موجودی‌های جهانی طلای سیاه چه زمانی به حالت عادی باز می‌گردند؟
شکاف موسسات در سنجش تقاضای نفت
موسسات بین‌المللی با فرض گرفتن سطح تقاضا در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ می‌توانند تخمین بزنند که چه زمانی شرایط موجودیها به دوره پیشاکرونایی باز می‌گردد، اما نکته‌ای که در تازه‌ترین گزارش‌های ماهانه این نهادها به چشم می‌خورد دور شدن آنها در برآورد تقاضای گذشته و بنابراین پیش‌بینی آینده است. با نرخ کاهش موجودی‌های محاسبه شده توسط اوپک، سطح انبارهای جهانی نفت سه ماه زودتر از تخمین قبلی یعنی فصل سوم سال ۲۰۲۲ به رقم پایان ۲۰۱۸ می‌رسد. این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی زمان این اتفاق را ۹ ماه دیرتر از گزارش پیشین می‌داند و اعلام‌کرده فصل دوم سال ۲۰۲۳ سطح موجودیها به حالت آخر ۲۰۱۸ می‌رسد. این دو موسسه به همراه اداره اطلاعات انرژی آمریکا همگی معتقدند روند تخلیه جهانی موجودیها در فصل جاری کند شده است اما دو موسسه اول نسبت به نهاد آمریکایی بسیار بدبین‌تر نشان داده‌اند. اوپک ۹۵۰ هزار بشکه در روز و آژانس ۴۵۰ هزار بشکه از میزان تقاضای برآورد شده در گزارش ماه گذشته برای فصل اول سال کاسته‌اند چراکه انواع جهش یافته کرونا بر میزان تقاضا اثرگذار خواهد بود. همچنین این دو موسسه برآوردشان از کل تقاضای سال ۲۰۲۱ را نیز کاهش داده‌اند. با وجود رکوردزنی قیمت نفت در روزهای گذشته و رسیدن آن به قله یک ساله، این گزارش‌ها حاکی از نااطمینانی شدید در سمت تقاضای بازار برای چند ماه آینده است.
کاهش برآورد تقاضا
هیچ شکی در این نیست که موجودی انبارهای نفت به سرعت در حال تخلیه شدن هستند، اما اینکه با چه شتابی این اتفاق می‌افتد تعیین می‌کند چقدر زمان باقی مانده تا هدف رساندن سطح موجودیها به دوره پیش از بحران محقق شود. اوپک و متحدانش اصلی‌ترین هدف‌شان را در کاهش میزان عرضه نفت، همین موضوع می‌دانند. سه موسسه معتبر جهان در این حوزه(اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا) به‌طور چشمگیری در ویرایش برآوردشان از تقاضای نفت در گذشته متفاوت عمل کردند. میزان تقاضا در گذشته پایه‌ای مهم برای پیش‌بینی زمان رسیدن سطح موجودیها به حالت عادی است. این نهادها همچنین در مورد سرعت تخلیه موجودیها هم دیدگاه‌های متفاوتی دارند.
به گزارش بلومبرگ که به قلم جولین لی، تحلیلگر ارشد آن نوشته شده، همه این موسسات بر این باورند که سرعت کاهش موجودی‌های جهانی نفت در سه ماهه اول سال جاری میلادی کند می‌شود؛ امری که پس از کاهش بزرگ موجودیها در نیمه دوم سال گذشته رخ می‌دهد. با این حال، آژانس و اوپک کند شدن این روند را دراماتیک‌تر از برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا می‌بینند. این موضوع تا حدود زیادی به دلیل اصلاح کاهشی بزرگی است که این دو نهاد در تخمین‌های تقاضا داشته‌اند. آنها باور دارند قرنطینه‌های جدید به دلیل جهش ویروس در اروپا و افزایش موارد ابتلا در برخی نقاط آسیا منجر به وقوع این سناریو می‌شود. اوپک برآوردش از تقاضای فصل اول سال را ۹۵۰ هزار بشکه نسبت به گزارش قبلی کاهش داد و رشد سالانه این فصل را که پیش از این ۲۵/ ۱ میلیون بشکه در روز تخمین زده بود نیز به ۱۲۰ هزار بشکه در روز رساند. آژانس اگرچه به این اندازه به این دوره بدبین نیست، اما ۴۵۰ هزار بشکه از برآورد ماه گذشته‌اش برای فصل اول سال کم کرده است.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) در گزارش جدید خود میزان رشد تقاضا در سال جاری را ۷۹/ ۵ میلیون بشکه در روز به‌طور متوسط پیش‌بینی کرده که ۱۱۰ هزار بشکه از رقم تخمینی ماه گذشته کمتر است. به گفته اوپک، اقتصاد جهانی نشانه‌هایی از ریکاوری را بروز می‌دهد، اما تقاضای نفت فعلا مشکل دارد. از نظر آژانس، تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۱ به ۴/ ۹۶ میلیون بشکه می‌رسد که ۳ درصد از سال ۲۰۱۹ کمتر است و ۲۰۰ هزار بشکه در روز هم از رقم برآورد شده در گزارش قبلی پایین‌تر به حساب می‌آید. با این حال، اداره اطلاعات انرژی آمریکا بر این باور است که مصرف نفت امسال به‌طور متوسط ۸/ ۹۷ میلیون بشکه در روز خواهد بود.
همزمان با کاهش تخمین تقاضا، برآوردها از تولید نفت کشورهای غیراوپکی در فصل اول افزایش یافته است. آژانس ۴۰۰ هزار بشکه و اوپک ۱۲۰ هزار بشکه در روز به این سمت بازار نفت افزوده‌اند. این تغییرات منجر به دگرگونی دیدگاه موسسات در مورد تقاضای نفت کشورهای اوپکی شده است. بر این اساس، آژانس می‌گوید تقاضا برای نفت اوپک ۸۵۰ هزار بشکه در روز کاهش می‌یابد. تحلیلگران داخلی اوپک هم این رقم کاهشی را ۱/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد می‌کنند.
آژانس که در پاریس مستقر است همچنان نسبت به تقاضا محتاط است و برآوردش را برای فصل دوم و سوم نیز کاهش داده است. اما اوپک در این مورد خوشبین‌تر بوده و تخمینش از تقاضا برای سه فصل بعد را در سال جاری افزایش داد.
دیدگاه متفاوت درباره گذشته
اما اختلاف نظر این دو موسسه فقط به تخمین آینده محدود نمی‌شود. گزارش‌های جدید اوپک و آژانس دشواری‌ها نه فقط در تخمین آینده عرضه، بلکه در ارزیابی آنچه پیش از این اتفاق افتاده را هم نمایان کرد.
اوپک و آژانس هر دو اصلاحات عمیقی را در اعداد و ارقام تقاضای نفت برای سال ۲۰۱۹ ایجاد کردند. این سال شاید به نظر خیلی قدیمی برسد، اما مفاهیم مهمی برای سال آینده در بر دارد.
اصلاحات اعمال شده توسط این دو موسسه تا فصل سوم سال ۲۰۱۹ تقریبا برعکس هم بوده است، به این معنا که اوپک به‌عنوان گروه تولیدکننده ارزیابی‌اش از مصرف نفت را افزایش داده و آژانس که کشورهای مصرف‌کننده را نمایندگی می‌کند، ارقامش از مصرف آن زمان را کاهش داده است.
آژانس برآوردش از تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۹ را ۳۳۰ هزار بشکه در روز کاهش داده چراکه به تازگی آمار مصرف برخی کشورهایی که عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی نیستند مانند برزیل، چین، هند، اندونزی و تایلند در دسترس قرار گرفته است. این نهاد همچنین تقاضای روزانه در سه فصل ابتدایی سال گذشته (۲۰۲۰) را به‌طور متوسط ۳۰۰ هزار بشکه کاسته است. اوپک اما تخمین خود از تقاضای سال ۲۰۱۹ را ۲۲۰ هزار بشکه در روز افزایش داده است و ۲۲۷ هزار بشکه هم به رقم تخمینی دوره ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۲۰ افزود.
از آنجا که این دو موسسه تغییرات بزرگی در میزان تولید در دوره‌های ذکر شده ایجاد نکرده‌اند، شکاف عمیقی در برآورد آنها در مورد میزان موجودی‌های جهانی در حال حاضر نمایان می‌شود. در غیاب گزارش‌های رسمی از ارزیابی موجودی‌های جهانی نفت، رهگیری عدم توازن بین عرضه و تقاضا تنها راه برای فهم چگونگی تغییرات است.
از نظر آژانس بین‌المللی انرژی، موجودی‌های جهانی در پایان فصل دوم سال گذشته میلادی یعنی نقطه‌ای که توازن انبارهای نفتی از افزایشی به کاهش تبدیل شد، ۱۷۳ میلیون بشکه بیش از ماه گذشته میلادی(ژانویه ۲۰۲۱) بوده است. در تضاد کامل با این تخمین، اوپک معتقد است در آن زمان موجودیها ۱۲۱ میلیون بشکه کمتر از ژانویه بوده‌اند.
ماه گذشته آژانس مازاد موجودیها در پایان فصل دوم ۲۰۲۰ را نسبت به پایان ۲۰۱۸، ۵۷/ ۱ میلیارد بشکه می‌دید. این در حالی است که اوپک این رقم را ۴۹/ ۱ میلیارد بشکه برآورد می‌کند که اختلافی ۸۴ میلیون بشکه‌ای را نشان می‌دهد. در یک ماه گذشته حتی شکاف این دو به دلیل ایجاد تغییرات در ارقام تاریخی تقاضا بیشتر شده و به ۳۷۸ میلیون رسیده است.
آژانس حالا سطح موجودی‌های پایان امسال را ۸۲۰ میلیون بشکه بیش از سطوح آخر ۲۰۱۸ می‌بیند. این در حالی است که یک ماه قبل این رقم را ۴۲۲ میلیون بشکه برآورد کرده بود. اوپک برعکس معتقد است پایان ۲۰۲۱ میزان موجودیها نسبت به آخر ۲۰۱۸، ۳۸۰ میلیون بشکه خواهد بود که بسیار کمتر از ۶۹۰ میلیون بشکه تخمین زده شده در ژانویه است. به نظر می‌رسد اوپک در هر دو ماه فرض را بر این گذاشته که این گروه به میزان تولید فعلی‌اش پایبند خواهد بود و ورای پایان دادن کاهش داوطلبانه عرضه عربستان سعودی، افزایشی نخواهد داشت.
اگر ارقام آژانس را مبنا قرار دهیم، با فرض باقی ماندن روند کاهش موجودیها طبق تخمین‌های فعلی برای امسال، بازگشت به سطوح پایان سال ۲۰۱۸، ۹ ماه به تاخیر می‌افتد و در فصل دوم سال ۲۰۲۳ روی می‌دهد. این در حالی است که طبق ارزیابی اوپک، این اتفاق سه ماه زودتر در فصل سوم ۲۰۲۲ رخ خواهد داد.
اداره اطلاعات انرژی آمریکا تغییرات جزئی در اعداد عرضه و تقاضای تاریخی ایجاد کرده و در نتیجه، راهی که این موسسه برای موجودی‌های جهانی متصور است خیلی کم تغییر کرده است. این نهاد نظری به شدت متفاوت با دو موسسه دیگر درباره زمان رسیدن به سطح سال ۲۰۱۸ دارد. بر این اساس، این اداره دولتی آمریکا معتقد است این رویداد نیمه سال جاری میلادی رخ می‌دهد.
گزارش‌های این ماه نشان می‌دهند چقدر نااطمینانی درباره رشد تقاضا در ماه‌های آینده زیاد است، چراکه جهان همچنان در حال مبارزه برای کنترل شیوع ویروس کووید-۱۹ است و تحلیلگران اقدام به ارزیابی اثر توزیع واکسن بر تعداد سفرهای جهانی و فعالیت اقتصادی می‌کنند. چشم‌انداز این نهادها ممکن است فقط وقتی به هم نزدیک شود که این تاثیر واضح‌تر شود.
