اختلافات روسیه با اوپک شدت گرفت
اتحاد نفتی در محدوده خطر
مدت زمان زیادی تا برگزاری نشست رسمی ۱۷۶ اوپک و همچنین ششمین نشست مشترک وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در وین باقی نمانده است. این دور از دیدار وزرای انرژی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در حالی هر روز به موعد برگزاری در تاریخ ۲۵ و ۲۶ ژوئن نزدیک‌تر می‌شود که زمزمه‌هایی مبنی بر وجود اختلافاتی میان این کشورها، از مدتی قبل شنیده می‌شود. این اختلافات در حالی تمدید توافق کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در نیمه دوم ۲۰۱۹ را در هاله‌ای از ابهام وارد کرده است که ظاهرا بی‌میلی روسیه به ادامه حضور در این توافق باعث بروز اختلاف در اوپک‌پلاس شده است. اصرار الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، به تغییر تاریخ دیدار در حاشیه نشست رسمی ۱۶۷ اوپک از جمله نشانه‌های اختلافی است که از روزهای گذشته بر فعالان بازار نفت به طور کامل آشکار شده است. به عقیده کارشناسان اگر در جریان توافق کاهش تولید، به روسیه بیش از اندازه وزن داده نمی‌شد، شاید حالا حضورش تا این حد در آینده توافق کاهش تولید اثرگذار نبود. با این حال، خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی این روزها تمام تلاش خود را به کار بسته تا با همتای روس خود به نظری مشترک دست پیدا کند و بازار را از استرس تداوم نیافتن توافق کاهش تولید رها کند.
در صورت تمدید نشدن توافق کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در نیمه دوم سال، افزایش عرضه می‌تواند فشار بیشتر بر قیمت نفت را به همراه داشته باشد. طلای سیاه در معاملات روز چهارشنبه در پی نگرانی‌هایی مانند کند شدن رشد جهانی اقتصاد زیر سایه جنگ‌های تجاری ترامپ، افزایش تولید آمریکا، رشد ذخایر نفت خام تجاری این کشور و نگرانی از جدی شدن اختلافات میان کشورهای حاضر در توافق کاهش تولید، بزرگ‌ترین افت قیمت در پنج ماه گذشته را تجربه کرد. اما طی دو روز گذشته و به خصوص پس از گفت‌وگو‌ی وزرای نفت روسیه و عربستان در حاشیه یک کنفرانس اقتصادی در سن‌پترزبورگ و بروز نشانه‌هایی از احتمال تداوم توافق کاهش تولید، قیمت‌ها با رشد همراه شدند. هر بشکه نفت خام برنت روز گذشته و تا لحظه تنظیم این خبر (ساعت ۱۵:۳۰ به وقت تهران) ۶۵ سنت رشد قیمت داشت و به ۳۲/ ۶۲ دلار بر بشکه رسید. شاخص نفت خام آمریکا نیز با رشد ۵۵ سنتی روی قیمت ۱۴/ ۵۳ دلار بر بشکه باقی ماند.
اصرار الفالح، انکار نواک
در رابطه با تداوم توافق کاهش تولید، با وجود خوش‌بینی ایجاد شده برای بازار نفت، باید منتظر ماند و دید آیا اوپک پلاس بر سر یک تاریخ مشخص و گفت‌وگو‌هایی جدی در این تاریخ به توافق خواهند رسید یا خیر. در این میان با وجود اطمینانی که الفالح پس از دیدار روز گذشته با همتای روسی‌اش نسبت به تمدید توافق کاهش تولید دارد، اظهارنظرهای نواک از عدم رضایت او از روند بازار حکایت دارد. الفالح در مصاحبه‌ای که روز گذشته در روسیه داشته، به اتخاذ تصمیمات درست در دیدار پیش‌روی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بسیار ابراز امیدواری کرده در حالی که از نگاه نواک، بازار نفت در مسیر درست قرار ندارد. در عین حال ولادیمیر پوتین نیز در اظهارنظری اعلام کرده است: روسیه با قیمت نفت در محدوده ۶۰ تا ۶۵ دلار در هر بشکه مشکلی ندارد؛ زیرا بودجه این کشور بر مبنای قیمت ۴۰ دلار هر بشکه نفت بسته شده است. این اظهارنظر درست در نقطه مقابل عربستان سعودی قرار دارد که برای تحقق بودجه مورد نیاز به نفت ۸۰دلاری نیاز دارد. پیش از این و در نشست کمیته نظارتی اوپک‌پلاس در جده، این سیگنال به بازار داده شد که اوپک برای تداوم کاهش تولید تمایل دارد. با این حال موضع متفاوت روسیه به‌عنوان یکی از اعضای کلیدی اوپک‌پلاس، ادامه حیات توافق کاهش تولید را با علامت سوالی بزرگ مواجه کرد. بخشی از تولیدکنندگان نفت روسیه که به بخش خصوصی تعلق دارند، از مدت‌ها قبل مخالفت خود را برای حضور در طرح کاهش تولید اعلام کرده‌اند. آنها به تولید و صادرات بیشتر و در نتیجه کسب درآمد بیشتر تمایل دارند.
ایگور سچین، مدیرعامل روس‌نفت در دیدار سالانه سهامداران این شرکت اعلام کرد روس‌نفت قصد ندارد راه‌اندازی پروژه‌های جدید را به تعویق بیندازد و همزمان سرگرم مذاکره با دولت است تا در صورت تمدید شدن توافق کاهش تولید با اوپک تا پایان سال ۲۰۱۹، خسارت دریافت کند.در عین حال، تشدید تحریم‌های آمریکا علیه روسیه ممکن است نیاز اقتصاد این کشور به تولید و فروش نفت بیشتر را افزایش دهد. در این میان رفتارهایی از سمت روسیه در اوپک پلاس مشاهده شده است که می‌تواند پیامی جدی برای بی‌علاقگی این عضو کلیدی برای ادامه حضور در طرح کاهش تولید باشد. در واقع توافقی که اواخر سال ۲۰۱۶ برای کاهش تولید شکل گرفت، بدون همکاری روسیه به‌عنوان رهبر کشورهای غیرعضو اوپک، تا حد زیادی امکان حیات پیدا نمی‌کرد. اما حالا به‌نظر می‌رسد حضور یک «بیگانه» می‌تواند مانعی باشد که دستیابی به اهداف یا مدیریت کردن سازمان کشورهای صادرکننده نفت را دچار مشکلاتی می‌کند.
ساز مخالف روس‌ها
به گزارش بلومبرگ، تا همین ۶ ماه قبل نیز اوپک امیدوار نبود بدون همراهی روسیه به توافقی برای کاهش سطح تولید دست یابد، اما حالا شرایط به شکلی تغییر پیدا کرده است که کشورهای حاضر در توافق کاهش تولید حتی نمی‌توانند بر سر تعیین یک تاریخ برای برگزاری جلسه با یکدیگر به توافق برسند و به‌نظر می‌رسد مسبب اصلی این شرایط روسیه است. اما چه شد که همکاری روسیه و اوپک که از ابتدای سال ۲۰۱۷ نقش مهمی در حذف مازاد عرضه و بازگشت تعادل به بازار نفت داشته، حالا دچار مشکلاتی شده است؟ این سوال در شرایطی مطرح است که همکاری سازنده کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در زمینه کاهش تولید با رهبری عربستان و روسیه، باعث طرح ایده همکاری بلندمدت این کشورها با یکدیگر شده بود. با این حال آن‌طور که بلومبرگ گزارش می‌دهد، در دسامبر ۲۰۱۸ نشانه‌ای از سست شدن این همکاری آشکار شد.
در جلسه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در دسامبر سال گذشته، توافق بر سر کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای عرضه روزانه نفت در شش ماه نخست ۲۰۱۹ تنها زمانی نهایی شد که الکساندر نواک، وزیر نفت روسیه در قلب اوپک به میانجیگری میان ایران و عربستان پرداخت. به این ترتیب روسیه برای حل مشکلات دو عضو از یک سازمان، در حالی عهده‌دار نقش میانجی شده بود که هرگز در این سازمان عضو نبوده یا به آن تعلق نداشته است. این اتفاق و همکاری‌های پیش از آن نشان‌دهنده یک ارتباط سالم میان کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بوده، حال آنکه طبق تحلیل بلومبرگ، این روند حالا تضعیف شده است. یکی از نشانه‌های اختلال در روند همکاری اوپک‌پلاس به لغو نشست آوریل باز‌می‌گردد. اوپک در یکصد و هفتاد و پنجمین نشست عادی این سازمان که هفتم دسامبر (۱۶ آذرماه ۹۷) در وین برگزار شد تصمیم گرفته بود با هدف بررسی وضع توافق کاهش عرضه نفت، یک نشست فوق‌العاده در آوریل ۲۰۱۹ برگزار کند. با این حال در نشست کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کاهش عرضه اوپک و غیر اوپک (JMMC) در ماه مارس (اسفند- فروردین)، پیشنهاد لغو نشست آوریل مطرح و تایید شد. به این ترتیب با لغو نشست فوق‌العاده اوپک که قرار بود در ماه آوریل برگزار شود، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به دیدار در یکصد و هفتاد و ششمین نشست عادی این سازمان که اواخر ژوئن در وین برگزار می‌شود، اکتفا کردند. به گزارش بلومبرگ، ظاهرا نشست آوریل که قرار بود در آن سطح پایبندی کشورها به کاهش تولید بررسی شود، به دلیل اصرار روسیه و تنها یک ماه پیش از برگزاری آن، لغو شده است. نواک در آن زمان اعلام کرده بود «اوپک و متحدانش هرگونه افزایش تولید احتمالی را در مه یا ژوئن مورد بحث قرار خواهند داد.» این پیشنهاد بار دیگر از سوی نواک اعلام شده است. به گزارش رویترز، وزیر نفت روسیه در راستای دست یافتن به اهداف خود، روز گذشته اعلام کرد که بیشتر کشورهای صادرکننده نفت خام با برگزاری نشست در روزهای دوم تا چهارم جولای موافقت کرده‌اند. هنوز مشخص نیست دلیل اصرار روسیه برای تاخیر در برگزاری این نشست چیست، اما وزیر نفت ایران با ارسال نامه‌ای به اوپک مخالفتش را با تغییر تاریخ نشست اعلام کرده است. الجزایر، قزاقستان، ونزوئلا و لیبی نیز از مخالفان تغییر تاریخ نشست اوپک هستند.
تاخیر در دیدار برای از بین بردن یک توافق؟
به این ترتیب نشست فوق‌العاده ماه آوریل برگزار نشد تا کشورهای عضو و غیرعضو اوپک یکدیگر را این ماه در وین ملاقات کنند. نشست رسمی اوپک برای برگزاری در تاریخ ۲۵ ژوئن برنامه‌ریزی شده و فردای این روز نیز دیداری بزرگ‌تر با حضور نمایندگان اوپک‌پلاس برگزار خواهد شد. به این ترتیب دیدار میان این کشورها تنها چهار روز مانده به پایان توافق شش ماهه کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای، برگزار می‌شود. به همین علت کارشناسان عقیده دارند دیدار اواخر ژوئن، به احتمال قوی منجر به تصمیمگیری برای آینده توافق کاهش تولید نخواهد شد، زیرا فاصله اندک آن تا پایان مهلت توافق کاهش تولید به قدری کوتاه است که برای هر تصمیمگیری دیر شده. این در حالی است که تجربه نشان داده برای اتخاذ هر تصمیم و اعمال هر تغییری دست‌کم به یک ماه زمان نیاز است.
اما فشارها از سوی روسیه در جده نیز ادامه داشت. دو هفته قبل اکثر وزرای اوپک‌پلاس در جده با یکدیگر ملاقات داشتند. قرار بود در این دیدار توافق کاهش تولید مورد ارزیابی قرار بگیرد و توصیه‌های لازم برای جلسه ماه ژوئن نیز صادر شود. با این حال هیچ‌کدام از این اتفاقات طبق برنامه رخ نداد. به گزارش بلومبرگ، به نظر می‌رسد فشارها از جانب الکساندر نواک به خصوص در زمینه تغییر تاریخ دیدار ادامه داشته است. ظاهرا او برای گردهمایی اوپک پلاس تاریخ چهارم جولای (کمتر از دو هفته بعد از تاریخ تعیین شده برای دیدار در اواخر ژوئن) یا ۲۵ تا ۲۶ ژوئن را پیشنهاد داده است. این پیشنهادها برای تغییر تاریخ برگزاری نشست در حالی مطرح شده‌اند که طبق برنامه‌ریزی‌های قبلی، پروازها و هتل‌ها رزرو شده بودند. تمام این چالش‌ها در شرایطی وجود دارد که به نظر می‌رسد اگر روسیه بیش از اندازه در مقابل اوپک ابتکار عمل را در دست نداشت، امکان چنین مخالف‌خوانی‌هایی نیز از سوی روسیه بسیار کمتر می‌شد.
پایبندی شکننده روسیه به توافق کاهش تولید
اما سطح نفوذ روسیه در اوپک پلاس در حالی بالا رفته است که سطح تجمیعی مشارکت این کشور در روند کاهش تولید نسبت به اوپک بسیار کمتر است. به گزارش بلومبرگ، در چهار ماه ابتدای امسال، سطح پایبندی روسیه به کاهش تولید حدود ۸۰ درصد بوده در حالی که این میزان برای اوپک ۱۵۰ درصد بوده است. مقایسه این دو عدد نشان می‌دهد که کشورهای عضو اوپک تلاش بیشتری برای کاهش تولید و کنترل قیمت‌ها در بازار از خود نشان داده‌اند. روسیه در حالی در چهار ماه نخست امسال موفق به اجرای صددر‌صدی تعهد خود برای کاهش تولید نبوده که در ماه مه (پنجمین ماه میلادی)، برای نخستین بار توانست با میزان تعهدش برای کاهش تولید انطباق کامل داشته باشد. اما این اتفاق ناخواسته بوده و از بحران آلودگی نفت خام صادراتی این کشور ناشی شده است. طبق توافق کاهش تولید کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، این گروه برای کاهش تولید روزانه ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز تعهد داده‌اند. سهم روسیه از این میزان کاهش، ۲۲۸ هزار بشکه در روز بوده که طبق آن باید مجموع تولید روزانه روسیه را به ۱۸/ ۱۱ میلیون بشکه در روز می‌رساند. اما پایبندی روسیه به این تعهداتش تنها زمانی کامل شد که این کشور برای افزایش تولید با مشکل نفت آلوده مواجه شد. به گزارش روز گذشته بلومبرگ، آمار وزارت انرژی روسیه نشان داد تولید نفت این کشور در ماه مه به ۱۱/ ۱۱ میلیون بشکه در روز رسید که در مقایسه با ۲۳/ ۱۱ میلیون بشکه در روز در آوریل کاهش داشته و پایین‌ترین سطح تولید از ژوئن سال ۲۰۱۸ بوده است. این کاهش تولید عمدتا به دلیل آلودگی نفت در خط لوله صادرات نفت دروژبا بود که برای انتقال یک میلیون بشکه در روز یا معادل یک درصد از تقاضای جهانی برای نفت مورد استفاده قرار می‌گرفت. به گزارش بلومبرگ، این خط لوله که در دهه ۱۹۶۰ ساخته شده، نفت روسیه را به اروپا شامل کشورهای آلمان، مجارستان، لهستان و اسلواکی منتقل می‌کند. روسیه انتظار دارد پاکسازی این خط لوله ۶ تا ۸ ماه به طول بینجامد. در عین حال همکاری سایر کشورهای غیرعضو اوپک نیز عمدتا به دلیل افت تولید به دلایل طبیعی بوده نه کاهش تولید عمدی و در جهت پایبندی به کاهش تولید. اما با توجه به اینکه پایبندی روسیه به توافق کاهش تولید همواره شکننده بوده و حالا نیز این کشور با تحریم‌هایی از سوی آمریکا مواجه است که می‌تواند اقتصاد این کشور را تحت تاثیر قرار دهد، باید دید آیا این عضو کلیدی در توافق اوپک پلاس، این بار نیز برای تداوم کاهش تولید چراغ سبز نشان خواهد داد یا اصرارهای پی در پی‌اش برای تاخیر در دیدارهای رسمی، نشانه‌ای جدی از عدم تمایل این کشور برای ادامه حضور در توافق کاهش تولید خواهد بود؟
ارسال نظر