نوسان بزرگ در راه است؟
از ابتدای سال ۲۰۱۷ برنامه کاهش عرضه نفت که از سوی اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه اجرا شد، زمینه را برای افزایش قیمت‌ها فراهم کرد. همچنین سال ۲۰۱۷ وضعیت اقتصاد جهان خوب بود و دو عامل یعنی کاهش عرضه و رشد تقاضا سبب شد مازاد عرضه تقریبا از میان برود. در نیمه نخست سال گذشته میلادی نیز وضعیت بازار مناسب بود طوری که در ماه سپتامبر، قیمت هر بشکه نفت برنت به بالاتر از ۸۵ دلار رسید اما در سه ماهه پایانی سال قبل شرایط به کلی تغییر کرد بدین معنا که از یک سو تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا سبب ضعف در شاخص‌های اقتصادی جهان شد و نگرانی‌هایی درباره شکل‌گیری مازاد عرضه پدید آورد و از سوی دیگر معاف شدن خریداران اصلی نفت ایران از تحریم‌های آمریکا سبب شد عرضه افزایش یابد.
قبل از اعلام معافیت کشورهای یاد شده از تحریم‌های آمریکا، عربستان و روسیه بر تولید نفت خود افزوده بودند تا قیمت‌ها به‌شدت بالا نرود. اما از آنجا که تولید این دو کشور برای جبران کاهش شدید عرضه نفت ایران کافی نبود و قیمت نفت در حال افزایش بود، آمریکا هشت خریدار بزرگ نفت ایران را از تحریم‌ها معاف کرد. به همین دلیل در ماه دسامبر رشد عرضه و ضعف در اقتصاد جهان سبب شد، قیمت نفت برنت به زیر ۵۰ دلار برسد.
در ماه ژانویه یعنی ماه گذشته میلادی، قیمت نفت در مسیر رشد حرکت کرد و به بالاتر از ۶۰ دلار رسید. زیرا از یک‌سو شاخص دلار کاهش یافته بود و از سوی دیگر نشانه‌هایی از کاهش تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا نمایان شد و نیز اوپک و روسیه از ابتدای آن ماه از عرضه نفت خود کاسته‌اند. واقعیت این است که پایبندی اوپک و دیگر کشورهایی که با برنامه کاهش عرضه همراه هستند، سبب تاثیرگذاری این برنامه شده است و طی ماه‌های آینده یکی از موضوعاتی که مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار خواهد داشت، میزان پایبندی به برنامه کاهش عرضه است.
کمیته فنی که بر میزان پایبندی به کاهش تولید نظارت دارد به این نتیجه رسیده که در ماه گذشته میلادی میزان پایبندی ۸۳ درصد بوده است. در ماه دسامبر اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه توافق کردند از ماه گذشته یعنی ابتدای امسال عرضه نفت را ۲/ ۱ میلیون بشکه کاهش دهند. این کاهش تا ماه ژوئن ادامه دارد و در آن زمان نشست بعدی اوپک‌پلاس برگزار می‌شود تا درباره وضعیت بازار نفت تصمیم‌گیری شود. ماه پیش متوسط تولید نفت اوپک ۸۱/ ۳۰ میلیون بشکه در روز بود که حدود ۸۰۰ هزار بشکه پایین‌تر از ماه دسامبر است. عربستان که به قیمت‌های بالاتر برای نفت نیاز دارد بیش از میزانی که قرار بوده از تولید نفت خود کاسته و از روسیه خواسته است به سهمیه خود پایبند باشد به این معنا که به میزانی که قرار گذاشته شده از تولید نفت خود بکاهد. در مقابل، روسیه اعلام کرده به دلیل شرایط آب و هوایی نمی‌تواند به سرعت از تولید نفت خود بکاهد.
با توجه به اهمیت همکاری عربستان و روسیه در حوزه انرژی و به‌ویژه کاهش عرضه نفت، سوال بسیار مهم این است که آیا این همکاری که در دو سال اخیر وجود داشته، ادامه پیدا خواهد کرد؟ اگر شکاف‌هایی در این همراهی پدید آید، شرایط حاکم بر بازار نفت به کلی دگرگون خواهد شد. به باور برخی از تحلیلگران پاسخ این سوال ممکن است منفی باشد. سال ۲۰۱۴ عربستان می‌توانست با افزایش عرضه نفت به بازار زمینه خروج تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا را از بازار فراهم کند، زیرا در آن زمان قیمت تمام‌شده تولید نفت برای آن شرکت‌ها بالا بود و اگر قیمت‌ها پایین می‌آمد، آنها از ادامه فعالیت محروم می‌شدند. البته در آن زمان عربستان اهداف دیگری نیز برای افزایش تولید داشت، برای مثال این کشور مایل بود سهم بالاتری در بازار داشته باشد. اما این برنامه نتیجه عکس برای عربستان داشت. زیرا قیمت‌ها در ابتدای سال ۲۰۱۶ به زیر ۳۰ دلار رسید. در نتیجه ریاض نه‌تنها باید از عرضه نفت خود می‌کاست، بلکه باید از تولیدکنندگان خارج از اوپک به‌ویژه روسیه کمک می‌گرفت تا بازار سامان پیدا کند. به این ترتیب برنامه کاهش عرضه نفت از سوی اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه تدوین و اجرا شد. در حال‌حاضر میزان کاهش تولید نفت روسیه مورد رضایت عربستان نیست. اما ریاض می‌داند که اگر روسیه با برنامه کاهش عرضه همراهی نکند قیمت نفت به‌شدت کاهش خواهد یافت به‌ویژه اکنون که نرخ رشد اقتصاد جهان در حال کاهش است و تولید نفت آمریکا به ارقام بی‌سابقه افزایش یافته است، هرگونه تفرقه در اوپک‌پلاس نتایج بسیار منفی برای اعضای این گروه از تولیدکنندگان نفت خواهد داشت. در واقع بر هم خوردن همکاری دو سال اخیر بین روسیه و عربستان، ریاض را بار دیگر در همان جایی قرار می‌دهد که در سال ۲۰۱۶ قرار داشت و عربستان چنین چیزی را نمی‌خواهد.
از سوی دیگر بر هم خوردن همکاری‌های عربستان و روسیه در بازار نفت بر منافع ژئوپلیتیک دو طرف تاثیر خواهد گذاشت، به‌ویژه از آن جهت که ریاض و مسکو در دو سوی جنگ داخلی سوریه قرار دارند و نیز مواضع آنها در قبال ایران متضاد است. مشاهده می‌شود که طی ماه‌های آینده عوامل گوناگونی بر رفتار عربستان و روسیه تاثیر می‌گذارند. دیدگاه اکثر کارشناسان بازار نفت این است که نیاز عربستان به قیمت بالای نفت این کشور را مجبور می‌کند به همکاری با روسیه ادامه دهد، مگر آنکه معادلات حاکم بر بازار تغییر کند. عربستان به دلیل هزینه‌های بالای نظامی و برنامه‌های توسعه‌ای خود به قیمت ۸۰ دلار برای نفت نیاز دارد، در حالی که روسیه می‌تواند قیمت‌های بسیار پایین‌تر را تحمل کند.
یکی از عواملی که می‌تواند معادلات بازار نفت را تغییر دهد، رشد تولید این ماده خام در آمریکاست. هفته گذشته تولید نفت این کشور برای نخستین‌بار به رقم بی‌سابقه ۱۲ میلیون بشکه در روز رسید و بنا به پیش‌بینی‌های مطرح شده، این روند افزایش تولید ادامه پیدا خواهد کرد. این بدان معناست که تلاش‌های اوپک و روسیه برای تاثیرگذاری بر بازار نفت با موانعی مواجه است. تولید روزانه نفت آمریکا از ابتدای سال گذشته تاکنون ۵/ ۲ میلیون بشکه و از سال ۲۰۱۳ تاکنون ۵ میلیون بشکه افزایش یافته و آمریکا تنها کشوری است که توانسته تولید نفت خود را به رقم ۱۲ میلیون بشکه در روز برساند. طبیعی است که رشد تولید به افزایش ذخیره نفت آمریکا کمک می‌کند و این ذخایر در حال‌حاضر در محدوده ۴۵۴ میلیون بشکه قرار دارد. پیش‌‌بینی شده پایان سال‌جاری میلادی تولید نفت آمریکا به ۱۳ میلیون بشکه در روز می‌رسد و بدون تردید میزان صادرات نفت این کشور نیز رشد خواهد کرد.
ارسال نظر