«آژانس بین‌المللی انرژی» گزارش سالانه خود را منتشر کرد
چهار سناریوی نفتی از پیک تقاضا
پس از این سال نیز رشد تقاضا هر سال ۱۰۰ هزار بشکه کاهش می‌یابد. سناریوی دوم (DRS) اما بر پایه این فرض بنا شده که بحران ویروسی برای مدت طولانی بر تقاضا اثر می‌گذارد و بازیابی نفت با تاخیر رو به رو خواهد شد. در این سناریو نیز آژانس معتقد است پس از ۲۰۳۰ تقاضا رشد چندانی نخواهد داشت، با این تفاوت که تقاضا در۲۰۳۰، مقدار ۴میلیون بشکه در روز کمتر از میزان برآورد‌شده در سناریوی اول یعنی ۲/ ۱۰۳ میلیون بشکه خواهد بود. بنابراین در این دو سناریو زمان به پیک رسیدن تقاضای نفت ابهام زیادی دارد. با این حال، آژانس دو سناریوی دیگر نیز طراحی کرده که در آنها تقاضای سال گذشته میلادی به اوج خود رسیده است. سناریوی سوم (SDS) که در آن دنیا در سال ۲۰۷۰ انتشار کربن را به صفر می‌رساند، می‌گوید تحت توسعه پایدار اقتصادها، تقاضای نفت در سال ۲۰۳۰ به سطح ۵/ ۸۶ میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد. در سناریوی آخر نیز که انتشار صفر نام دارد، این اتفاق ۲۰ سال زودتر از سناریوی قبلی یعنی ۲۰۵۰ رخ می‌دهد و تقاضا در سال ۲۰۳۰ تنها به ۶۵ میلیون بشکه می‌رسد.
در این میان، بی‌پی و برخی دیگر از هم‌قطاران اروپایی‌اش مانند شل برنامه‌هایی برای رسیدن به انتشار صفر در سال ۲۰۵۰ دارند. بی‌پی ماه گذشته (سپتامبر) در حالی که می‌خواست رسیدن به پیک تقاضای نفت را از یک موضوع که در آینده‌ای دور اتفاق می‌افتد به مساله‌ای جدی که همین الان گریبانگیر این صنعت است تغییر دهد، اعلام کرد تقاضای نفت سال گذشته به پیک رسیده و در غیر این صورت در چند سال آینده اتفاق خواهد افتاد. نشریه فوربس در تحلیلی از این پیش‌بینی بی‌پی انتقاد کرده و آن را واقع‌گرایانه ندانسته است. بر اساس این گزارش، تغییر موضع بی‌پی که تا سال گذشته مانند بسیاری موسسات دیگر پیک تقاضا را در دهه ۲۰۳۰ می‌دید، ناشی از تغییر رویکرد این شرکت برای تبدیل به یک شرکت بزرگ انرژی به‌جای یک غول نفتی است.
سناریوی اول: سیاست‌های اعلام شده
بر اساس گزارش آرگوس مدیا، آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید اگر سیاست‌ها و برنامه‌های موجود را مبنای پیش‌بینی قرار دهیم، تقاضای نفت در حدود سال ۲۰۲۳ به سطوح پیشاکرونایی بازمیگردد. در این سناریو، تقاضای طلای‌سیاه سال ۲۰۳۰ به ۲/ ۱۰۳ میلیون بشکه در روز می‌رسد و از آن به بعد سالیانه ۱۰۰ هزار بشکه از رشد تقاضا کاسته خواهد شد. به گفته این موسسه معتبر که به کشورهای مصرف کننده انرژی مشاوره می‌دهد، روند کاهشی رشد تقاضا پس از ۲۰۳۰ به این دلیل اتفاق می‌افتد که تقاضای بالاتر در بخش خدمات حمل و نقل آثار بهبودی را خنثی می‌کند که در بهره‌وری خودروها، برقی‌سازی و مصرف سوخت‌های زیستی اتفاق خواهد افتاد. بر اساس سناریوی STEPS، پیک تقاضا در اقتصادهای پیشرفته به واقعیت پیوسته است اما رشد آن در بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه ادامه می‌یابد. این سناریو می‌گوید هند همچنان در یک دهه آینده رشد تقاضا را به پیش می‌راند. با این حال، چین در این سناریو با اصلاح کاهشی چشم‌انداز نسبت به گزارش سال گذشته مواجه شده چراکه به‌نظر می‌رسد فروش اتومبیل در این کشور کاهش یابد و اهداف بلندمدت تقویت شود. بر این اساس، تقاضای چین در سال ۲۰۳۰ با اندکی بیش از ۱۵ میلیون بشکه در روز به پیک خواهد رسید.
آژانس بر این باور است با این سناریو، عرضه نفت شیل آمریکا در سال ۲۰۲۲ به سطح ۲۰۱۹ بازمیگردد و در اوایل دهه ۲۰۳۰ به پیک یعنی ۶/ ۱۱ میلیون بشکه در روز می‌رسد که کمی زودتر از پیش‌بینی سال گذشته این سازمان است.
سناریوی دوم: تاخیر در ریکاوری
در این سناریو که نشان می‌دهد در صورتی که آثار مخرب کرونا بر اقتصاد جهانی طولانی مدت باشد و بازیابی دیرتر از پیش‌بینی‌های معمول اتفاق بیفتد چه خواهد شد، تقاضا پس از سال ۲۰۳۰ با ۴ میلیون بشکه کمتر از سناریوی قبل رشد زیادی نخواهد داشت و روند آن آهسته می‌شود. می‌توان از این سناریو و همینطور STEPS اینطور برداشت کرد که پیک تقاضا در زمان نامشخصی در دهه ۲۰۳۰ اتفاق خواهد افتاد. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیز در گزارش سالانه خود پیش‌بینی مشابهی داشته و گفته اواخر این دهه تقاضا به اوج تاریخی خود می‌رسد. این پیش‌بینی‌ها با برآورد برخی شرکت‌ها که پیک را در دهه جاری می‌بینند، در تضاد است.
سناریوهای بدبینانه
آژانس دو سناریوی دیگر نیز طراحی کرده که زمان به اوج رسیدن تقاضای نفت را در آنها سال ۲۰۱۹ دیده؛ به این معنا که اگر یکی از این دو سناریو درست باشند، دیگر تقاضا به سطح پیش از کرونا بر‌نمی‌گردد. سناریوی سوم که توسعه پایدار را مبنا قرار می‌دهد، می‌گوید دنیا در سال ۲۰۷۰ به انتشار صفر کربن خواهد رسید. بنابراین تقاضای نفت با کاهش زیادی رو به رو خواهد شد و در سال ۲۰۳۰ در سطح ۵/ ۸۶ میلیون بشکه در روز قرار می‌گیرد. سال ۲۰۱۹ تقاضای نفت ۹/ ۹۷ میلیون بشکه در روز بود. با این حال، آثار کووید -۱۹ تحقق اهداف توسعه پایدار را ممکن است دشوار کند. بر اساس سناریوی سوم، تولید شیل در آمریکا در سال ۲۰۳۰ به اوج ۴/ ۹ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
اما با سناریوی چهارم که جهان را در ۲۰۵۰ بدون انتشار کربن می‌بیند، تقاضا با کاهش سالانه ۵/ ۳ واحد درصدی به ۶۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید.
پشت پرده بدبینی نفتی بی‌پی
شرکت بریتانیایی بی‌پی در چشم‌انداز بلندمدت انرژی خود که در سپتامبر منتشر شد، سه سناریو برای پیک تقاضا طراحی کرد که دوتای آنها می‌گفتند تقاضای نفت پیش از شیوع کرونا و در سال ۲۰۱۹ به پیک رسیده و دیگر به سطح آن زمان بازنمی‌گردد. سناریوی دیگر بی‌پی با وجود اینکه به اندازه دو سناریوی قبلی بدبینانه نبود اما پیش‌بینی می‌کرد رشد تقاضا چند سال پس از رسیدن به سطح سال ۲۰۱۹ متوقف خواهد شد. اما سوال اینجاست که چرا بی‌پی که سال گذشته معتقد بود پیک تقاضا در دهه ۲۰۳۰ اتفاق می‌افتد، به یکباره چنین تغییری در برآوردهایش ایجاد کرده؟ شاید یک پاسخ وقوع بحران ویروسی باشد که انتظارات را از آینده نفت پایین آورده اما همه آن نیست.
فوربس در گزارشی که به این موضوع پرداخته، معتقد است بی‌پی پس از تغییر رویکرد ناشی از فشار سهامدارانش که همزمان با شروع به کار مدیرعامل جدیدش نیز بود، سعی در تیره نشان دادن چشم‌انداز نفت داشته است. با این حال، «دن ابرهارت» نویسنده این گزارش می‌گوید با اعلام چنین پیش‌بینی که با عوامل بنیادین بازار ارتباطی ایجاد نمی‌کند و با تردید کارشناسان رو‌به رو می‌شود، نمی‌توان آن را به واقعیت پیوند زد. برنامه‌های بی‌پی در جهت حرکت به انرژی سبز، تولیدات بالادستی نفت و گاز این شرکت را طی یک دهه ۴۰ درصد کاهش می‌دهد. تولید پالایشی آن نیز در همین بازه زمانی از ۷/ ۱ میلیون بشکه به ۲/ ۱ میلیون خواهد رسید. علاوه بر این، این شرکت گفته پس از این در مناطقی که قبلا فعالیت نداشته، به اکتشاف نفت و گاز نمی‌پردازد. بی‌پی می‌خواهد در یک دوره کوتاه ۱۰ ساله به یک غول انرژی تبدیل شود. جای تعجب نیست که این شرکت چنین تغییر شگرفی در چشم‌انداز بلندمدت خود ایجاد کرده است.
