اعضای ائتلاف کاهش تولید نفت با چه چالش‌هایی مواجهند؟
دراماتیزه شدن نشست اوپک‌پلاس
اثر بازار آسیا بر تصمیمگیریها
البته باید به یادداشت که اوپک در دراماتیزه کردن نشست‌ها ید‌طولایی دارد و همواره در دقیقه ۹۰ تصمیماتی اساسی می‌گیرد. راسل، ستون نویس خبرگزاری رویترز نیز در یادداشتی به چالش اوپک پلاسی‌ها برای تصمیم‌گیری پرداخته است که بخش مهمی از آن را ناشی از تقاضای آسیا می‌داند که به رغم بهبود نسبی کماکان پایین‌تر از سطوح پیش از همه‌گیری در یک سال پیش است. اما تناقض این امر آنجاست که قیمت‌های پایین‌تر به خصوص برای چین، عامل اصلی افزایش خرید محموله‌های نفتی بوده است و با افزایش بهای نفت که دلیل اصلی تشکیل ائتلاف اوپک پلاس بوده، ممکن است خرید نفت چینی‌ها و برخی دیگر از کشورها کاهش یابد و ارقام واردات آنها به پایین‌تر از قبل هم برسد. امری که در ماه‌های گذشته نیز به چشم آمده است.
عدم اجماع بر سر آینده توافق
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، نشست غیررسمی و به نظر بی‌نتیجه ظهر یکشنبه میان وزرای اعضای اوپک پلاس برگزار شد و به رغم آنکه اکثر وزیران از حفظ محدودیت عرضه کنونی در ۳ ماه نخست سال آتی حمایت کردند و الکساندر نواک نیز موضع حمایتی روسیه از به تعویق انداختن افزایش تولید در سال آینده را اعلام کرد، اما قزاقستان و امارات مخالف این پیشنهاد هستند.
با این حال منابعی از درون اوپک پلاس نیز به رویترز گفته‌اند که نشست دو روزه این اعضا قرار است تا روی ادامه محدودیت‌های کنونی تولید به مدت ۳ تا ۴ ماه و افزایش تدریجی عرضه از ژانویه، به‌عنوان سناریوهای اصلی متمرکز شود. بر اساس گزارش بلومبرگ، اوپک پلاسی‌ها تا هفته گذشته تقریبا اطمینان داشتند که افزایش عرضه به مدت ۳ ماه به تعویق خواهد افتاد، اما به نظر می‌رسد اعتراض‌های جدی عراق و نیجریه در کنار نارضایتی‌های عمیق اما غیر علنی امارات متحده عربی که این روزها حتی زمزمه‌های خروجش از اوپک به گوش می‌رسد و اکنون متحد تازه‌ای به نام قزاقستان نیز برای خود یافته است، کار را برای رسیدن به توافقی جامع که درصد پایبندی به آن بالا و حامی قیمت‌ها باشد را بسیار سخت تر می‌کند. البته عراق اعلام کرده است که می‌خواهد به این توافق پایبند بماند و خواهان دریافت معافیت از کاهش تولید نیست، اما همواره در ماه‌های اخیر از سهمیه خود تخطی کرده و در پی جبران نیز نبوده است.
تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۰۰ روز دوشنبه به وقت تهران)نگرانی‌های حول تصمیمات آتی اوپک‌پلاس به کاهش ۵۶ سنتی قیمت نفت برنت منجر شده است و این شاخص نفتی ۱۶/ ۱ درصد پایین‌تر از سطوح بسته شده روز یکشنبه و به بهای ۴۷ دلار و ۶۲ سنت بر بشکه معامله شد. شاخص نفتی وست تگزاس اینترمدییت نیز با کاهشی ۹۴/ ۰ درصدی نسبت به سطح بسته شده روز پیش خود به قیمت هر بشکه ۴۵ دلار و ۱۰ سنت به فروش رسید که حاکی از کاهش ۴۳ سنتی این شاخص در معاملات بازار نایمکس است.
نقش آسیایی‌ها در تصمیمات اوپک پلاس
کلاید راسل، ستون نویس رویترز در یادداشتی به اهمیت بازار آسیا برای تصمیم سازان در میان کشورهای اوپک و غیر اوپک پرداخته است. او در یادداشت خود باور دارد زمانی که اعضای اوپک پلاس به دنبال آن هستند که به دیدگاه واحدی درباره افزایش تولید نفت خام یا عدم اجرای این پروسه برسند، باید توجه خود را به آسیا به‌عنوان منطقه اصلی مصرف و در حال رشد متمرکز کنند. حالا به نظر می‌رسد که هنوز اجماعی در اوپک پلاس برای تصمیم‌گیری شکل نگرفته است و به نظر می‌رسد تصمیم نهایی باید با توجه به بازار مصرف آسیا و شرایط ویژه آن اتخاذ شود.
وضعیت فعلی تقاضای نفت‌خام در آسیا، حدود ۳۶ درصد از کل تقاضای جهانی و تقریبا ۸۰ درصد از رشد مورد انتظار در سال‌های آینده را تشکیل می‌دهد، که همین امر ماهیت معضل پیش روی اوپک پلاس را نشان می‌دهد. بر اساس داده‌های رفینیتیو اویل ریسرچ، تخمین کل واردات نوامبر آسیا حدود ۰۴/ ۲۵ میلیون بشکه در روز برآورد شده است که نشان از رشد ۱۱ درصدی تقاضا در ماه نوامبر نسبت به اکتبر دارد. البته در ماه اکتبر پایین ترین میزان واردات نفت آسیا در سال ۲۰۲۰ برای آسیا ثبت شده است. نکته‌ای که راسل با دقت به آن اشاره کرده است، میزان واردات نفت خام در ژانویه سال جاری است که آخرین ماه پیش از همه‌گیری بوده و در آن زمان ۶۷/ ۲۵ میلیون بشکه در روز آسیایی‌ها واردات داشته‌اند. این به معنای آن است که در ماه نوامبر هنوز تقاضای آسیا حتی به سطح پیشین خود بازنگشته است. راسل به همین دلیل بازیابی اقتصادی و رشد تقاضا در آسیا را بی‌ارزش می‌داند چرا که هنوز نتوانسته به سطوح پیش از همه‌گیری برسد.
عامل قیمتی؛ متناقض اما مهم
اما آنچه برای اوپک پلاس نگران‌کننده است، شکست روند صعودی واردات آسیا در ماه نوامبر است که عمده این افزایش به کاهش قیمت خرید چین منجر می‌شود. طبق داده‌ها چین در مسیر واردات حدود ۵۶/ ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت خام است که ۱۵ درصد بیشتر از ۰۶/ ۱۰ میلیون بشکه در روز ماه اکتبر است. اما سوال اینجاست که چرا چین نفت بیشتری خریداری می‌کند؟ آن هم در حالی که کماکان مشغول هضم کردن حجم عظیم و رکوردشکنانه نفت خریداری شده طی جنگ قیمتی آوریل بین بزرگان اوپک پلاس، یعنی عربستان سعودی و روسیه است که تحویل کامل آن تا ماه گذشته طول کشید. پاسخ سوال بالا ممکن است در این واقعیت باشد که قیمت نفت در دوره خرید محموله‌های ورودی نوامبر، از اواخر سپتامبر تا اکتبر پایین بود.
راسل عامل قیمتی را مهم‌ترین عنصر بر بازار جهانی نفت و تقاضا می‌داند، در واقع کاهش قیمت‌ها و تخفیف‌های عربستان سعودی برای باز پس‌گیری سهم خود از بازار باعث شده است که چین افزایش واردات داشته باشد. این کشور در ماه اکتبر ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز از عربستان نفت وارد می‌کرد، اما با تخفیف‌های عربستان برای گریدهای نفتی برجسته‌اش نسبت به دیگر شاخص‌های نفتی انتظار می‌رود تا در ماه نوامبر این رقم به بیش از ۱۳/ ۲ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند. یعنی بیش از ۷۰۰ هزار بشکه رشد واردات روزانه چین از سعودی‌ها. البته چین که در ماه اکتبر ۳۸۰ هزار بشکه نفت از ایالات متحده وارد کرده بود در نوامبر این رقم را به بیش از ۰۱/ ۱ میلیون بشکه در روز رسانده است. چین به دنبال انجام تعهدات خود در توافق تجاری‌اش با آمریکا است، اما در حقیقت از این فرصت استفاده کرده و از قیمت‌های پایین نوامبر برای خرید نفت بیشتر بهره برده است، اتفاقی که هیچ تضمینی برای تکرار آن در آینده و با افزایش قیمت‌های نفت وجود ندارد. سایر کشورهای مهم مصرف‌کننده نفت در آسیا مانند هند، ژاپن و کره جنوبی هم عملکردهای مختلطی داشتند و هند با کاهش واردات، ژاپن با افزایش و کره جنوبی با تثبیت میزان واردات نفت خام رو به رو بوده است. امری که نشانگر سردرگمی جدی در تقاضا است.
راسل، ستون نویس رویترز تاکید دارد که نکته مهم و عامل مشترک برای تمام این کشورها کماکان آن است که واردات نفت آسیایی‌ها هنوز بسیار کمتر از سطوح پیش از همه‌گیری در حال انجام است. به رغم بهبود اقتصادی ماه‌های اخیر و رشد نسبی تقاضا، هنوز این سوال مطرح است که چه تصمیمی برای بازار نفت بهتر خواهد بود؟ ادامه کاهش تولیدی که ممکن است به افزایش قیمت‌ها و کاهش واردات چین و برخی از آسیایی‌ها منجر شود یا اجرای افزایش عرضه‌ای که می‌تواند باعث پمپاژ نفت بیش از ظرفیت بازار شود و قیمت‌ها را در میانه شیوع موج بعدی کرونا و کاهش تقاضا جهانی بار دیگر به محدوده‌های بحرانی برساند؟
