ابوظبی شرایط فروش نفت را تغییر می‌دهد
ضربه جدید امارات به اوپک
یکی از استراتژی‌هایی که امارات در نظر گرفته تضاد جدی با شیوه فروش نفت این منطقه دارد. همسایه جنوبی ایران تصمیم گرفته اجازه دهد نفت صادراتی اش به‌صورت آزادانه توسط مشتری اولیه قابلیت فروش مجدد در مناطق جغرافیایی دیگر را داشته باشد؛ امری که کشورهای منطقه از جمله ایران برای تسلط بیشتر بر بازار اجازه آن را نمی‌دهند. در واقع، خریداران نفت خاورمیانه به‌طور معمول ملزم به مصرف آن در جغرافیای خاصی که پیش از آن تعیین شده هستند و نمی‌توانند آن را به دیگری بفروشند. تحلیلگران می‌گویند تغییرات ایجاد شده در قراردادهای فروش نفت امارات جذابیت آن را افزایش اما کنترل این کشور در قیمت‌گذاری را کاهش می‌دهد. در بلندمدت، چنین استراتژی‌ای می‌تواند به کاهش قدرت اوپک منجر شود و اهرم فشار آن را در مناطق مختلفی که مشتری این سازمان هستند، تضعیف کند.
بزرگ شدن شکاف در اوپک؟
سازمان کشورهای صادرکننده نفت از شکاف کوچکی در این اتحاد رنج می‌برد که می‌تواند در آینده آنقدر بزرگ شود که موجب به گل نشستن آن شود. جولین لی، تحلیلگر بلومبرگ در گزارشی به نقش امارات و استراتژی جدید فروش نفتش در تضعیف اوپک و تغییر ساز و کار تجارت طلای سیاه در خاورمیانه پرداخته است.
او در ابتدای گزارش می‌نویسد: «خیر، من در مورد افزایش تنش بین عربستان سعودی و رقیب اصلی اش ایران سخن نمی‌گویم و حتی درباره نافرمانی مکرر عراق در تبعیت از سهمیه تولید طبق توافق اوپک پلاس حرف نمی‌زنم. بلکه به تصمیمی اشاره می‌کنم که امارات متحده عربی به‌عنوان سومین تولیدکننده بزرگ اوپک گرفته مبنی بر اینکه اجازه دهد نفتش توسط خریدار اولیه به‌صورت آزادانه در بازار تجارت شود.» این ابتکار عملی است که به گفته فیلیپ کی ورلگر در نهایت می‌تواند اوپک و اتحاد اوپک پلاس را تضعیف کند.
تاکنون، تولیدکنندگان بزرگ کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان، عراق، ایران، کویت و امارات نفتشان را تحت شرایط سخت گیرانه‌ای به فروش می‌رساندند که مقصد محموله را دیکته و از فروش مجدد آن توسط خریدار اولیه جلوگیری می‌کرد. این امر به آنها این توانایی را می‌داد که قیمت‌های متفاوتی بسته به شرایط منطقه‌ای برای مناطق مختلف دنیا تعیین کنند و درآمدشان را به حداکثر برسانند. تبعیت نکردن یک خریدار از این شرایط می‌توانست به معنای کنار گذاشته شدن از قراردادهای بعدی باشد.
تعیین مقصد و محدودیت بازفروش نفت توسط تولیدکننده‌ها باعث می‌شد بتوانند قیمت‌ها را در مناطق مختلف به مسیرهای متفاوتی هدایت کنند. با برداشته شدن این شرایط، امارات این توانایی را واگذار خواهد کرد و نفتش امکان این را پیدا می‌کند که اگر سودآوری داشته باشد، خریدار آن را به مشتری دیگری در یک منطقه دیگر منتقل کند. این موضوع ممکن است بازار نفت خلیج فارس را به روی شرکت‌های بزرگ تجارت نفت مانند ویتول و ترافیگورا باز کند. انعطاف‌پذیری و خریداران بالقوه بیشتر جذابیت نفت امارت را نسبت به نفت همسایگان کمتر منعطف، بالا خواهد برد.
به این دلیل که موربان به‌عنوان گرید کلیدی نفت امارات توانایی بارگیری در فجیره یعنی بندری خارج از آبراه تنگه هرمز را دارا است، مزیت آن به‌طور مضاعفی بالا خواهد رفت. اغلب کشورهای تولیدکننده این منطقه مجبور به عبور نفت از تنگه هرمز برای صادرات هستند. با این حال، ایران که خود کنترل بخشی از آن را بر عهده دارد، در حال ساخت پایانه نفتی جاسک در ساحل دریای عمان است که نیازمندی به این تنگه را کاهش می‌دهد. بر اساس این گزارش این اولین باری است که چنین استثنایی در فروش نفت انجام می‌شود. عراق در ماه دسامبر قراردادهای صادراتی بدون تعیین مقصد به‌صورت پیش‌فروش نفت را پیشنهاد داد که به شرکت چاینا ژنهوا رسید اما این توافق هرگز عملی نشد و ماه گذشته عراقی‌ها آن را کنار گذاشتند چراکه افزایش قیمت نفت نیاز آنی این کشور به درآمد بیشتر را مرتفع کرد.
تغییر مسیر امارات از اوپک
برداشته شدن شرط تعیین مقصد و همینطور محدودیت بازفروش نفت، آخرین حرکت امارات است که نشان می‌دهد این کشور در حال پیش گرفتن مسیری متفاوت نسبت به همقطاران خود در اوپک است. این کشور با شرکای خود در مورد کاهش محدودیت‌های تولید در پایان ماه نوامبر درگیر شد و بحث‌ها را به روز دوم کشاند. در نتیجه جلسه با متحدان غیراوپک خود را به تاخیر انداخت تا توافق کنند که تولید اندکی برای ژانویه افزایش پیدا کند. امارات متحده عربی اصرار داشت که هر تصمیمی برای برداشتن هدف تولید باید با تعهدات سختگیرانه اعضای اوپک پلاس همراه باشد که برای جبران تولید بیش از حد در ماه‌های قبلی نتوانسته بودند با سهمیه خود مطابقت داشته باشند.
به نظر می‌رسد منشأ اصرار امارات دل‌چرکین شدنش به خاطر رفتاری بود که عربستان به دلیل تولید بیش از سهمیه برای یک مدت کوتاه در تابستان سال گذشته با این کشور داشت. سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات به‌طور عمومی توسط عربستان محکوم شد. این در حالی است که روسیه که به‌طور مکرر بیش از سهمیه تولید کرده، هیچ‌گونه انتقادی از سوی سعودی‌ها دریافت نکرده است. امارات متحده عربی همچنین محدودیت‌هایی که بر تولید نفتش اعمال شده را سخت‌تر از کاهش تولید دیگر اعضای اوپک پلاس می‌داند. اگر ظرفیت تولید را مبنا قرار دهیم، تولید فعلی امارات فقط ۶۳ درصد توانایی این کشور برای پمپاژ نفت است. این در حالی است که عربستان ۷۹ درصد ظرفیت تولیدش را عملی می‌کند. حتی اگر یک میلیون بشکه در روز کاهش تولید یکجانبه سعودی‌ها را هم در نظر بگیریم، باز هم بیش از نسبت تولید امارات خواهد بود.
ابعاد اختلاف اماراتی-سعودی
اختلاف امارات با سیاست نفتی همسایه‌اش فقط یک شکاف کوچک میان مجموعه‌ای از شکاف‌ها است. همین امر موجب شده امارات نقش‌آفرینی در ائتلاف جنگی تحت هدایت عربستان در یمن را کاهش دهد و ریاض به‌صورت یکجانبه حصر قطر را بشکند و اماراتی‌ها را وادار به تبعیت کند. تغییرات در قراردادهای نفتی بخشی از برنامه ابوظبی برای تبدیل کردن نفت موربان به شاخص منطقه‌ای برای فروش از خاورمیانه به شرق آسیا یعنی مهم‌ترین بازار این منطقه است. این موضوع تلاش‌های ابوظبی که بزرگ‌ترین شیخ‌نشین این کشور و دارنده بیشترین منابع نفتی آن است را برای اتخاذ جایگاه یک قطب تجارت نفت به جای صرف صادرکننده بودن تقویت می‌کند.
امارات اشتیاق زیادی برای استفاده از ظرفیت تولیدش دارد که می‌خواهد با ۲۰ درصد افزایش تا سال ۲۰۳۰ به ۵ میلیون بشکه در روز برساند. این کشور می‌خواهد پیش از آنکه تقاضای نفت به این دلیل که دنیا به‌طور فزاینده‌ای شروع به کاهش کند، تمام تلاشش را برای فروش نفت بیشتر به کار ببندد. این موضوع می‌تواند امارات را در نقطه مقابل بقیه اعضای اوپک قرار دهد.
قرارداد آتی موربان افتتاح می‌شود
پس از یک سال تاخیر به دلیل مشکلات رگولاتوری، بالاخره قرار است قرارداد آتی نفت موربان که بیش از نیمی از نفت ابوظبی را تشکیل می‌دهد در ۲۹ ماه میلادی جاری (مارس) در بورس ICE ابوظبی شروع به کار کند. این قرارداد آتی می‌تواند جایگزین قیمت‌گذاری قبلی شود که شفافیت کمتری داشت. تحلیلگران در این مورد به سی‌ان‌بی‌سی گفته‌اند ایجاد یک قرارداد نفتی در ابوظبی به امارات قدرت بیشتری در بازار نفت خواهد داد. دن یرگین، نایب رئیس IHS-Markit در این مورد گفت: « این امر نشان می‌دهد ابوظبی و در کل امارات همچنان نقش خود را به‌عنوان یک تولیدکننده عمده نفت در آینده تقویت می‌کند.» وی می‌افزاید: «امارات کماکان به اضافه کردن ظرفیت تولید ادامه می‌دهد چراکه این کشور خود را به‌عنوان یک هاب اقتصادی در جهان می‌بیند و می‌خواهد این امر در جریان نفت منعکس شود.»
آزلین احمد، دبیر بخش نفت در آرگوس مدیا در یک یادداشت پژوهشی اخیرا گفته ممکن است برای آنکه موربان نقشی اساسی در تعیین قیمت نفت صادراتی منطقه خاورمیانه داشته باشد، زمان بیشتری نیاز باشد چراکه بسیاری از شرکت‌ها احتمالا در حالت انتظار قرار بگیرند. برخی تحلیلگران هم امید بیشتری به این قرارداد نفتی دارند. هرمان وانگ، سردبیر بخش خبر اوپک و خاورمیانه در اس‌اند‌پی گلوبال پلتس می‌گوید: «موربان پتانسیل این را دارد که موجب پیشرفت قابل توجه در تکامل تجارت نفت خاورمیانه شود اما باید ببینیم بازار چقدر از اتخاذ این قرارداد استقبال خواهد کرد.»
