چالش‌های توسعه طلای سیاه در آینده چیست؟
تجربه فناوری در نفت دریایی نروژ
افزایش همین ترس‌ها بود که باعث شد اتحادیه لدرن (Lederne) - یکی از سه اتحادیه اصلی کارگری که نمایندگی کارگران بخش نفت دریایی را به عهده دارد - در ماه گذشته ۶ میدان نفتی را به تعطیلی بکشاند. آنها در اعتراض به وضعیت کارگران اپراتور در اتاق‌های کنترل خشکی اعتصابی را سازمان دادند که یک چهارم تولید نفت و گاز نروژ را در معرض تهدید قرار داد و بازارهای جهانی نفت را به هم ریخت.
کنترل از راه دور و چالش‌های کارگری
آودون اینگوارتسن، رهبر اتحادیه کارگری لدرن در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز درباره علل این اعتصاب گفت: «این اعتصاب مخالف کنترل تولید از راه دور نبود. اما باید بر سر این توافق شود که اعضای ما نیز بخشی از مباحث پیرامون انتقال به کنترل خشکی و ایمنی آنها باشند.»
اتحادیه لدرن، که اعتصاب خود را در روز ۹ اکتبر پایان داد، تنها اتحادیه کارگران نفت و گاز در نروژ است که هنوز بر سر مسائل اعضای خود در اتاق‌های کنترل خشکی با کارفرمایان به توافق نرسیده است. شرکت‌های نفتی آزمایش کنترل از راه دور را در ابتدا با نصب اتاق‌های کنترل کوچک‌تر و بدون سرنشین، از حدود ۷ سال پیش در سواحل نروژ آغاز کردند.
بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت و گاز اروپا از آن زمان به مکانی برای آزمایش فناوری‌های جدید در صنعت نفت جهان تبدیل شده است و در مراحل بعدی به دنبال تبدیل این فناوری به سیستم عامل‌های بزرگ‌تر و سرنشین‌دار بوده است.
افول قیمت نفت و گسترش بحران ناشی از همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ باعث تسریع در این تغییر فاز تولید نفت شده و البته نگرانی‌هایی در مورد ایمنی کارکنانی که هنوز بر روی سکوهای نفتی دریایی کار می‌کنند ایجاد کرده است. اینگوارتسن از تردیدهای کارگران متخصص نفتی درباره این روش می‌گوید: «اعضای ما هنوز تردید دارند که آیا این اتاق کنترل‌های خشکی به اندازه کافی کارآمد هستند؟ آیا به اندازه کافی ایمن هستند؟»
البته به نظر می‌رسد این تردیدها تنها در میان کارگران لدرن وجود ندارد، هیلده مریت ریست، رهبر اتحادیه کارگری Safe نیز با اینگوارتسن هم‌نظر است و هر دو آنها براین باورند که نگرانی اعضای آنها مربوط به آگاهی از موقعیت متقابل افرادی است که روی سکو دریایی و در اتاق کنترل خشکی کار می‌کنند. ریست می‌گوید: «وقتی روی بمب نشسته باشید، بی‌تردید عکس‌العمل متفاوتی نسبت به زمانی که از آن دور هستید، خواهید داشت.»
اولین تجربه کنترل از راه دور تولید نفت
میدان نفت و گاز دریایی واله‌مون (Valemon) که حدود ۱۶۰ کیلومتر (معادل ۹۹ مایل) از ساحل فاصله دارد و متعلق به غول نفتی نروژ یعنی شرکت اکوینور (Equinor) است، در سال ۲۰۱۷ تبدیل به نخستین میدانی شد که به‌طور کامل از خشکی هدایت می‌شود. این میدان نفتی از ساحل توسط زیرساختی که دارای اتاق استراحت و اتاق کنترل است هدایت می‌شود، اما بیشتر اوقات هیچ خدمه‌ای ندارد.
در واقع تولید این میدان نفت و گاز از یک اتاق کنترل در برگن مدیریت می‌شود، اما اپراتورهای آن باید هر سال دو هفته را بر روی سکوی دریایی بگذرانند تا اطمینان حاصل شود که با سکوی دریایی به‌طور کامل آشنا هستند.
جارل آیده، نماینده اتحادیه کارگری اینداستری انرژی (Industri Energi) در شرکت اکوینور معتقد است که کارگران نسبت به گذشته در استفاده از تکنولوژی کنترل از راه دور اعتماد به نفس بیشتری دارند. او دراین باره عنوان کرد: «افراد در ابتدا تردیدهایی داشتند؛ اما کم کم به آن عادت می‌کنید. فکر نمی‌کنم امروز کسی از این بابت احساس ناراحتی داشته باشد.»
آیده اپراتور کنترل از راه دور میدان نفتی واله‌مون است و گفت‌وگویش با رویترز را نیز به شکل تلفنی از روی سکو دریایی انجام داده است؛ جایی که او و ۱۸ کارگر اتاق کنترل از راه دور دیگر این میدان برای شیفت دو هفته‌ای خود در آنجا مستقر شده‌اند. او افزود: «البته همیشه خطری بالقوه نیز وجود دارد و همه چیز ممکن است اشتباه پیش برود، بنابراین شما به‌عنوان یک اپراتور حتی در اوقات فراغت خود نیز باید بر روی ایمنی تمرکز کنید.»
دست اندازهای توسعه کنترل از راه دور خودکار
شرکت آکر بی پی (Aker BP) سال گذشته گامی فراتر از حد معمول برداشت و میدان نفتی ایوار آسن (Ivar Aasen) را به اولین سکوی دریایی با سرنشین تبدیل کرد که از راه دور مدیریت و کنترل می‌شد. به‌طور متوسط روزانه حدود ۵۰ نفر در سکوی نفتی کار می‌کنند که حدود ۱۴ نفر آنان در ساحل مستقرند.
در حالی که اینگارد هاگبرگ، نماینده اتحادیه اینداستری انرژی در شرکت آکر بی‌پی عنوان کرد که هم اکنون هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که کارگران مستقر روی سکو نفتی ایوار آسن احساس امنیت نکنند؛ اما او نیز بر این باور است که نگرانی‌های زیادی در مورد سکوهای کاملا خودکار در آینده وجود دارد.
یخشی از این نگرانی‌ها به احتمال خطا و شرایط اضطراری در سکو بر می‌گردد که تصمیم‌گیری از سوی سیستم‌های کاملا خودکار در این موارد بسیار خطرناک و محدود است، بخش دیگر این نگرانی‌ها نیز به از بین رفتن مشاغل در این صنعت اشاره دارد. هاگبرگ در این باره گفت: «وقتی این فناوری به شکل ۱۰۰ درصد کنترل را به دست بگیرد، ما باید در مورد آینده دست به بازنگری بزنیم. در آینده مشاغل نفت دریایی کمتری در دسترس خواهد بود و ما به‌عنوان اتحادیه کارگران این اتفاق را نمی‌پسندیم.»
شرکت‌های آکر بی پی و اکوینور هر دو اعلام کرده‌اند که آنها به دنبال رفع نگرانی‌های کارگران خود هستند. آنها به دنبال انتقال تدریجی کنترل به خشکی هستند و می‌خواهند به کارگران خود بر روی سکوهای نفتی اطمینان دهند که کارگران مستقر در سکوهای دریایی می‌توانند در صورت لزوم یا در شرایط اضطراری خود کنترل سکو را به‌دست بگیرند.
سخنگوی شرکت اکوینور، بزرگ‌ترین شرکت نفت و گاز نروژ در این‌باره می‌گوید: «ترکیبی از شایستگی انسانی و فناوری همواره بهترین راه‌حل‌ها را ارائه می‌دهد، درست همان‌طور که در رابطه با حفظ ایمنی و کاهش خطرات در سکوهای نفت دریایی مشاهده می‌کنیم.»
در همین حال اداره ایمنی نفت نروژ (PSA)، که مسوول تصویب و تایید روش‌های جدید کنترل عملیات نفتی دریایی است اعلام کرده است تاکنون هیچ حادثه‌ای در رابطه با کنترل از راه دور رخ نداده است. اینگر آندا، سخنگوی اداره ایمنی نفت اظهار کرد که تاکنون هیچ دلیلی برای ابراز مخالفت با فناوری کنترل از راه دور پیدا نکرده‌ایم. او همچنین در ادامه افزود که تمامی مسوولیت نهایی ایمنی بر عهده شرکت‌ها است.
کنترل هزینه با پیشرفت‌های فناوری
هیلده مریت‌ریست عنوان می‌کند که خارج کردن کارگران از تاسیسات دریایی به شرکت‌های نفتی امکان صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل‌و نقل با هلی‌کوپتر و سایر هزینه‌های کارگران سکوی دریایی را می‌دهد که گاهی می‌تواند نزدیک به ۵۰درصد از کل حقوق یک کارگر دریایی باشد.سایر نوآوری‌های فنی، مانند جمع‌آوری داده‌ها از طریق حسگرهای مختلفی نصب‌‌شده بر سکوی دریایی و استفاده از روش یادگیری ماشین برای هشدار در مورد نگهداری تاسیسات نیز به کاهش هزینه‌های شرکت‌ها کمک می‌کند.
شرکت اکوینور اعلام کرده است که از زمان استفاده از راه‌حل‌های دیجیتال در میدان نفتی یوهان سوردرآپ (JohanSverdrup) - بزرگ‌ترین میدان نفتی شمال اروپا- حدود یک‌سال می‌گذرد و استفاده از تکنولوژی در این میدان شاخص تاکنون باعث افزایش درآمد ۲۱۳ میلیون دلاری آن شده است. البته این میدان نفتی اتاق کنترل از راه دور ندارد، اما اکوینور یک «دوقلوی دیجیتال» ایجاد کرده است که به مهندسان در خشکی اجازه می‌دهد برای پیشرفت‌های بالقوه جست‌وجو کنند، در حالی‌که کارگران مستقر در سکو دریایی همزمان با استفاده از تبلت‌ها در اطراف سیستم‌عامل‌های آن حرکت می‌کنند. شرکت آکر بی‌پی نیز در وب‌سایت خود عنوان کرده است که پتانسیل قابل‌توجهی برای افزایش درآمد پس از راه‌اندازی اتاق کنترل در خشکی می‌بیند. این شرکت به رویترز گفته که قصد دارد به‌زودی در مسیر توسعه منطقه نفتی نوآکا (NOAKA) در دریای‌شمال سکوهای بیشتری را از طریق سیستم کنترل از راه دور هدایت کند.
شرکت اکوینور نیز یک اتاق‌کنترل از راه دور در خشکی را برای میدان مارتین‌لینگ (Martin Linge) خود پیش‌بینی کرده است که از سال ۲۰۲۱ به بهره‌برداری می‌رسد. این غول نفتی استفاده از گزینه کنترل از راه دور برای سکوهای دریایی کوچک و متوسط را بررسی خواهد کرد، اما سکوهای بزرگ را کماکان به‌دست کارگران مستقر در سکو هدایت می‌کند.
آینده چگونه خواهد؟
اینگوارتسن با اشاره به توسعه نوآورانه در صنعت نفت نروژ می‌گوید: «آینده همین است و ما نمی‌توانیم آن را متوقف کنیم، اما باید اطمینان حاصل‌کنیم که حداقل کارگران مستقر در سکوهای دریایی دارای توان کنترل هستند و احساس‌امنیت می‌کنند.»
به‌نظر می‌رسد پیشرفت تکنولوژی در صنعت نفت ضرورتی غیرقابل انکار باشد و نروژ به‌عنوان پرچمدار این پیشرفت مسیر درستی را برای آن در نظر گرفته است که از یک‌سو به امکان‌هایی که تکنولوژی در اختیار انسان قرار می‌دهد، توجه می‌کند و از سوی دیگر توسعه انسانی را نادیده نگرفته است و این پیشرفت‌ها با جلب حمایت کارگران نفتی در مسیر کارآمدتری قرار گرفته‌اند. توسعه‌ای پایدار، ایمن و با در نظر گرفتن ظرفیت‌ها و امکان‌های اقتصادی و اجتماعی شاید تنها راه ادامه حیات صنعت پُرهزینه و اخیرا کم‌بازده‌تر نفت جهان خواهد بود. صنعت نفت نروژ را می‌توان طلایه‌دار و الگویی با تکیه بر توسعه متوازن و رفاه محور‌انسانی و فناورانه برای تمام شرکت‌های نفتی دنیا دانست.
