی رتبه کاهش تولید جهانی به ۱۴ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز رسیده که حدود ۵/ ۳ تا ۴ میلیون بشکه آن توسط کشورهای خارج از اوپک پلاس اعمال شده است. علاوه بر این، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی، فاتح بیرول نیز البته از دیدگاهی محیط‌زیستی پیش‌بینی کرده تقاضای نفت که در سال گذشته به نزدیک ۱۰۰ میلیون بشکه در روز رسید، هنوز به اوج خود نرسیده است و بازار پس از بهبودی کامل از بحران کرونا، در سال‌های آینده به پیک تقاضا خواهد رسید. پیش از این برخی کارشناسان شیوع کووید-۱۹ را باعث تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و به تبع آن کاهش تقاضای سوخت حتی پس از رفع همه‌گیری می‌دانستند.
همچنین گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده تولید کشورهای غیر اوپکی در سال‌های بین ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ رشدی نخواهد داشت که منجر به تقویت موضع اعضای خاورمیانه‌ای اوپک می‌شود. در این بین، ایران و ونزوئلا که تحت تحریم‌های آمریکا کاهش تولید شدید داشته‌اند می‌توانند بخشی از کمبود عرضه احتمالی را در صورت رفع محدودیت‌ها به عهده گیرند. با این وجود، عوامل بنیادین ممکن است به دلایلی مانند تنش‌های آمریکا و چین و حتی تحریم احتمالی این کشور آسیایی یا به علت شیوع موج دوم کرونا به سمت سطوح پایین‌تر چرخش داشته باشند و سرمایه‌های بنا شده بر خوش‌بینی از بین بروند. از سوی دیگر، در صورت تخمین دور از واقعیت افزایش تقاضا یا کاهش تولیدها، بازار آتی می‌تواند در آینده نزدیک دچار اصلاح قیمت نیز بشود.
بهای نفت خام آمریکا در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران)، با ۸۳ سنت افزایش معادل ۵/ ۲ درصد به سطح ۰۸/ ۳۴ دلار بر بشکه رسید. همزمان نفت شاخص برنت نیز ۵۶ سنت معادل ۵۸/ ۱ درصد رشد کرد تا در کانال ۳۶ دلاری برای هر بشکه قرار گیرد. به گفته کارشناسان، روند رو به رشد بازار نفت متاثر از امیدها به بهبود قیمت پس از قوت قلبی که نواک داد، ادامه یافت. با این وجود، بالا گرفتن اختلافات دو غول اقتصادی دنیا، آمریکا و چین می‌تواند در آینده نزدیک بر قیمت نفت فشار وارد کند چراکه چشم انداز رشد اقتصاد جهانی را در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد داد.
پیش‌بینی بهبود سریع نفت
برآورد مثبت از آینده طلای سیاه در ماه‌های پیش رو طی روزهایی که نفت به‌طور مستمر به سطوح بالاتر صعود می‌کند، از سوی نهادها و مقامات نفتی از جنبه‌های مختلف تکرار شده است. پیشی گرفتن تقاضای نفت از عرضه در نیمه دوم سال جاری میلادی نیز از سوی چند موسسه و کارشناس این حوزه اعلام شده است. با این وجود، این پیش‌بینی‌ها تاکید داشتند که کماکان تا پایان سال عرضه در سطحی پایین‌تر از سال گذشته قرار خواهد گرفت. آخرین اظهار نظر از این جنس که باعث ترغیب سرمایه‌گذاران بازار به خرید قراردادهای نفتی شد، از سوی الکساندر نواک انجام شد. وی که به روند بهبود نفت خوش‌بین بود، گفته در دو ماه آتی بازار به توازن در عرضه و تقاضا خواهد رسید. او همچنین در مورد کاهش تولید جهانی علاوه بر توافق اوپک پلاس نیز گفت کشورهای خارج از اوپک که شامل کانادا، نروژ و آمریکا می‌شوند تاکنون بین ۵/ ۳ تا ۴ میلیون بشکه در روز تولید خود را کاهش داده‌اند و اگر این رقم را به کاهش تولید اوپک و متحدانش اضافه کنیم به عددی در حدود ۱۴ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز می‌رسیم. این مقام روسی درباره میزان کاهش تولید این کشور نیز گفت روسیه به تعهد خود به توافق اوپک پلاس عمل کرده و دو میلیون بشکه از تولید نفتش کاسته است. این در حالی است که این کشور متعهد به کاهش تولید ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت بدون احتساب میعانات گازی شده بود. در چهار هفته گذشته با وجود بدبینی اولیه بازار، بهای نفت برنت حدود ۶۵ درصد رشد کرده است.
در این میان، فاتح بیرول نیز به خوش‌بینی‌ها نسبت به آینده بلندمدت نفت افزوده است. به‌رغم تحلیل برخی کارشناسان و حتی مدیران شرکت‌های نفتی مانند برنارد لونی، رئیس بی‌پی، بیرول معتقد است تقاضا هنوز به پیک خود نرسیده و این اتفاق در سال‌های آینده می‌افتد. کارشناسان صنعت نفت بر این باورند وقتی تقاضا برای نفت به اوج تاریخی خود برسد، سیر نزولی به خود خواهد گرفت و این روند را تا کم ارزش شدن آن ادامه خواهد داد. سازمان بین‌المللی انرژی در گزارش بلندمدت خود که در نوامبر ۲۰۱۹ منتشر شد، پیش‌بینی کرده بود تقاضای نفت تا سال ۲۰۳۰ افزایش می‌یابد تا به رقم ۱۰۵ میلیون بشکه در روز برسد. همچنین در سال ۲۰۴۰ تقاضا به ۱۰۶ میلیون بشکه روزانه خواهد رسید. مصاحبه اخیر بیرول که در بلومبرگ منتشر شد آب سردی بر امید حامیان محیط زیست ریخت که کووید-۱۹ را سدی در برابر رشد تقاضای نفت در بلندمدت می‌دیدند.
نفت ایران پرتقاضا خواهد شد؟
فوربس در یادداشتی به قلم تیم تریدگلد به بررسی گزارش بانک گلدمن ساکس درباره آینده بازار نفت و گاز در جهان پرداخته است. وی در یادداشت خود به گزارش «پروژه‌های شاخص» این بانک آمریکایی و پیش‌بینی «بازگشت به آینده» آنها درباره بازار نفت اشاره می‌کند. گلدمن ساکس درباره مسیر پیش روی بازار معتقد است که قیمت‌های پایین در بازار منجر به تغییر نگاه‌ها به این صنعت می‌شود و بار دیگر دیدگاه‌هایی مشابه آنچه در دهه ۹۰ میلادی به نفت می‌شد تقویت خواهند شد. نگاهی که بیش از همه باعث تقویت جایگاه نهادی مانند سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) خواهد شد. بازگشت اوپک به‌عنوان یکی از نیروهای مهم و تاثیرگذار در صنعت نفت و گاز جهان یکی از پیش‌بینی‌های پنج‌گانه این بانک آمریکایی در آخرین گزارش خود است. دیگر پیش‌بینی‌ها در این گزارش به کاهش چشمگیر منابع نفتی جهان، میل به تثبیت یا افزایش تمرکز برای بهره‌وری هر چه بیشتر سرمایه در بازار نفت و پایان رشد تولیدکنندگان نفت غیر اوپکی اختصاص دارد. در نسخه هفدهم گزارش گلدمن ساکس از بررسی سالانه آنها روی تولید جهانی نفت و گاز آمده است که تغییرات پیش‌رو منجر به موازنه جدیدی خواهد شد که یادآور دهه ۱۹۹۰ میلادی است. این بانک می‌گوید تثبیت، بازدهی سرمایه و موانع فراوان در راه ورود به بازار باعث تکاپوی بازار نفت بر سر شکل‌گیری موازنه‌ای جدید خواهد شد. تریدگلد معتقد است نیروی محرکه این بازگشت به شرایط ۳۰ سال پیش می‌تواند مطالبه سود بیشتر از سوی سرمایه‌گذاران و حرکت به سوی کم کربن شدن اقتصاد جهان باشد.
گلدمن ساکس در گزارش خود می‌گوید این امر که نقطه عطفی در چرخه سرمایه‌گذاری و تولید نفت گاز است، درست هفت سال پس از اوج قیمت‌های نفت در سال ۲۰۱۴ رخ می‌دهد که سیگنالی برای پایان رشد تولیدکنندگان غیر اوپکی است. این تصویر از تغییرات مشابه همان دوران تغییری است که در سال ۱۹۸۷ میلادی هفت سال پس از اوج قیمت‌ها در دهه ۱۹۷۰ رخ داد و به دنبال خود دوره‌ای از ادغام‌ها، انضباط سرمایه و بهبود میزان بهره‌وری شرکت‌ها را به دنبال داشت.
بانک گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده است که اعضای اوپک آماده‌اند تا به‌عنوان تولیدکنندگان اصلی جهانی به میدان بازگردند. در این گزارش آمده است که تجزیه و تحلیل‌های پایین به بالا نشان‌دهنده آن است که ما با ضعیف‌شدن ابر‌پروژه‌های خطوط لوله تحویل نفت و کاهش سرعت رشد شیل ایالات متحده آمریکا وارد فاز ساختاری بدون رشد غیر اوپکی‌ها می‌شویم. این مرحله بر اساس محدودیت‌های اعمال شده در سال ۲۰۲۱ آغاز خواهد شد. به گفته این بانک افزایش اتکا به اعضای خلیج فارسی اوپک می‌تواند منجر به بازگشت احتمالی میزان عرضه مختل شده نفت ایران و ونزوئلا نیز شود. با توجه به تحریم همه جانبه آمریکا بر این دو کشور که در دو ماه گذشته در حوزه بنزین نیز فاز جدیدی از همکاری را آغاز کرده‌اند، تولید نفتشان به شدت کاهش یافته است. بر اساس این پیش‌بینی، ایران می‌تواند امیدوار باشد که با رفع محدودیت‌ها، با قدرت به بازار نفت در سال‌های آینده بازگردد.
