محرک‌های عرضه و تقاضای طلای سیاه چگونه در تقابل با یکدیگر قرار گرفتند؟
دوقطبی نوسان‌ساز بازار جهانی نفت
در شرایطی که سمت عرضه بازار نفت با کاهش بیش از انتظار همراه بوده، هر بشکه نفت خام برنت در معاملات روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) با رشد قیمت ۸۳ سنتی، به ۶۶/ ۷۱ دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا نیز با رشدی ۹۸ سنتی، قیمت ۵۶/ ۶۴ دلار بر بشکه را به خود دید. در حال حاضر اگرچه به واسطه بر هم خوردن تعادل در سمت عرضه قیمت نفت با رشد همراه است، اما برخی کارشناسان عقیده دارند این رشد در نتیجه نگاه نادرست به عوامل بنیادین بازار ایجاد شده است. به عقیده کارشناسان، هشدارهایی که نسبت به کند شدن تقاضا در آینده وجود دارد، به واسطه کاهش عرضه و اثر فوری آن بر رشد قیمت نفت نادیده گرفته شده است. آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک دو سازمانی هستند که نسبت به کاهش تقاضای نفت خام هشدار داده‌اند.
در کنار کاهش تولید ناخواسته از سمت سه عضو اوپک که باعث شده پایبندی اوپک به توافق کاهش تولید بیش از حد معمول باشد، کاهش تعداد دکل‌های حفاری فعال در آمریکا نیز از دیگر عوامل اثرگذار بر رشد قیمت نفت بوده است. اس‌اند‌پی گلوبال پلتس، افت تعداد دکل‌های حفاری فعال نفت خام در آمریکا طی هفته گذشته را ۱۰ عدد تخمین زده است. کاهش تعداد دکل‌های حفاری فعال همواره چشم‌انداز کاهش تولید و عرضه نفت از سمت آمریکا را به همراه داشته و اثر آن به شکل رشد قیمت در بازار دیده می‌شود. آمریکا در حال حاضر روزانه ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت خام تولید می‌کند و به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت خام در دنیا شناخته می‌شود. تولید روزانه نفت خام این کشور که در ابتدای سال ۲۰۱۸ حدود ۵/ ۹ میلیون بشکه در روز بوده، به لطف افزایش تولید نفت شیل به رقم کنونی رسیده است. به گزارش اس‌اند پی گلوبال پلتس، تولید روزانه نفت شیل در میدان نفتی پرمیان در حال حاضر به ۸ میلیون بشکه در روز رسیده است.
اثر تحریم‌های ترامپ در بازار نفت
«تحریم» در حالی تبدیل به ابزاری برای دولت ترامپ (و به‌طور کلی دولت‌های آمریکا) شده است که اثرات آن از روابط این کشور با کشور هدف تحریم فراتر رفته و بعضا ابعادی گسترده‌تر به خود می‌گیرد. در رابطه با ایران و ونزوئلا، دقیقا چنین اتفاقی در حال رخ دادن است. تحریم نفتی این دو کشور با اهداف سیاسی انجام شده و دولت ترامپ قصد دارد به منظور افزایش فشار، صادرات نفت این کشورها را به صفر برساند. با این حال پیگیری فشار سیاسی با ابزار تحریم‌های نفتی، اثری چشمگیر در روند قیمت نفت در بازار دارد تا آنجا که در شرایط فعلی، کاهش ناخواسته تولید ایران و ونزوئلا، باعث دامن زدن به طرح کاهش تولید اوپک شده است.
این نکته‌ای است که در تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی که روز پنج‌شنبه منتشر شده، مورد اشاره قرار گرفته است. بر اساس این گزارش که چشم‌انداز عرضه محدودتر نفت در سه ماهه دوم سال را ترسیم می‌کند، «کاهش تولید اوپک و متحدانش» در حالی یکی از دلایل این چشم‌انداز است که «تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و ونزوئلا» باعث افزایش اثرگذاری سیاست کاهش تولید اوپک شده است. با این حال طبق تاکید آژانس، محدودیت در عرضه تنها مساله بازار نیست و در ماه‌های اخیر موضوع بالا ماندن تقاضا توجه کمتری نسبت به تولید جلب کرده در حالی که این موضوع نیز به نوبه خود حائز‌اهمیت است.
بر اساس گزارش ماهانه اوپک از تولید اعضای این سازمان در ماه مارس، طبق آمار اعلام شده از سوی منابع ثانویه، ایران در ماه گذشته میلادی ۲۸ هزار بشکه در روز کاهش تولید داشته و سطح تولیداتش به ۶۹۸/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. ایران تا پیش از خروج غیرقانونی دونالد ترامپ از توافق بین‌المللی اوپک حدود ۸/ ۳ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کرد. آن‌طور که دولتمردان ترامپ تاکید دارند، هدف آنها صفر کردن صادرات نفت خام ایران است. اما به نظر می‌رسد اجرای این هدف در واقعیت و فراتر از کلام، تبعات سنگینی برای بازار نفت خواهد داشت. از همین رو انتظارات بر این است که دولت ترامپ به منظور جلوگیری از رشد چشمگیر قیمت نفت، از صفر کردن صادرات نفت ایران کوتاه بیاید.
طبق این گزارش، ونزوئلا نیز در مارس ۲۸۹ هزار بشکه در روز کاهش تولید داشته و تولیدش به کمتر از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. این کشور طی سال‌های اخیر به دلیل مشکلات عمیق سیاسی و اقتصادی که به ضعف مدیریت در صنعت نفت این کشور منجر شده، با کاهش مداوم تولید مواجه بوده با این حال تحریم‌های نفتی اخیر که از سمت آمریکا علیه این کشور وضع شده است، تولید نفت این کشور را به ۷۳۲ هزار بشکه در روز رسانده که ۲۸۹ هزار بشکه در روز کمتر از فوریه است. هدف دولت ترامپ از اعمال تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا، فشار بر مادورو به‌عنوان رئیس‌جمهوری کنونی این کشور و حمایت از خوآن گوایدو، رئیس‌جمهور خودخوانده در این کشور است.
رشد قیمت‌ها با سوخت لیبی
بحران داخلی در لیبی سوخت دیگر رشد قیمت در بازار جهانی نفت است. تنش‌های داخلی این کشور که از سال ۲۰۱۲ و بعد از ساقط شدن قذافی، دیکتاتور این کشور آغاز شده و همچنان ادامه دارد؛ این روزها به اوج خود رسیده و صنعت نفت را به‌عنوان منبع درآمد اصلی این کشور تهدید می‌کند. در پی افزایش این تنش‌ها که میان نیروهای نظامی خلیفه حفتر (از اعضای نظامی دولت قذافی) و دولت مرکزی لیبی (که از سمت سازمان ملل به رسمیت شناخته می‌شود) شکل گرفته، رئیس شرکت ملی نفت لیبی روز گذشته هشدار داد که افزایش تنش‌ها می‌تواند منجر به قطع تولید نفت در این کشور شود. طی سال‌های گذشته تولید نفت در لیبی به دلیل مشکلات داخلی همواره با افت و خیز همراه بوده اما حالا با وجود بهبود روند تولید که نشانه‌های آن در ماه مارس قابل مشاهده است، سرنوشت نامعلومی در انتظار آن است. طبق گزارش اوپک، لیبی در مارس ۱۹۶ هزار بشکه رشد تولید داشته و مجموع تولیداتش به ۰۹۸/ ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. با این حال به نظر می‌رسد این رشد می‌تواند تحت‌تاثیر فوری درگیری‌های داخلی این کشور قرار گیرد. اتفاقاتی از این دست پیش از این با دخالت نیروهای نظامی در میادین نفتی و بنادر ارسال محموله‌های نفت خام، مشاهده شده و حالا ممکن است با شدتی بیشتر رقم بخورد. از همین‌رو نگرانی از کاهش چشمگیر عرضه از سمت لیبی نیز به کاهش تولیدهای خواسته و ناخواسته در اوپک افزوده شده و پیش‌بینی‌های رشد قیمت نفت را افزایش داده است.
انتظار برای رشد بیشتر قیمت‌ها؟
بر اساس آنچه در بیانیه اخیر موسسه RBC Capital Markets تاکید شده، این موسسه انتظار دارد متوسط قیمت شاخص نفت خام برنت در سال‌جاری ۷۵ دلار بر بشکه و نفت خام آمریکا نیز روی متوسط ۶۷ دلار بر بشکه باشد. در بیانیه این شرکت تاکید شده ممکن است عوامل ژئوپلیتیک در تابستان امسال باعث شوند قیمت نفت حتی از ۸۰ دلار بر بشکه نیز عبور کند. این انتظار در شرایطی است که نمی‌توان نگرانی‌های آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک ازکاهش رشد تقاضا برای نفت خام را نادیده گرفت. در عین حال منابع آگاه در اوپک نیز روز گذشته گفته‌اند اگر عرضه نفت ایران و ونزوئلا کاهش بیشتری یابد و روند افزایشی قیمت‌ها ادامه پیدا کند، این گروه ممکن است تولیدش را بالا ببرد.
با وجود انتظارهای بین‌المللی از تمدید معافیت‌های نفتی برای مشتریان اصلی نفت خام ایران از سمت کاخ سفید، چنانچه دولت ترامپ در پی تصمیمی ناگهانی اقدام به عدم تمدید این معافیت‌ها کند، بازار جهانی نفت در وضعیتی تازه‌تر قرار خواهد گرفت که ممکن است اقدام اوپک برای افزایش تولید را در پی داشته باشد. در چنین شرایطی بعید به‌نظر می‌رسد پیش‌بینی نفت ۸۰ دلاری به واقعیت تبدیل شود. منابع آگاه در حالی از آمادگی اوپک برای افزایش تولید می‌گویند که به‌تازگی روسیه سیگنال افزایش عرضه از ماه ژوئن را به بازار ارسال کرده است. هرچند این سیگنال‌ها با اظهارنظرهای الکساندر نواک، وزیر نفت روسیه خنثی شد، با این حال به‌نظر می‌رسد شرکت‌های تولیدکننده نفت در روسیه که عمدتا خصوصی هستند همچنان تمایل قدیمی خود به افزایش تولید و فروش بیشتر را از دست نداده‌اند. اما در شرایطی که موسسات معتبر بین‌المللی نسبت به کند شدن رشد تقاضا هشدار می‌دهند، باید دید این هشدارها از سمت تولیدکنندگان نفت خام جدی گرفته می‌شود یا با همزمان شدن افزایش تولید و کاهش رشد تقاضا، بار دیگر شاهد افزایش ذخایر جهانی نفت خام و ایجاد رکود در بازار نفت خواهیم بود.
بر اساس این گزارش، کاهش تولید داوطلبانه اوپک و تحریم‌های آمریکا بر دو عضو این سازمان، باعث شد قیمت نفت در سال‌جاری برای شاخص برنت حدود ۳۰ درصد و برای شاخص نفت خام آمریکا نیز ۴۰ درصد افزایش پیدا کند. یک منبع آگاه در اوپک روز گذشته به رویترز گفت: اگر افت چشمگیری در عرضه روی دهد و نفت به ۸۵ دلار صعود کند، ممکن است اوپک تولیدش را افزایش دهد. هم‌اکنون دورنمای بازار مبهم مانده و به تصمیم واشنگتن درخصوص تحریم‌های نفتی علیه ایران و ونزوئلا بستگی دارد. یک منبع آگاه دیگر در اوپک نیز چشم‌انداز تغییر توافق کاهش تولید در ژوئن به دلیل افت تولید ایران، ونزوئلا و نوسان تولید لیبی را مطرح کرد. دیگر منبع آگاه در اوپک با نگاه از زاویه‌ای دیگر این سوال را مطرح کرده است که «این بحث مطرح است که آیا اوپک باید به تنهایی به کاهش تولید ادامه دهد یا برای همراه نگه داشتن روسیه، توافق کاهش تولید را به مدت سه ماه دیگر تمدید کند یا در صورت افزایش بیشتر قیمت‌ها، تولیدش را بالاتر ببرد.»
اوپک و متحدانش شامل روسیه که به گروه اوپک‌پلاس معروف هستند، از ابتدای ژانویه عرضه خود را به مدت شش ماه به میزان ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز محدود کرده‌اند. این تولیدکنندگان در روزهای ۲۵ و ۲۶ ژوئن برای تصمیم‌گیری درباره سیاست تولید خود دیدار خواهند کرد.
ارسال نظر